Criminal Liability of Officers of the Communist State for Communist Felonies
Keywords:
criminal liability, criminal law, officers of the communist state, communist feloniesAbstract
Accounting for criminal acts committed by the communist Polish state and its officers requires establishing the principles of their responsibility. An act passed by the Sejm of the Republic of Poland delivered legal grounds to this responsibility from 18 December 1998, concerning the Institute of National Memory – a committee for pursuing cases of felony against the Polish nation. The provisions of this act enable officers of the former communist regime, which conducted criminal proceedings in matters having a political base, to be brought to justice. Judging and sentencing the civil servants responsible for bending the law to realise the political objectives of the Polish United Workers’ Party and communist authorities, constitutes a just and appropriate way of dealing with these past events. Complementing justice in this respect should be a warning to future generations that immorality and injustice will always be subject to retribution.
References
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 19 marca 1928 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. RP 1932 nr 83, poz. 725).
Dekret PKWN z 23 IX 1944 r. prawo o ustroju sądów wojskowych i prokuratury wojskowej (Dz.U. 1944 nr 6, poz. 29).
Dekret PKWN z 23 VI 1945 r. kodeks wojskowy postępowania karnego (Dz.U. 1945 nr 36, poz. 216 z późn. zm.).
Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 88, poz. 553 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 3 grudnia 1998 r. o odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, którzy w latach 1944–1989 sprzeniewierzyli się niezawisłości sędziowskiej (Dz.U. 1999 nr 1, poz. 1 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. 2014, poz. 1075).
Uzasadnienie wyroku Sądu Garnizonowego z 18 IV 2003 r. w sprawie przeciwko Tadeuszowi W., sygn. akt 477/2002, nieopublikowany, cyt. za: L. Rączy, Zbrodnie sądowe sędziów i prokuratorów – wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej na podstawie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Wyrok SN Izba Wojskowa z 2 IV 2001 r. w sprawie Wacława K., sygn. akt WA 7/01, nieopublikowany, cyt. za: L. Rączy, Zbrodnie sądowe sędziów i prokuratorów – wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej na podstawie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Okólnik nr 26 z 30 X 1946 r. Departamentu Służby Sprawiedliwości Ministerstwa Obrony Narodowej cyt. za: Skazani na karę śmierci przez WSR w Rzeszowie 1946–1954, red. T. Bereza, P. Chmielowiec, Rzeszów 2004.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 II 2005 r., sygn. akt II AKa 440/04, OSA 2005/9/67, LEX 146670.
Wyrok WSG we Wrocławiu z 14 X 2002 r. w sprawie przeciwko Jerzemu M., sygn. akt Sg 666/01, nieopublikowany, cyt. za: L. Rączy, Zbrodnie sądowe sędziów i prokuratorów – wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej na podstawie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 II 2005 r. sygn. akt II Aka 440/04, OSA 2005/9/67, LEX 146670.
Wyrok SA w Warszawie z 10 II 2005 r., sygn. akt II Aka 440/04, cyt. za: R. Kopydłowski, Analiza definicji zbrodni komunistycznej, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 4: Ściganie, red. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2012.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28 II 2003 r., sygn. akt II Aka 298/02, KZS 2006/11/97, LEX 228004.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10 II 2005 r., sygn. Akt II Aka 440/04, OSA 2005/9/67, LEX 146670.
Postanowienie SN z 5 VII 2005, sygn. akt WZ 13/05, OSNKW 2005/10/98; L. Rączy, Zbrodnie sądowe sędziów i prokuratorów – wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej na podstawie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Balbus T., Nawrocki Z., Ludzie Różańskiego. Pion śledczy rzeszowskiego UB w 1948 roku, „Studia Rzeszowskie” 2002, t. 9.
Bedyński K., Sądowa represja o charakterze politycznym wobec funkcjonariuszy więziennych w latach 1944–1956, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce 1944–1956, red. W. Kulesza, A. Rzepliński, Warszawa 2000.
Drogoń A., Prokuratura w okresie kształtowania ustroju po II wojnie światowej w Polsce (1944–1950) – podstawy prawne, polityka, praktyka, [w:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie – idee – prawo, red. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Białystok 2003.
Feldman J., Nadzór prokuratora wojskowego nad postępowaniem przygotowawczym, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1954, R. 27, nr 3 (39).
Kopydłowski R., Analiza definicji zbrodni komunistycznej, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 4, Ściganie, red. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2012.
Kopydłowski R., Pojęcie zbrodni komunistycznej z uwzględnieniem problemu czynu zabronionego popełnionego przez funkcjonariusza państwa komunistycznego, niemotywowanego szczególnym zamiarem, np. represji z motywów politycznych (artykuł polemiczny), [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Kulesza W., Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnię sądową, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce w latach 1944–1956, red. W. Kulesza, A. Rzepliński, Warszawa 2000.
Leszczyńska Z., Procesy sądowe w latach 1944–1956 wobec członków organizacji niepodległościowych na Lubelszczyźnie, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce w latach 1944–1956, red. W. Kulesza, A. Rzepliński, Warszawa 2000.
Muszkat M., Zapolski-Downar H., Podstawowe zasady nowego kodeksu wojskowego postępowania karnego, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1945, nr 1.
Nawrocki Z., Zamiast wolności. UB na Rzeszowszczyźnie 1944–1949, Rzeszów 1998.
Piątek P., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2003 roku, sygn. akt II Aka 298/02 (dotyczy pojęcia zbrodni komunistycznej), [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Rączy L., Zbrodnie sądowe sędziów i prokuratorów – wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej na podstawie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, [w:] Zbrodnie przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
Skrypt wykładów służby śledczej w Centrum Wyszkolenia MO, Słupsk 1947.
Szwagrzyk K., Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków–Wrocław 2005.
Wędrychowska E. L., Stabilność zawodu sędziego w świetle ostatnich zmian przepisów prawa o ustroju sądów powszechnych , „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 1 (89), LEX 24022/1.
Wituszko D., Wpływ immunitetu na odpowiedzialność karną sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe z uwzględnieniem aspektów praktycznych wynikających z prowadzonych postępowań, [w:] Zbrodnie przeszłości. Studia i materiały prokuratorów IPN, red. P. Piątek, t. 9, Warszawa 2006.
