The Law Applicable to Determining the Relations Between Parents and Children in Private International Law – an Analysis in a Legal-historical Perspective
Keywords:
child's origin, family, private international law, illegitimate child, family lawAbstract
The relationship between parents and children is important because of the fundamental rights and responsibilities of parenthood. The right to maintain family relationships is an important element in the protection of children's rights and the balance between parents' rights and the child's well-being. The aim of the analysis is to present the issue of the law applicable to determining relations between parents and children in private international law from a historical and legal perspective. Additionally, the publication will indicate selected legal problems arising from the application of the provisions of the Conflict of Laws of 1926, 1965 and 2011. It is worth noting that in the legal acts of the interwar period, the legislator divided children into "legal" and "illegitimate". In post-war times, due to strong criticism from representatives of the literature on the subject, the legislator departed from the above-mentioned division of descendants. The authors, through a historical and legal approach to the topic, present the evolution of the provisions regulating these issues, taking into account the changing legal norms and their impact on the currently applicable principles of private international law. For this purpose, the authors use historical, theoretical and dogmatic-legal methods, relying on sources of normative acts, judicial decisions and views of the doctrine. As part of the dogmatic approach, the authors analyze the content and structure of applicable legal provisions, taking into account both their letter and the interpretation of legal doctrine. Focusing on the analysis of specific legal norms, researchers identified principles, rules and exceptions that have a significant impact on relations between parents and children in the context of private international law.
References
Ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwem dla stosunków prywatnych międzynarodowych (Dz.U. 1926 nr 101, poz. 580, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwem dla stosunków prywatnych wewnętrznych (Dz.U. 1926 nr 101, poz. 580, z późn. zm.).
Dekret z dnia 8 października 1945 r. o zmianie prawa prywatnego międzydzielnicowego (Dz.U.1945 nr 44, poz. 252, z późn. zm.).
Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. – Prawo rodzinne (Dz.U. 1946 nr 6, poz. 52, z późn. zm.).
Dekret z dnia 14 maja 1946 r. – Prawo opiekuńcze (Dz.U. 1946 nr 20, poz. 135, z późn. zm.).
Konwencja o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz.U. 1995 nr 106, poz. 519).
Ustawa z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. 1965 nr 46, poz. 290, z późn. zm.).
Konwencja o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci, sporządzona w Hadze dnia 19 października 1996 r. (Dz.U. 2010 nr 172, poz. 1158).
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U.2011 nr 80, poz. 432, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz.U. 1920 nr 7, poz. 44, z późn. zm.).
Orzeczenie SN z 5 kwietnia 1927 r., III Rw 786/26, Przegląd Sądowy poz. 587/28.
Orzeczenie SN z 10 października 1929 r., I C 735/29, Zb. Orz. SN 1929, poz. 179.
Orzeczenie SN z 3 marca 1933 r., III 2C 69/32, Zb. Orz. SN 1933, poz. 145.
Orzeczenie SN z 26 marca 1935 r., C I 2205/34, Zb. Orz. SN 1935, poz. 405.
Orzeczenie SN z 9 grudnia 1935 r., C III 836/35, Zb. Orz. SN 1936, poz. 287.
Orzeczenie SN z 3 stycznia 1936 r., C II 1804/35, Zb. Orz. SN 1936, poz. 296.
Orzeczenie SN z 4 marca 1936 r., C I 2512/35, Zb. Orz. SN 1936, poz. 458.
Orzeczenie SN z 31 grudnia 1937 r., C II 1623/37, Zb. Orz. SN 1938, poz. 464.
Postanowienie SN z 7 czerwca 1972 r., III CRN 175/70, OSNC 1973, nr 2, poz. 35
Wyrok SN z 2 grudnia 2004 r., V CK 323/04, OSNC 2005, nr 12, poz. 209.
Postanowienie SN z 16 listopada 2006 r., II CSK 178/06, LEX nr 327919.
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 maja 2010 r., II SA/Gl 669/09, ONSAiWSA 2011, nr 6, poz. 114, LEX,
Wyrok NSA z dnia 17 grudnia 2014 r., II OSK 1298/13, Legalis.
Wyrok NSA z dnia 28 lutego 2016 r., II OSK 1112/16, LEX nr 2495844.
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 kwietnia 2016 r., II SA/Gl 1157/15, LEX nr 2035383.
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 maja 2016 r., III SA/Kr 1400/15, LEX nr 2056842.
Postanowienie SO w Słupsku z 6 września 2017 r., IV Cz 573/17, LEX nr 2362571.
Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2018 r., II SA/Po 1169/17
Wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2018 r., II OSK 1808/16, LEX nr 2513922.
Wyrok NSA z dnia 10 października 2018 r., II OSK 2552/16.
Wyrok WSA w Warszawie z 24 października 2019 r., IV SA/Wa 1612/19, LEX nr 3022725.
Uchwała NSA z dnia 2 grudnia 2019 r., II OPS 1/19, ONSAiWSA 2020, nr 2, poz. 11, LEX,
Wyrok WSA w Warszawie z 20 listopada 2020 r., IV SA/Wa 1618/20, LEX nr 3162068.
[Autor nieznany], Międzynarodowe prawo prywatne. Skrypt zaaprobowany przez doc. dr. Michała Króla, Wilno 1937.
[Autor nieznany], Prawo cywilne familijne. Pokrewieństwo i powinowactwo; uznanie, uprawnienie i wywód rodu; przysposobienie; opieka; ubezwłasnowolnienie, opracowane na podstawie wykładów uniwersyteckich prof. K. Lutostańskiego, Warszawa 1932.
Babiński Leon, Zagadnienia współczesnego polskiego prawa prywatnego międzynarodowego, Warszawa 1958.
Bossowski Franciszek, O naszych najbliższych zadaniach ustawodawczych, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1919, z. 1.
Dvorský Václav F., Międzydzielnicowe prawo prywatne w międzywojennych Polsce i Czechosłowacji, „Forum Prawnicze” 2020, nr 5.
Dworas-Kulik Judyta, Moriak-Protopopowa Khrystyna, Projekt Lutostańskiego a bolszewickie regulacje prawne dotyczące prawa małżeńskiego okresu międzywojennego, „Kościół i Prawo” 2020, nr 1.
Fierich Ksawery, Kilka uwag w sprawie obecnych zadań ustawodawstwa polskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, nr 15.
Fuchs Beradetta, Przepisy wymuszające swoją właściwość w przyszłej kodyfikacji prawa prywatnego międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego“ 2000, nr 3.
Górecki Jacek, Prawa rzeczowe i posiadanie w projekcie ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2009, z. 1.
Górnicki Leonard, Prawo prywatne międzydzielnicowe z 1926 r., [w:] Okresy przejściowe – ustrój i prawo, red. Jacek Przygodzki, Wrocław 2019.
Górnicki Leonard, Założenia i koncepcje kodyfikacji prawa w II RP, „Prawo i Więź” 2022, nr 4.
Jakubowski Jerzy, Prawo międzynarodowe prywatne. Zarys wykładu, Warszawa 1984.
Jastrzębski Robert, Prawo prywatne międzydzielnicowe. Zarys problematyki, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2015, z. 3.
Krzesimowski Marian, Nieco o naszej działalności prawodawczej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, nr 46.
Ludwiczak Witalis, Międzynarodowe prawo prywatne, Poznań 1990.
Makiłła Dariusz, Historia prawa w Polsce, Warszawa 2008.
Makkiła Dariusz, Naworski Zbigniew, Historia prawa na ziemiach polskich. Polska pod zaborami. II Rzeczpospolita. Zarys wykładu, Toruń 2000.
Makowski Wacław, W sprawie ujednostajnienia ustawodawstwa, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, nr 2–3.
Markiewicz Jerzy, Kształtowanie się polskiego systemu prawa sądowego i jego twórcy w okresie międzywojennym 1919–1939 (zagadnienia wybrane), „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2010, t. 3.
Mataczyński Maciej, Obce przepisy wymuszające swoje zastosowanie. Rozważania na tle art. 7 ust. 1 konwencji rzymskiej oraz orzecznictwa sądów niemieckich, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2001, nr 2.
Mataczyński Maciej, Przepisy wymuszające swoje zastosowanie w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 2005.
Mączyński Antoni, Kolizyjna problematyka nazwiska, [w:] Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom II, red. Jacek Gudowski, Karol Weitz, Warszawa 2011, LEX/el.
Mączyński Antoni, Nowa regulacja międzynarodowego prawa rodzinnego, [w:] Rozprawy z prawa prywatnego oraz notarialnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Maksymilianowi Pazdanowi, red. Anna Dańko-Roesler, Aleksandra Oleszko, Radosław Pastuszko, Warszawa 2014.
Mączyński Antoni, Nowelizacja przepisów szczególnych o dziedziczeniu gospodarstw rolnych a prawo prywatne międzynarodowe, „Krakowskie Studia Prawnicze“ 1986, t. XIX.
Milewski Stanisław, Redzik Adam, Themis i Pheme. Czasopiśmiennictwo prawnicze w Polsce do 1939 roku, Warszawa 2011.
Mostowik Piotr, Komentarz do art. 55, [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. Jerzy Poczobut, Warszawa 2017.
Mostowik Piotr, Pochodzenie dziecka (macierzyństwo i ojcostwo) w prawie prywatnym międzynarodowym, „Studia Prawa Prywatnego” 2014, z. 3–4.
Mostowik Piotr, Pochodzenie dziecka oraz odpowiedzialność rodzicielska, [w:] System prawa prywatnego. Prawo prywatne międzynarodowe. Tom 20C, red. Maksymalian Pazdan, Warszawa 2014.
Mostowik Piotr, Władza rodzicielska i opieka nad dzieckiem w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 2014.
Pazdan Jadwiga, Znaczenie „przepisów wymuszających swoją właściwość” przy wykonywaniu umowy o budowę zakładu górniczego za granicą, „Przegląd Prawa Gospodarczego“ 1984, t. 7.
Pazdan Maksymilian, Nazwisko w prawie prywatnym międzynarodowym, [w:] Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, red. Piotr Machnikowski, Jacek Gołaczyński, Warszawa 2010.
Pazdan Maksymilian, Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych z kolizyjnoprawnego punktu widzenia, [w:] Zagadnienia prawa cywilnego, samorządowego i rolnego. Pamięci Profesora Waleriana Pańki, red. Antoni Agopszowicz, Teresa Kurowska, Maksymilian Pazdan, Katowice 1993.
Pilich Mateusz, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego za lata 1990–2010, [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego, t. V, red. Krzysztof Ślezbak, Warszawa 2011.
Popiołek Wojciech, Znaczenie przepisów o „bezpośrednim działaniu” w zakresie eksportu kompletnego obiektu, [w:] Zagadnienia prawne eksportu kompletnych obiektów przemysłowych, red. Maksymilian Pazdan, Andrzej Tynel, Katowice 1980.
Popiołek Wojciech, Zobowiązania z umów w projekcie konwencji EWG o prawie właściwym dla zobowiązań umownych i pozaumownych, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1979, nr 3.
Przybyłowski Kazimierz, Kodyfikacyjne zagadnienia polskiego prawa międzynarodowego prywatnego, „Studia Cywilistyczne” 1964, t. 5.
Przybyłowski Kazimierz, Prawo prywatne międzynarodowe. Część ogólna, Lwów 1935.
Radwański Zbigniew, Prawo cywilne i proces cywilny, [w:] Historia państwa i prawa Polski 1918–1939. Część II, red. Franiszek Ryszka, Warszawa 1968.
Rogacka -Łukasik Anna, Funkcjonalne powiązania wybranych instytucji prawa publicznego z prawem prywatnym międzynarodowym, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka” 2018, z. 3.
Rycko Nikodem, Jurysdykcja krajowa, prawo właściwe i skuteczność zagranicznych orzeczeń w sprawach pochodzenia dziecka oraz macierzyństwa i ojcostwa, [w:] Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja, red. Piotr Mostowik, Warszawa 2023.
Schack Haimo, Das IPR: ein Buch mit sieben Siegeln, reif für das moderne Antiquariat?, [w:] Liber amicorum Gerhard Kegel, red. Hilmar Krüger, H.-P. Mansel, München 2002.
Skąpski Józef, Zasada równości płci w odniesieniu do stosunków między rodzicami a dziećmi (łącznie z adopcją), w socjalistycznych systemach prawa międzynarodowego prywatnego ze szczególnym uwzględnieniem prawa polskiego, „Studia Prawnicze” 1978, nr 3.
Skrzydło-Tefelska Ewa, Uznanie dziecka dokonywane na styku różnych systemów prawnych, [w:] Obrót prawny z zagranicą w sprawach stanu cywilnego. Konkordat, Lublin 1997.
Sośniak Mieczysław, Walaszek Bronisław, Wierzbowski Eustachy, Międzynarodowe prawo rodzinne, Wrocław–Warszawa 1969.
Sośniak Mieczysław, Zmiana statutu w prawie międzynarodowym prywatnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1964, z. 1.
Tomaszewski M., Komentarz do art. 8, [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. Jerzy Poczobut, Warszawa 2017.
Tomaszewski M., Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych a prawo prywatne międzynarodowe, „Państwo i Prawo“ 1970, nr 12.
Truszkowski Bartosz K., Karcenie dzieci na ziemiach polskich. Regulacje prawne od XIX wieku do dziś, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2020, z. 1.
Truszkowski Bartosz K., Prawo o aktach stanu cywilnego w II Rzeczypospolitej. Jedno państwo, pięć reżimów prawnych, rozprawa doktorska przygotowana w Katedrze Nauk Historyczno-Prawnych, Teorii i Filozofii Prawa oraz Komparatystyki Prawniczej pod kierunkiem dr. hab. Piotra Fiedorczyka, prof. UwB, Białystok 2022.
Walaszek Bronisław, Sądowe ustalenie nieślubnego ojcostwa w polskim prawie międzynarodowym prywatnym, Kraków 1959.
Wojewoda M., Oświadczenie małżonków o nazwisku noszonym po ślubie oraz o nazwisku dziecka w przypadku transkrypcji zagranicznego aktu małżeństwa (art. 106 P.a.s.c.), „Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego” 2018, nr 2.
Wójcik Mariusz P., Tradycja i postęp w nowelizacji prawa prywatnego międzynarodowego, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2008, t. I.
Zachariasiewicz Maciej A., Nowe prądy w kolizjonistyce Stanów Zjednoczonych i ich wpływ na naukę europejską, „Kwartalnik Prawa Prywatnego“ 1995, nr 2.
Zoll Fryderyk, Międzynarodowe i międzydzielnicowe prawo prywatne w zarysie, Warszawa 1937.
Zoll Fryderyk, Nasze zadania najbliższe w dziedzinie międzynarodowego i międzydzielnicowego prawa prywatnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1919, nr 23.
Protokoły obrad Sekcji Prawa Cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo międzynarodowe i międzydzielnicowe prywatne, Kraków 1920.
Protokoły obrad Sekcji Prawa Cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo międzynarodowe i międzydzielnicowe prywatne – II i III czytanie, Kraków 1921.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
