Ideał urzędnika w teorii biurokracji Józefa Olszewskiego

Аннотация

Przedmiotem rozważań podjętych w artykule jest ideał urzędnika zarysowany przez Józefa Olszewskiego w ramach sformułowanej przez niego teorii biurokracji. Myśliciel w podjętych rozważaniach korzystał z wiedzy i doświadczenia, które zdobył jako wieloletni urzędnik państwowy oraz radny będący reprezentantem społeczeństwa. Przedstawiony przez niego wzorzec osobowy należy traktować jako wyraz dążenia do uformowania elity urzędniczej w pełnym tego słowa znaczeniu. Miała być to wyodrębniona grupa zawodowa, składająca się z osób przepełnionych poczuciem misji społecznej, dążących do udzielania pomocy obywatelom zgodnie z zasadą, iż społeczeństwo ma pierwszeństwo przed państwem.

Biurokracja była uważana przez Józefa Olszewskiego za niebezpieczną, wyjątkowo szkodliwą chorobę społeczną, której należy się przeciwstawiać. Jej rozwój powoduje bowiem podporządkowanie życia publicznego urzędnikom oraz funkcjonowanie administracji w oderwaniu od rzeczywistych potrzeb społecznych. Józef Olszewski wiązał biurokrację z niewłaściwym sposobem rozumienia zadań państwa. Powinno ono przede wszystkim służyć obywatelom i harmonizować ich dążenia jednostkowe, mając na uwadze osiągnięcie względnie możliwej szczęśliwości. We właściwym uformowaniu kadr urzędniczych autor ten pokładał nadzieję na przeprowadzenie gruntownej reformy administracji publicznej.

Poglądy Józefa Olszewskiego porównywane są często w literaturze ze stanowiskiem Maxa Webera, przy czym podkreśla się, że obaj myśliciele przedstawili koncepcje przeciwstawne. Cechy urzędnika piętnowane przez Olszewskiego, uznawane przez niego za negatywne, w ujęciu Webera stają się pożądanymi, pozytywnymi.