Marginalizacja instytucji ławnika we współczesnym procesie karnym na tle ustawodawstwa PRL

Аннотация

Obecność ławników w składach orzekających sądów karnych jest najistotniejszą w praktyce formą udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. W Polsce to rozwiązanie ustrojowe utrzymuje się już od przeszło 70 lat. W tym okresie kształt omawianej instytucji uległ wielu zmianom, zarówno w zakresie regulacji prawnych, jak i funkcjonowania w praktyce. Autorzy postanowili ją zbadać ze względu na rolę, jaką odgrywa w dyskursie politycznym ostatnich lat, a także ze względu na wprowadzane oraz postulowane zmiany w tym zakresie. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie przekształceń roli ławnika w procedurze karnej po II wojnie światowej, skutkujących zmniejszeniem jego znaczenia w polskim systemie normatywnym, szczególnie po przemianach ustrojowych 1989 r. i poddanie ich ocenie. Dodatkowo porównanie przepisów pochodzących z dwóch różnych okresów historycznych oraz zestawienie poglądów przedstawicieli różnych grup społecznych na sposób funkcjonowania ławników w sądach karnych pozwoli ukazać omawiane zagadnienie w sposób kompleksowy i zrealizować założony cel badawczy. W tekście autorzy przywołują liczne monografie naukowe, a także badania statystyczne przeprowadzone wśród różnych grup społecznych na temat ławników oraz analizują czynniki pozanormatywne. Ponadto przedstawione są opinie wybitnych przedstawicieli doktryny prawa karnego oraz głosy osób publicznych. Spośród źródeł pochodzących z okresu PRL, szczególną inspirację stanowiły prace prof. A. Turskiej oraz prof. M. Rybickiego, a także badania przeprowadzone przez Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Natomiast przy opisywaniu obecnego kształtu instytucji ławnika autorzy powołali się na współczesne opracowania, badania, ankiety i wypowiedzi, przede wszystkim dzieła dr. J. Kila i prof. J. Zagrodnika. Wiodącymi metodami zastosowanymi przy tworzeniu artykułu są metody: prawno-porównawcza oraz socjologiczna.