The Judicial Factor in Pre-trial Proceedings – Selected Historical and Legal Aspects
Keywords:
criminal proceedings, pre-trial proceedings, court, investigating judgeAbstract
The purpose of this article is to discuss the participation of the judicial factor in pre-trial proceedings from a historical perspective in Polish legislation. The author will present in the text the formation of the model of Polish pre-trial proceedings from 1928 to the current state of the law. The author will try to discuss the characteristics of the models occurring in the indicated period, i.e. the model of the Second Republic of Poland, the People's Republic of Poland and the Third Republic of Poland. Furthermore, he will indicate the scope of the court's activities in pre-trial proceedings in each of the indicated periods with a distinction between decision-making, control and evidentiary activities. It will also try to show that the changes introduced during the period of the People's Republic of Poland broke with the traditional model of Polish criminal trial and pre-trial proceedings that was established in the Second Republic. During the early communist period, the judicial factor was eliminated from pre-trial proceedings, and the 1969 Code of Criminal Procedure introduced it only in a facade form. On the other hand, the Code of Criminal Procedure of 1997 has retained a number of solutions that directly refer to the post-Soviet model of criminal proceedings, resulting from the solutions adopted in the years 1944-89, which in several respects (e.g. the court's availability at this stage of pre-trial proceedings, the conduct of hearings) deviates from Western standards and is characterised by a number of dysfunctions (despite the evolution it has undergone through a number of amendments). Author will also indicate the direction of potential changes to the Polish criminal procedure with regard to the role of the court in pre-trial proceedings. The work is based in particular on the achievements of the doctrine of Polish criminal procedure and normative acts. It uses the formal-dogmatic, theoretical-legal and historical-legal method.
References
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. 1993 nr 61, poz. 284).
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. 1977 nr 38, poz. 167).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1927 r. o sędziach śledczych do spraw wyjątkowego znaczenia (Dz.U. 1927 nr 69, poz. 611).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1928 nr 33, poz. 313).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Przepisy wprowadzające kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1928 nr 33, poz. 314).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 października 1944 r. o Milicji Obywatelskiej (Dz.U. 1944 nr 7, poz. 33).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 1 grudnia 1944 r. o częściowej zmianie kodeksu postępowania karnego (Dz.U. 1944 nr 13, poz. 70).
Dekret z dnia 6 czerwca 1945 r. o zmianie przepisów kodeksu postępowania karnego (Dz.U. 1945 nr 25, poz. 148).
Dekret z 19 sierpnia 1946 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1946 nr 43, poz. 249).
Dekret z dnia 23 stycznia 1947 r. o opłatach sądowych w sprawach karnych (Dz.U. 1947 nr 19, poz. 73).
Dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie kwot pieniężnych w przepisach kodeksu postępowania karnego (Dz.U. 1948 nr 20, poz. 136).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1949 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1949 nr 32, poz. 238).
Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o Prokuraturze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1950 nr 38, poz. 346).
Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1950 nr 38, poz. 348.).
Dekret z dnia 21 grudnia 1955 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1955 nr 46, poz. 309).
Ustawa z dnia 28 marca 1958 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. 1958 nr 18, poz. 76).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1969 nr 13, poz. 96).
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1995 nr 89, poz. 443).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. 2022, poz. 1375).
Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2013, poz. 1247).
Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2016, poz. 437).
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019, poz. 1694).
Ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. 2023, poz. 289, 535).
Brzozowski Sebastian, Wykorzystywanie dowodów uzyskanych w toku kontroli operacyjnej w kontekście art. 168b Kodeksu postępowania karnego, „Palestra” 2016, nr 6.
Daniluk Paweł, Jeszcze raz o konstytucyjności art. 168b Kodeksu postępowania karnego (w związku z wnioskiem Prokuratora Generalnego do Trybunału Konstytucyjnego), „Palestra” 2020, nr 12.
Dudka Katarzyna, Rola prokuratora w znowelizowanym postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 1–2.
Eichstaedt Krzysztof, Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym w polskim prawie karnym, Warszawa 2008.
Eichstaedt Krzysztof, Instytucja sędziego śledczego w okresie międzywojennym, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2014 nr 17.
Eichstaedt Krzysztof, Ponownie na temat sędziego śledczego, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 1.
Eichstaedt Krzysztof, Rola sądu w postępowaniu przygotowawczym a instytucja sędziego śledczego, Warszawa 2009.
Eichstaedt Krzysztof, Rola sądu w postępowaniu przygotowawczym, [w:] Czynności dochodzeniowo-śledcze i działania operacyjne policji a rola sądu w postępowaniu przygotowawczym, red. Stefan Lelental, Jan Kudrelek, Izabela Nowicka, Szczytno 2008.
Gaberle Andrzej, Funkcje kontroli instancyjnej w procesie karnym (zagadnienia podstawowe), [w:] Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Dody, red. Andrzej Gaberle, Stanisław Waltoś, Kraków 2000.
Grajewski Jan, Paprzycki Lech K., Steinborn Sławomir, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Kraków 2006.
Grzegorczyk T., Kilka refleksji na temat sugestii wprowadzenia instytucji sędziego śledczego, [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. Piotr Hofmański, Warszawa 2010.
Grzegorczyk Tomasz, Postępowanie przygotowawcze w nowym kodeksie postępowania karnego i sytuacja w nim podejrzanego, [w:] Nowa kodyfikacja karna. Krótkie komentarze, z. 1, Warszawa 1997.
Grzegorczyk Tomasz, Postępowanie przygotowawcze w świetle nowelizacji z dnia 27 września 2013 r. i rola w nim prokuratora w aspekcie sądowego stadium procesu, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 1–2.
Haber Jan, Rozwój prawa karnego procesowego w Polsce Ludowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1964, t. 26, z. 4.
Jankowski Maciej, Sędzia śledczy – wzmocnienie czy osłabienie pozycji sądu w postępowaniu karnym, „Nowe Prawo” 1982, nr 7–8.
Kaftal Alfred, Model postępowania przygotowawczego de lege ferenda w polskim procesie, „Studia Prawnicze” 1989, nr 1.
Konferencja. Nowy model postępowania przygotowawczego – sędzia śledczy, red. Piotr Zieliński, Warszawa 2010.
Kościelniak-Marszał Miłosz, Sędzia śledczy w ujęciu prawno-historycznym, [w:], Węzłowe problemy procesu karnego, red. Piotr Hofmański, Warszawa 2010.
Kowalski Piotr, Zasada kontradyktoryjności procesu karnego w świetle projektu Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, „Palestra” 2012, nr 7–8.
Kruszyński Piotr, Warchoł Marcin, Pozycja sędziego śledczego na tle modeli postępowania przygotowawczego (cz. 1), „Palestra” 2008, nr 3–4.
Kruszyński Piotr, Warchoł Marcin, Pozycja sędziego śledczego na tle modeli postępowania przygotowawczego (cz. 2), „Palestra” 2008, nr 5–6.
Kruszyński Piotr, Warchoł Marcin, Sędzia śledczy. Argumenty za i przeciw, [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. Piotr Hofmański, Warszawa 2010.
Kruszyński Piotr, Zbrojewska Monika, Nowy model postępowania karego ukształtowany nowelą do k.p.k. z 27 września 2013 r., „Palestra” 2014, nr 1–2.
Kulesza Cezary, Dyskusja nad reformą prawa karnego, „Państwo i Prawo” 1988, nr 12.
Kulesza Cezary, Postępowanie przygotowawcze. Rozwiązania modelowe, [w:] Nowe uregulowania prawne w kodeksie postępowania karnego z 1997 r., red. Piotr Kruszyński, Warszawa 1997.
Kulesza Cezary, Rola prokuratora w znowelizowanym kodeksie postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 4.
Kulesza Cezary, Sędzia śledczy na tle zmian europejskich modeli postępowania przygotowawczego, [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. Piotr Hofmański, Warszawa 2010.
Kulesza Cezary, Sędzia śledczy w modelu postępowania przygotowawczego na tle prawnoporównawczym, Białystok 1991.
Kulesza Cezary, Sędzia śledczy w polskim modelu postępowania przygotowawczego, „Państwo i Prawo” 1988, nr 6.
Kulesza Cezary, Sędzia śledczy w współczesny proces karny (na tle prawnoporównawczym), „Państwo i Prawo” 2008, z. 7.
Kurowski Michał, [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. Dariusz Świecki, LEX/el. 2023, art. 316.
Kurowski Michał, Sydor Paweł, „Śledcze” czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym w aspekcie praktycznym, „Przegląd Sądowy” 2011, nr 1.
Kwiatkowska-Darul Violetta, Przesłuchanie małoletniego świadka w polskiej procedurze karnej, Toruń 2007.
Ludwiczak A., Wpływ sądu na postępowanie dowodowe w postępowaniu przygotowawczym w polskim prawie karnym, [w:] Czynności dochodzeniowo-śledcze i działania operacyjne policji a rola sądu w postępowaniu przygotowawczym, red. Stefan Lelental, Jan Kudrelek, Izabela Nowicka, Szczytno 2008.
Łada-Bieńkowski Krzysztof, Postulaty reformy procesu karnego (referat sprawozdawczy), Warszawa 1936.
Łuszczyk Ewelina, Kontrola czy nadzór sądu nad postępowaniem przygotowawczym, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2012, 28.
Malinowska-Krutul Karolina, Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 10.
Murzynowski Andrzej, Problem wprowadzenia instytucji sędziego śledczego, „Państwo i Prawo” 1982, z. 3–4.
Nestorowicz Władysław, Stanowisko sędziego śledczego u nas i na zachodzie, „Głos Sądownictwa” 1932, nr 3–4.
Nisenson Jerzy, Siewierski Mieczysław, Kodeks postępowania karnego z komentarzem i orzecznictwem Sądu Najwyższego, Warszawa 1936.
Materniak-Pawłowska Małgorzata, Instytucja sędziego śledczego w okresie międzywojennym, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2013, t. 65, z. 1.
Penner Leon, O zmianie przepisów kpk, „Nowe Prawo” 1956, nr 2.
Schaff Leon, Nowa reforma postępowania przygotowawczego, „Państwo i Prawo” 1956, nr 3.
Siewierski Mieczysław, Koncepcja kodyfikacyjna postępowania przygotowawczego, „Problemy Kryminalistyki” 1961, nr 29.
Siewierski Mieczysław, O reformę postępowania przygotowawczego, „Archiwum Kryminologiczne” 1933, z. 2.
Siewierski Mieczysław, Uwagi krytyczne nad śledztwem i dochodzeniem według k.p.k., „Archiwum Kryminologiczne” 1933, z. 1.
Skwarcow Marek, Formuła „zgody następczej” według treści przepisu art. 168b Kodeksu postępowania karnego, „Palestra” 2021, nr 6.
Stefański Ryszard A., Krytycznie o obecnym modelu postępowania przygotowawczego, [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. Piotr Hofmański, Warszawa 2010.
Stefański Ryszard A., Postępowanie przygotowawcze: zmiany ewolucyjne, czy rewolucyjne, [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. Tomasz Grzegorczyk, Jacek Izydorczyk, Radosław Olszewski, Warszawa 2013.
Sygit Bogusław, Duży Jerzy, Nowa pozycja prokuratora w świetle zmian w Kodeksie postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 7–8.
Śliwiński Stanisław, Zasadnicze problemy nowej kodyfikacji prawa karnego procesowego, „Państwo i Prawo” 1968, z. 7.
Świątkowski Henryk, Doniosłe reformy wymiaru sprawiedliwości, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1950, nr 8–9.
Taracha Adam, Sądowa kontrola czynności operacyjno-rozpoznawczych, „Studia Iuridica Lublinensia” 2003, nr 2.
Tylman Janusz, Instytucja czynności sprawdzających w postępowaniu karnym, Łódź 1984.
Tylman Janusz, Uwagi o modelu postępowania przygotowawczego, [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. Piotr Hofmański, Warszawa 2010.
Waltoś Stanisław, Model polskiego procesu karnego de lege ferenda, „Państwo i Prawo” 1981, z. 3.
Wielec Michał [et al.],, Przyczyny przewlekłości postępowania sądowego w sprawach karnych, Warszawa 2019.
Wyciszczak Stanisław, Czynności sądu w nowym k.p.k., „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 11.
Zagadnienia postępowania przygotowawczego (Dyskusja w Seminarium Prawa Karnego I.J.P.), „Archiwum Kryminologiczne” 1937, z. 3–4.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
