The Legal-Systemic Conditions for the Functioning of the Polish Police in the Occupation System of the General Government. Around the Document by Hans Frank of December 17, 1939
Keywords:
Polish police in the General Government, Hans Frank, Council of Ministers at Home, Polish Committee of National Liberation, Hague Convention IV (1907)Abstract
The publication deals with the legal status of the Polish police in the General Government. This Polish police was established as a result of the transformation of the pre-war State Police by the German authorities, similarly to other institutions of the Second Republic of Poland, such as courts and prosecutor’s offices, incorporated into the occupation system. The legal situation of the Polish police has been presented both in the light of the formally binding occupation law and in the perspective of international law, as well as of the position of the Polish authorities. The basic research problem defining the goal of the topic is the question about the nature of changes caused by the law-making activities of the invader in relation to the existing legal system and international conventions in the field of restoring the domestic police. The theses presented in this publication are the result of the analysis of: (1) the document of Hans Frank of December 17, 1939 on the organization of the Polish police, (2) the regulation of the Council of Ministers at Home on the dissolution of the State Police corps and the duties of its officers of August 1, 1944, (3) the decree of the Polish Committee of National Liberation on the dissolution of State Police (the so-called navy blue police) of August 15, 1944, (4) the Hague Convention IV (1907) concerning the laws and customs of war on land and (5) subject literature. The following research methods were used in this work: institutional and legal analysis, comparative method, lexical method and the method of direct and indirect facts establishing.
References
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, IPN BU 1571/397, Do Policji Granatowej, [b.d. i p.].
Archiwum Państwowe w Lublinie, Batalion Policji w Zamościu 1939–1942, sygn. 82, Aufbau und Organisation der polnischen Polizei, 17 XII 1939, k. 5–7.
Aufruf des Höheren SS- und Polizeiführer im Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete (tytuł równoległy: Odezwa Wyższego Dowódcy SS i Policji Generalnego Gubernatorstwa), 30. 10. 1939, „Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzten polnischen Gebiete” (tytuł równoległy: „Dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla okupowanych polskich obszarów”) 1939, nr 2, s. 16, adres URL: http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/11513/edition/6588/content.
Dekret Führera i Kanclerza Rzeszy dla okupowanych obszarów polskich, Berlin, 12. 10. 1939 [druk ulotny], adres URL: https://polona.pl/item/dekret-fuhrera-i-kanclerza-rzeszy-dla-okupowanych-obszarow-polskich-z-dnia-12,MTAzMjAxNw/0/#info:metadata, data dostępu: 20.04.2022 r.
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o rozwiązaniu policji państwowej (tzw. granatowej policji), 15. 08. 1944, „Dziennik Ustaw” 1944, nr 2, poz. 6, adres URL: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19440020006/O/D19440006.pdf.
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej o nieważności aktów prawnych, 30.11.1939 r., „Dziennik Ustaw” 1939, nr 102, poz. 1006, adres URL: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/LDU19391021006/O/LDU19391021006.pdf.
Erste Verordnung über den Aufbau der Verwaltung der besetzten polnischen Gebiete (tytuł równoległy: Pierwsze rozporządzenie o odbudowie polskich administracji okupowanych obszarów, 26. 10. 1939, „Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzten polnischen Gebiete” (tytuł równoległy: „Dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla okupowanych polskich obszarów”) 1939, nr 1, s. 3, adres URL: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/690295/edition/652046/content.
Konwencja haska IV (1907) dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej. Aneks: Regulamin dotyczący praw i zwyczaju wojny lądowej, „Dziennik Ustaw” 1927, nr 21, poz. 161, adres URL: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19270210161/O/D19270161.pdf.
Rozporządzenie Krajowej Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu korpusu Policji Państwowej i obowiązkach jego funkcjonariuszów, „Dziennik Ustaw” 1944, nr 2, poz. 17, s. 48-50, adres URL: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/LDU19440020017/O/LDU19440020017.pdf.
Verordnung über die Bewährung von Bergütungen an wiederbschäftigte ehemals polnische Beamte und Angestelle ( tytuł równoległy: Rozporządzenie o udzieleniu wynagrodzeń ponownie zatrudnionym urzędnikom i funkcjonariuszom polskim), 03. 11. 1939 r., „Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die besetzten polnischen Gebiete” (tytuł równoległy: „Dziennik rozporządzeń Generalnego Gubernatora dla okupowanych polskich obszarów”) 1939, nr 4, s. 28, adres URL: http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/11522/edition/6590/content.
„Biuletyn Informacyjny”, 19.12.1940, [s. 8-9].
Narada z udziałem F. W. Krügera, B. Streckenbacha na temat stanu bezpieczeństwa w GG, 31. 10. 1939, [w:] Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka 1939 1942, t. 1: 1939 1942, wybór i oprac. S. Płoski in., tłum. D. Dąbrowska, M. Tomala, wyd. II, Książka i Wiedza, Warszawa 1972, s. 83 84.
Ogólny raport polityczno gospodarczy, gen. Tokarzewski do gen. Sosnkowskiego, 10. 01. 1940 r., [w:] Armia Krajowa w dokumentach 1939 1945, t. 1: wrzesień 1939 – czerwiec 1941, red. H. Czarnocka i in., Studium Polski Podziemnej – Londyn, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź 1990, s. 49 72.
Protokół dwudziestego szóstego posiedzenia Komitetu dla Spraw Kraju, 21.02.1941, [w:] Protokoły posiedzeń Komitetu dla Spraw Kraju, cz. 1: 1939 1941, red. W. Grabowski, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2008, s. 583 631.
Protokół dziewiętnastego posiedzenia Komitetu dla Spraw Kraju, 16.04.1940, [w:] Protokoły posiedzeń Komitetu dla Spraw Kraju, cz. 1: 1939 1941, red. W. Grabowski, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2008, s. 207 229.
Rozmowa z wyższymi urzędnikami administracji GG, 08.11. 1939, [w:] Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka, wstęp i oprac. P. Kosiński, tłum. V. Grotowicz, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2019, s. 65 73.
Spotkanie z obergruppenführerem SS Krügerem, 31. 10. 1939,85 [w:] Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka, wstęp i oprac. P. Kosiński, tłum. V. Grotowicz, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2019, s. 44 51.
Sprawozdanie F. W. Krügera o stanie policji niemieckiej w GG oraz polityce przesiedleńczej, 08. 11. 1939, [w:] Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka 1939 1942, t. 1: 1939 1942, wybór i oprac. S. Płoski in., tłum. D. Dąbrowska, M. Tomala, wyd. II, Książka i Wiedza, Warszawa 1972, s. 85 86.
Borodziej Włodzimierz, Terror i polityka. Policja niemiecka a polski ruch oporu w GG 1939–1944, Warszawa 1985.
Chinciński Tomasz, Gdyńscy policjanci w II wojnie światowej – losy funkcjonariuszy po wrześniu 1939 roku, „Dzieje Najnowsze” 2021, z. 3, s. 27–41.
Chlipała Michał, Konspiratorzy w Policji Polskiej i Polskiej Policji Kryminalnej w Krakowie 1939–1945, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2020, z. 3.
Ćwięk Henryk, Polska Policja Generalnego Gubernatorstwa w okupacyjnym systemie bezpieczeństwa Trzeciej Rzeszy, „Przegląd Policyjny” 2021, nr 3.
Domański Tomasz, Polnische Polizei jako narzędzie realizacji niemieckiej polityki okupacyjnej w Generalnym Gubernatorstwie, „Premislia Christiana” 2018/2019, t. 18.
Frydel Tomasz, Zwykła organizacja, nadzwyczajna przemoc państwowa. Polska policja granatowa a Zagłada we wschodniej części dystryktu krakowskiego, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2021, nr 17.
Grabowski Jan, Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wołowiec 2020.
Hempel Adam, Pogrobowcy klęski. Rzecz o policji „granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Warszawa 1990.
Hempel Adam, Policja granatowa w okupacyjnym systemie administracyjnym Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945, Warszawa 1987.
Jankowski Stanisław M., Karski. Raporty tajnego emisariusza, Poznań 2009.
Jurgilewicz Marcin., Misiuk Andrzej, Policja Państwowa w II Rzeczypospolitej a Policja Polska w okresie II wojny światowej, „Studia Politologiczne” 2019, t. 51, http://www.studiapolitologiczne.pl/pdf-115379-44625?filename=Policja%20Panstwowa%20w%20II.pdf.
Karski Jan, Tajne państwo. Opowieść o polskim podziemiu, tłum. Grzegorz Siwek, Kraków 2014.
Klafkowski Alfons, Okupacja niemiecka w Polsce w świetle prawa narodów, Poznań 1946.
Korkuć Maciej, Niemiecka Polnische Polizei. Historyczny i państwowo-prawny kontekst funkcjonowania granatowej Policji w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, [w:] Policja granatowa w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, red. Tomasz Domański, Edyta Majcher-Ociesa, Warszawa 2019.
Kozyra Waldemar, Okupacyjna administracja niemiecka na ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939–1945, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2013, t. 60, z. 1.
Kurkowska Edyta, Procedura karna na ziemiach polskich okupowanych przez Niemcy w czasie II wojny światowej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2012, nr 17, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Iuridica_Lublinensia/Studia_Iuridica_Lublinensia-r2012-t17/Studia_Iuridica_Lublinensia-r2012-t17-s151-180/Studia_Iuridica_Lublinensia-r2012-t17-s151-180.pdf.
Kwiecień Roman, Okupacja wojenna w świetle prawa międzynarodowego: natura, skutki, nowe tendencje, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2013, t. 60, z. 1, s. 65–80.
Lemkin Rafał, Rządy państw osi w okupowanej Europie. Prawa okupacyjne, analiza rządzenia, propozycje zadośćuczynienia, tłum. Agnieszka Bieńczyk-Missala, Warszawa 2023.
Litwiński Robert, Komisja rehabilitacyjno-kwalifikacyjna dla byłych policjantów (1946–1952), „Dzieje Najnowsze” 2004, z. 1, https://rcin.org.pl/dlibra/publication/63886/edition/47748/content.
Litwiński Robert, Policja granatowa w okupacyjnej Warszawie w obronie bezpieczeństwa. Od podległości wobec okupanta do współpracy z polskim państwem podziemnym, [w:] Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupowanej Warszawie. Studia historyczne, red. Robert Spałek, Warszawa 2018.
Lubecka Joanna, Okupacja czy zawładniecie? Powojenne spory polskich prawników co do statusu prawnego niemieckiego podboju ziem polskich, „Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX” 2021, t, 5, https://instytutpileckiego.pl/public/upload/journal_files/Rocznik%202021%20str168_183%20J_Lubecka.pdf?v=1697477084.
Madajczyk Czesław, Faszyzm i okupacje 1938–1945. Wykonanie okupacji przez państwa Osi w Europie, t. 2: Mechanizmy realizowania okupacji, Poznań 1984.
Madajczyk Czesław, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1, Warszawa 2019.
Majer Piotr, Funkcjonariusze Policji Państwowej i Policji Polskiej w powojennej rzeczywistości – uwagi syntetyzujące, „Studia Politologiczne” 2019, t. 51, s. 118–138, http://www.studiapolitologiczne.pl/pdf-115382-44629?filename=Funkcjonariusze%20Policji.pdf.
Mączyński Marek, Organizacyjno-prawne aspekty funkcjonowania administracji bezpieczeństwa i porządku publicznego dla zajętych obszarów polskich w latach 1939–1945, ze szczególnym uwzględnieniem Krakowa jako stolicy Generalnego Gubernatorstwa, Kraków 2012.
Mączyński Marek, Polskie formacje policyjne w stolicy Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945, „Rocznik Krakowski” 1993, t. 59.
Misiuk Andrzej, Historia policji w Polsce. Od X wieku do współczesności, Warszawa 2012.
Mitera Maciej, Zwyczajny faszyzm. Położenie prawne obywateli II Rzeczpospolitej w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1944, Warszawa 2017.
Młynarczyk Jacek A., Pomiędzy współpracą a zdradą. Problem kolaboracji w Generalnym Gubernatorstwie – próba syntezy, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2009, nr 1, s. 103–132.
Mazurkiewicz Maciej J., Ludobójstwo Niemiec na narodzie polskim (1939–1945). Studium historycznoprawne, Warszawa 2021.
Neumann Franz, Behemot. Narodowy socjalizm – ustrój i funkcjonowanie 1933–1944, tłum. Jerzy Giebułtowski, Warszawa 2016.
Piątek Monika, Działalność tzw. „policji granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie, „Rocznik Polsko-Ukraiński” 2018, t. 20.
Piątkowski Sebastian, Między obowiązkiem a kolaboracją. Policja „granatowa” w dystrykcie radomskim w latach 1939–1945, [w:] Z dziejów policji polskiej w latach 1919–1945, red. Edyta Majcher-Ociesa, Kielce 2010.
Piątkowski Sebastian, Policja polska tzw. granatowa w Radomiu i powiecie radomskim (1939–1945), „Między Wisłą a Pilicą: studia i materiały historyczne” 2001, t. 2, s. 107–128.
Pospieszalski Karol M., Hitlerowskie „prawo” okupacyjne w Polsce, cz. 2: Generalna Gubernia: wybór dokumentów i próba syntezy, Poznań 1958.
Salmonowicz Stanisław, Status prawny Polaka pod okupacją niemiecką (1939–1945). Uwagi o potrzebie badań, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2016, nr 9 (3).
Sulczyński Andrzej, Sądownictwo polskie w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Warszawa 2020.
Szarota Tomasz, Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne, wyd. 3, Warszawa 1988.
Wood E. Thomas, Jankowski Stanisław M., Karski. Opowieść o emisariuszu, Kraków–Oświęcim 1996.
Wrzyszcz Andrzej, Hierarchia aktów prawych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Iuridica_Lublinensia/Studia_Iuridica_Lublinensia-r2014-t22/Studia_Iuridica_Lublinensia-r2014-t22-s695-708/Studia_Iuridica_Lublinensia-r2014-t22-s695-708.pdf.
Wrzyszcz Andrzej, Nadzór Hansa Franka nad sądownictwem w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939-1945, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015, z. 2, http://miscellanea.uwb.edu.pl/article/view/163/150.
Wrzyszcz Andrzej, Okupacyjne sądownictwo niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945: organizacja i funkcjonowanie, Lublin 2008.
Wrzyszcz Andrzej, Sądownictwo SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie (stan badań), „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, nr 19.
Wrzyszcz Andrzej, Tworzenie okupacyjnego wymiaru sprawiedliwości w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1940, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2003, t. 8.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
