On Legislation in the Former Polish-Lithuanian Commonwealth as a Subject of Research
In Connection with the Book by Anna Karabowicz Parliamentary and Royal Legislation During the Reign of Stefan Batory (1576-1586), Warsaw 2022
Keywords:
Polish-Lithuanian Commonwealth, Sejm, King Stefan Batory, 16th Century, legislative activityAbstract
The article discusses work devoted to parliamentary and royal legislation during the reign of King Stephen Batory (1576-1586). The main purpose of the discussion was to examine the author's approach to the problem of creating law during the reign of King Stefan Batory, whose rule fell on a special period in the history of the Republic of Poland. On the one hand, King Stephen's reign coincided with the recent establishment of formal political norms, which created specific constitutional foundations for the highest authorities in the Polish-Lithuanian Commonwealth, including the king and the Sejm, whose powers were to some extent intertwined. On the other hand, systemic norms determined the limits and scope of competences of both bodies, which was of particular importance in the process of creating law. The subject of the book was therefore the legislative activity carried out in the political conditions of the constitutional state, which the Polish Commonwealth became in that period, constituting a practical verification of the principles of its functioning. The second subject of the work was to discuss the legislative achievements of both the Sejm and the king, which is the result of legislative activity and is the legal basis for the existence and functioning of the Polish-Lithuanian. The presentation of this problem shows the legislative activity of the period of King Stephen's rule not only from a generic perspective, which – as it turns out – was not only diverse and therefore rich in this respect, but also quantitative. In this respect, this book brings some order to the legislative achievements of the reign of King Stephen. This approach reflects certain processes specific to a developed constitutional state in which law is the fundamental basis for its operation.
References
Articuli conventus Electionis Generalis Regni, Archiwum Główne Akt Dawnych, dalej: AGAD, Acta terrestria et castriensia Varsaviensia, t. 87.
Volumina Constitutionum, T. 2. 1550-1609, Vol. 1. 1550-1585. Do druku przygotowali Stanisław Grodziski, Irena Dwornicka i Wacław Uruszczak, Warszawa 2005.
Volumina legum, wyd. J. Ohryzko, t. 2, Petersburg 1859.
Baranowska‑Kreń Jolanta, O Zbiorze Praw i postulatach reformy prawa Antoniego Trębickiego, „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 1977, t. 29.
Bardach Juliusz, Sejm dawnej Rzeczypospolitej jako najwyższy organ reprezentacyjny, „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 1983, t. 35, z. 1.
Czapliński Władysław, Sejm w latach 1587–1696, [w:] Historia sejmu polskiego, t. 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. Jerzy Michalski, Warszawa 1984.
Dubas‑Urwanowicz Ewa, Król i szlachta na sejmach batoriańskich. Konflikty i kompromisy, [w:] Między monarchią a demokracją. Studia z dziejów Polski XV–XVIII wieku, red. Anna Sucheni‑Grabowska, Maria Żaryn, Warszawa 1994.
Dubas‑Urwanowicz Ewa, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998.
Dubas‑Urwanowicz Ewa, O nowy kształt Rzeczypospolitej. Kryzys polityczny w państwie w latach 1576–1686, Warszawa 2013.
Dzięgielewski Jan, Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992.
Dzięgielewski Jan, Kryzys staropolskiego parlamentaryzmu a regulacje proceduralne, [w:] Studia historyczno‑prawne. Prace dedykowane Profesorowi Janowi Seredyce w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i w czterdziestopięciolecie pracy naukowej, red. Janusz Dorobisz, Włodzimierz Kaczorowski, Opole 2004.
Dzięgielewski Jan, Sejmy elekcyjne. Elektorzy. Elekcje 1573–1674, Pułtusk 2003.
Filipczak‑Kocur Anna, Niektóre zagadnienia procedury sejmowej za Zygmunta III, „Sprawozdania Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 1977–1978, Wydział 1 Nauk Historyczno‑Społecznych, Ser. A., nr 15.
Grajewski Henryk, Prawo zwyczajowe w ‘Leges seu statuta ac privilegia Regni poloniae omnia’ Jakuba Przyłuskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki humanistyczno‑społeczne” 1967, ser. I, z. 52.
Grodziski Stanisław, Sejm dawnej Rzeczypospolitej jako najwyższy organ ustawodawczy. Konstytucje sejmowe – pojęcie i próba systematyki, „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 1983, t. 35, z. 1.
Grzybowski Konstanty, Systematyka prawa w Polsce Odrodzenia, jej rola i podłoże klasowe, Odrodzenie w Polsce, Historia nauki, t. 2, cz. 2, Warszawa 1956.
Grzybowski Konstanty, Teoria reprezentacji w Polsce epoki Odrodzenia, Warszawa 1959.
Higgins J. Patrick, The Spirit of Laws in the Polish‑Lithuanian Commonwealth, 1573–1791: Continuity, Change, and Conservative Jurisprudence (niepublikowana praca doktorska).
Janiszewska‑Mincer Barbara, Dyskusja o procedurze sejmowej w latach 1596–1597, „Sprawozdania Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 1965, Wydz. 1 Nauki Historyczno‑Społeczne, Ser. A, nr 3.
Kaczorowski Włodzimierz, Udział króla w stanowieniu prawa na sejmach Rzeczypospolitej od końca XV w. do pierwszej połowy XVII w. (W 500. rocznicę uchwalenia konstytucji Nihil novi), [w:] Historia prawa w służbie sprawiedliwości. Materiały z I Opolskiego Colloquium Prawno‑Historycznego, red. Piotr Sadowski, Andrzej Szymański, Opole 2006.
Karabowicz Anna, Prawodawstwo sejmowe i królewskie za panowania Stefana Batorego (1576–1586), Warszawa 2022.
Kołodziej Robert, „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.
Kriegseisen Wojciech, Sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej (do 1763 roku). Geneza i kryzys władzy ustawodawczej, Warszawa 1995.
Lewandowska‑Malec Izabela, Sejm walny koronny Rzeczypospolitej i jego dorobek ustawodawczy. 1587–1632, Kraków 2009.
Makiłła Dariusz, Artykuły henrykowskie (1573–1576). Geneza – obowiązywanie – stosowanie. Studium historyczno‑prawne, Warszawa 2012.
Makiłła Dariusz, Artykuły henrykowskie (1573–1576). Zakres wprowadzanych zmian w ustroju Rzeczypospolitej oraz ich ocena, [w:] Rok 1573. Dokonania przodków sprzed 440 lat, red. Jan Dzięgielewski, Krzysztof Koehler, Dorota Muszytowska, Warszawa 2014.
Makiłła Dariusz, O doktrynalnych źródłach konstytucjonalizmu w XVI‑wiecznej Polsce, [w:] Retoryka, polityka, religia w Pierwszej Rzeczypospolitej. Wybrane zagadnienia, red. Łukasz Cybulski, Krzysztof Koehler, Warszawa 2019.
Makiłła Dariusz, Przepisy kompetencyjne w Leges seu Statuta ac Privilegia Regni Polonia Jakuba Przyłuskiego (1551), [w:] Człowiek – Prawo – Państwo. Księga Jubileuszowa dedykowana Stanisławowi Leszkowi Stadniczeńko, Warszawa 2017.
Makiłła Dariusz, Rzeczpospolita praworządna. Z zasad funkcjonowania prawa konstytucyjnego dawnej Polski w XVI–XVII w., [w:] Między Barokiem a Oświeceniem. Prawo i bezprawie, red. Stanisław Achremczyk, Jerzy Kiełbik, Olsztyn 2018.
Malinowska Irena, Mikołaj Zalaszowski. Polski prawnik XVII stulecia na tle ówczesnej nauki prawa, Kraków 1960.
Nadolski Bronisław, Naprawa Rzeczypospolitej Jakuba Przyłuskiego z 1553 r., [w:] Andrzej Frycz Modrzewski i problemy kultury polskiego Odrodzenia, red. Tadeusz Bieńkowski, Wrocław 1974.
Olszewski Henryk, Funkcjonowanie sejmu dawnej Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 1983, t. 35, z. 1.
Olszewski Henryk, Sejm dawnej Rzeczypospolitej jako podmiot władzy i centrum kultury prawnej, [w:] W pięćsetlecie konstytucji Nihil Novi. Z dziejów stanowienia prawa w Polsce, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 2006.
Olszewski Henryk, Sejm Rzeczypospolitej epoki oligarchii 1652–1763. Prawo, praktyka, teoria, programy, Poznań 1966.
Olszewski Henryk, Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Społeczeństwo obywatelskie i jego reprezentacja [1493–1993], red. Juliusz Bardach, współpr. Wanda Sudnik, Warszawa 1995.
Opaliński Edward, Sejm Srebrnego Wieku 1587–1652. Między głosowaniem większościowym a liberum veto, Warszawa 2001.
Salmonowicz Stanisław, Grodziski Stefan, Uwagi o królewskim ustawodawstwie, [w:] Parlamentaryzm i prawodawstwo przez wieki. Prace dedykowane Prof. Stanisławowi Płazie w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. red. Jerzy Malec, Wacław Uruszczak, Kraków 1999.
Sucheni‑Grabowska Anna, Sejm w latach 1540–1587, [w:] Historia sejmu polskiego, t. 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. Jerzy Michalski, Warszawa 1984.
Taubenschlag Rafał, Jakób Przyłuski. Polski romanista XVI w., Kraków 1918.
Ulanowski Bolesław, Jakub Przyłuski i jego statut, „Reformacja w Polsce” 1922, t. 2.
Uruszczak Wacław, Statut Jana Łaskiego z 1506 roku. 500 lat tradycji państwa prawa w Polsce, „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 2007, t. 59, z. 2.
Uruszczak Wacław, Communi incliti Poloniae Regni privilegium constitutionum et indultum. O tytule i mocy prawnej Statutu Jana Łaskiego z 1506 r., [w:] Prace poświęcone pamięci Adama Uruszczaka, red. Jan Halberda, Michał Hosowicz, Anna Karabowicz, Kraków 2006.
Uruszczak Wacław, Korektura praw z 1532 roku, t. 1–2, Kraków 1990–1991.
Uruszczak Wacław, Próba kodyfikacji prawa polskiego w pierwszej połowie XVI wieku. Korektura praw z 1532 r., Warszawa 1979.
Uruszczak Wacław, Sejm w latach 1506–1540, [w:] Historia sejmu polskiego, t. 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. Jerzy Michalski, Warszawa 1984.
Uruszczak Wacław, Sejm walny koronny w latach 1506–1540, Warszawa 1981.
Uruszczak Wacław, Sejm walny w epoce Złotego Wieku [1493–1569], [w:] Społeczeństwo obywatelskie i jego reprezentacja [1493–1993], red. Juliusz Bardach, współpr. Wanda Sudnik, Warszawa 1995.
Uruszczak Wacław, Statut Jana Łaskiego z 1506 roku. 500 lat tradycji państwa prawa w Polsce, „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 2007, t. 59.
Zdrójkowski Zbigniew, Korektura pruska – jej powstanie, dzieje oraz jej rola w historii polskiej jurysdykcji i myśli prawniczej (1598–1830), „Czasopismo Prawno‑Historyczne” 1961, t. 13, z. 2.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
