Udział Bronisława Hełczyńskiego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej
Słowa kluczowe:
Bronisław Hełczyński, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, unifikacja prawa, kodyfikacja prawa, Kodeks handlowy z 1934 r., prawo handlowe, prawo morskie, prawo ubezpieczenioweAbstrakt
Artykuł jest poświęcony Bronisławowi Hełczyńskiemu (1890–1978), który w latach 1928–1939 był członkiem Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. Autor wskazuje powody, które mogły zadecydować o powołaniu Bronisława Hełczyńskiego na członka Komisji Kodyfikacyjnej. Opracowanie przedstawia także osobisty wkład Bronisława Hełczyńskiego w prace nad unifikacją i kodyfikacją prawa handlowego Rzeczypospolitej Polskiej. Autor zauważa, że Bronisław Hełczyński był jednym z kilku prawników, którzy redagowali polski Kodeks handlowy z 1934 r. Artykuł ukazuje także dokonania Hełczyńskiego na rzecz rozwoju nauki prawa morskiego i prawa ubezpieczeń.
Bibliografia
„Gazeta Sądowa Warszawska” z 28 czerwca 1937 r., nr 26.
„Gazeta Sądowa Warszawska” z 28 marca 1927 r., nr 13.
„Gazeta Sądowa Warszawska” z 28 września 1936 r., nr 39.
„Gazeta Sądowa Warszawska” z 29 listopada 1937 r., nr 48.
„Gazeta Sądowa Warszawska” z 4 kwietnia 1938 r., nr 14.
„Głos Sądownictwa” 1939 r., nr 3.
„Głos Sądownictwa” 1939 r., nr 4.
„Głos Sądownictwa” 1939 r., nr 6.
„Palestra” 1929, nr 5.
„Palestra” 1936, nr 7-8.
„Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Prawniczy” 1935, z. 1.
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, sygn. 120, Zespół: Gabinet Cywilny Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego w Warszawie, seria: Rada Ministrów, jednostka 2/2/0/3/120 Protokóły posiedzeń oraz ich duplikaty.
Archiwum Polskiego Radia, „Wspomnienie sekretarza polskiej Rady Ministrów” (1) - prof. Bronisław Hełczyński, https://www.polskieradio.pl/68/2461/Audio/294358 (25.10.2017 odautorska transkrypcja nagrania).
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S II 619, Teczka personalna B. Hełczyńskiego.
Bartel W.M., Udział przedstawicieli środowisk akademickich w pracach Komisji Kodyfikacyjnej (1919-1939), „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990.
Bieniak M., Rola adwokatów w pracach nad kodeksem zobowiązań, „Palestra”, 2009, nr 9-10.
Bierowski T., Polskie Stowarzyszenie Prawa Morskiego, „Głos Sądownictwa” 1936, nr 11 (Numer Morski).
Doliński A., Austryackie prawo ubezpieczeń prywatnych, „Przegląd Prawa i Administracji” 1917, R. XLII.
Gawenda J.A.B., Bronisław Hełczyński jako uczony, „I Drugiej Serii XXIV Ogólnego Zbioru Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Rok 1980-81”, Londyn 1982, s. 62.
Górnicki L., Organizacyjne zagadnienia kodyfikacji prawa handlowego w Komisji Kodyfikacyjnej RP (1919-1939), „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 2501, Prawo CCLXXXV, 2003.
Górnicki L., Prace Komisji Kodyfikacyjnej RP nad kodeksem handlowym z 1934 r. – organizacja i koncepcja kodyfikacyjna, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015, nr 8.
Górnicki L., Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939, Wrocław 2000.
Górnicki L., Prawo jako czynnik integracji państwa w latach II Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3375, Prawo CCCXIII, 2011.
Górnicki L., Przewodnie konstrukcje i pojęcia Kodeksu handlowego z 1934 r., „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3644, Przegląd prawa i administracji CI, 2015.
Górnicki L., Udział Stanisława Wróblewskiego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej nad ustawami o prawie prywatnym międzynarodowym i międzydzielnicowym z 1926 r., „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003, R. XII, z. 2.
Górnicki L., Unifikacja i kodyfikacja prawa o spółkach akcyjnych w II Rzeczypospolitej Polskiej, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015, t. XIV, z. 1.
Górnicki L., Zagadnienie systematyki kodyfikacji prawa cywilnego i handlowego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej (1919-1939), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004, z. 3.
Grodziski S., Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1981, z. 1.
Grodziski S., Prace nad kodyfikacją i unifikacją polskiego prawa prywatnego (1919-1947), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1992, z. 1-4.
Grodziski S., W osiemdziesięciolecie Komisji Kodyfikacyjnej (geneza i struktura) [w:] Tworzenie prawa w Polsce. Tradycja i współczesność, „Studia i Materiały”, t. 12, Warszawa 2000.
Grodziski S., Z dziejów unifikacji polskiego prawa cywilnego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1985, z. 2.
Hełczyński B., Domy i waranty [w:] Encyklopedja podręczna prawa publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), t. 1, pod red. Z. Cybichowskiego, Warszawa 1930.
Hełczyński B., Kupiec i czynności handlowe w świetle polskiego prawa międzynarodowego prywatnego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Fryderyka Zolla, Kraków 1935.
Hełczyński B., O prawach mniejszości w spółkach akcyjnych, „Themis Polska” 1928/1929, t. IV.
Hełczyński B., Prezydent Mościcki widziany oczami szefa jego Kancelarii Cywilnej, Niepodległość. Tom 4, Londyn 1958.
Hełczyński B., Ubezpieczenie życiowe na korzyść osoby trzeciej a prawa wierzycieli, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1939, rocznik XXXII, z. 1-6.
Hełczyński B., Zarys prawa handlowego (skrypt), Londyn 1943.
Herbet A., Redzik A., Prawo handlowe [w:] Synteza Prawa Polskiego 1918-1939, red. T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska, Warszawa 2013.
Jastrzębski R., Kodyfikacja i unifikacja polskiego prawa czekowego, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2011, t. X.
Kobylska A. , Profesor Bronisław Hełczyński (1890-1978) – ostatni Pierwszy prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego [w:] Polska myśl prawnicza w XIX i XX wieku, red. P. Majer, M. Seroka, K.M. Wojciechowski, Olsztyn 2012.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Dział Ogólny, t. 1, z. 1-14.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Handlowego, t. 1, z. 3: Projekt kodeksu handlowego polskiego opracowany na wzorach projektu włoskiego przez referenta głównego, prof. dr. Antoniego Górskiego, Warszawa 1928.
Komisja Kodyfikacyjna. Dział Ogólny, t. I, z. 15-17.
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja prawa handlowego, z. 2: I. Projekt kodeksu handlowego Część I przyjęty przez Kolegium uchwalające Komisji Kodyfikacyjnej w dniach 7-9 września 1933 r. II. Projekt przepisów wprowadzających kodeks handlowy, Część I przyjęty przez Kolegium uchwalające Komisji Kodyfikacyjnej w dniu 10 września 1933 r., Warszawa 1933 (nr 75 Zbioru Ogólnego Komisji Kodyfikacyjnej).
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja prawa handlowego, z. 3: I. Projekt kodeksu handlowego Część I w nowem brzmieniu przyjęty przez Kolegium uchwalające Komisji Kodyfikacyjnej w dniach 4-6 maja września 1934 r. II. Projekt przepisów wprowadzających kodeks handlowy, Część I w nowem brzmieniu przyjęty przez Kolegium uchwalające Komisji Kodyfikacyjnej w dniu 6 maja 1934 r., Warszawa 1934.
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja Prawa Handlowego. z. 1: Projekt kodeksu handlowego uchwalony w pierwszym czytaniu przez Podkomisję prawa handlowego Komisji Kodyfikacyjnej, Warszawa 1933.
Kraczkowski R., Aparat legislacyjny rządu w II Rzeczypospolitej, „Państwo i Prawo” 1982, z. 7, s. 93-94.
Lityński A. , Pół wieku kodyfikacji prawa w Polsce (1919-1969), Tychy 2001.
Lityński A., Wydział karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991.
Majchrowski J. (red.), Kto był kim w Drugiej w Rzeczypospolitej, Warszawa 1994.
Markiewicz J., Kształtowanie się polskiego systemu prawa sądowego i jego twórcy w okresie międzywojennym 1919-1939 (Wybrane zagadnienia), „Teka Kom. Praw.–OL PAN” 2010.
Mazurek I., Specyfika prac Komisji Kodyfikacyjnej w procesie unifikacji prawa w II Rzeczpospolitej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014.
Mazuryk M., Sadowski I., Organizacja i funkcjonowanie Komisji Kodyfikacyjnych prawa cywilnego w latach 1919-1989. Zarys problematyki, „Roczniki Nauk Prawnych” 2013, T. XXII, nr 1.
Mączyński A. (red.), Fryderyk Zoll 1865-1948. Prawnik- Uczony- Kodyfikator, Kraków 1994.
Milewski S., Redzik A. , Themis i Pheme. Czasopiśmiennictwo prawnicze w Polsce do 1939 r., Warszawa 2011.
Mogilnicki A., Wspomnienia adwokata i sędziego, oprac. B. Izdebska, Warszawa 2016, s. 224-225.
Mohyluk M., Porządkowanie prawa w II Rzeczypospolitej: Komisja Kodyfikacyjna i Rada Prawnicza, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1999, z. 1-2.
Najdus W., Zygmunt Marek: prawnik i polityk 1872–1931, Warszawa 1992.
Okolski J., Modrzejewska M. (red.) Prawo handlowe, Warszawa 2012.
Płaza S., Kodyfikacja prawa w Polsce międzywojennej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, z. 1.
Pol K., Poczet prawników polskich XIX-XX w., Warszawa 2011.
Radwan A., Redzik A., O dwóch dwudziestoleciach i trzech jubileuszach prawa handlowego w Polsce, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009, nr 9.
Radwański Z., Kształtowanie się polskiego systemu prawnego w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1969, z. 1.
Radwański Z., Prawo cywilne i proces cywilny [w:] Historia państwa i prawa polskiego 1918-1939, t. V, Warszawa 1968.
Redzik A. (red.), Uniwersytet Jana Kazimierza w Lwowie, Kraków 2015.
Redzik A., Aleksander Doliński (1866-1930). Profesor prawa handlowego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2007, z. 2.
Redzik A., Eugeniusz Waśkowski (1866-1942). W siedemdziesięciolecie śmierci wybitnego uczonego i adwokata, „Palestra” 2012, nr 9-10.
Redzik A., Kazimierz Przybyłowski (1900–1987), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007, z. 4.
Redzik A., Komisja tworzenia dobrego prawa, „Palestra” 2009, z. 9–12.
Redzik A., Maurycy Allerhand jako znawca i kodyfikator prawa upadłościowego, „Palestra” 2016, nr 13.
Redzik A., Mieczysław Honzatko – profesor, kodyfikator, adwokat, „Palestra” 2005, nr 11-12.
Redzik A., Prawo prywatne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Warszawa 2009.
Redzik A., Profesor Ernest Till (1846-1926) - w stusześćdziesięciolecie urodzin i osiemdziesięciolecie śmierci, „Palestra” 2006, nr 3-4.
Redzik A., Roman Longchamps de Berier (1883–1941), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006, z. 1.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1931.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1932.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1933.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1934.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1935.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1936.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń 1937.
Rocznik Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń, 1930.
Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 26 stycznia 1928 r. o kontroli ubezpieczeń (Dz.U. nr 9 poz. 64).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 października 1933 r. - Prawo o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz. U. Nr 82, poz. 602).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 1928 r. Prawo o spółkach akcyjnych (Dz.U. nr 39 poz. 383).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 października 1933 r. – Kodeks handlowy, Część I (Dz.U. nr 82 poz. 600).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 października 1933 r. Przepisy wprowadzające kodeks handlowy, Część I (Dz.U. nr 82 poz. 601).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 grudnia 1924 r. o prawie o domach składowych (Dz.U. nr 114 poz. 1020).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 listopada 1924 r. o prawie wekslowem (Dz.U. nr 100 poz. 926).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 listopada 1924 r. o prawie czekowem (Dz.U. nr 100 poz. 927).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o uzupełnieniu przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych (Dz.U. nr 115 poz. 1024)
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. uzupełniające rozporządzenie z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatnoprawnych w stosunku do wierzytelności z pożyczek, udzielonych przez b. rosyjskie banki ziemskie oraz b. rosyjskie towarzystwa kredytowe miejskie, których zarządy miały siedzibę prawną poza granicami Państwa Polskiego (Dz.U. nr 115 poz. 1025).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań związków samorządowych oraz obligacyj opartych na takich zobowiązaniach (Dz.U. nr 115 poz. 1026).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o przerachowaniu gwarantowanych przez Państwo obligacyj i akcyj kolei prywatnych w b. dzielnicy austrjackiej tudzież obligacyj, opartych na zobowiązaniach tych kolei (Dz.U. nr 115 poz. 1027).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań Skarbu Państwa Austrjackiego i Węgierskiego, tudzież zobowiązań funduszu krajowego galicyjskiego, które ciążą na Skarbie Państwa Polskiego (Dz.U. nr 115 poz.1028).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o przerachowaniu na nową walutę i ustaleniu wartości zobowiązań, wynikających z przepisów o ubezpieczeniu i odszkodowaniu z tytułu wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115 poz. 1029).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o przerachowaniu należności innemi przepisami nieobjętych oraz o posiłkowem stosowaniu rozporządzenia z dnia 14 maja 1924 r. (Dz.U. nr 115 poz. 1030).
Sójka-Zielińska K., Ernest Till (1846-1926), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1997, z. 3.
Sójka-Zielińska K., Organizacja prac nad kodyfikacją prawa cywilnego w Polsce międzywojennej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1969, z. 2.
Sójka-Zielińska K., Z doświadczeń kodyfikacji prawa cywilnego w II Rzeczypospolitej [w:] Tworzenie prawa w Polsce. Tradycja i współczesność, „Studia i Materiały”, t. 12, Warszawa 2000.
Szczerbiński M., Wieczorek G., Legionista, naukowiec, polityk. Życie i działalność profesora Bronisława Hełczyńskiego (1890-1978) w kraju i na obczyźnie [w:] Między historią a prawem. Tom studiów dedykowany pamięci Bronisława Hełczyńskiego (1890-1978) pod red. P. Leszczyńskiego, R. Nira, M. Szczerbińskiego, Gorzów Wlkp. 2007.
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94 poz. 1037).
Wołodkiewicz W., Ignacy Koschembahr-Łyskowski – romanista, cywilista, kodyfikator, „Studia Iuridica” 1995, T. XXIX.
Wołodkiewicz W., Stanisław Wróblewski – kodyfikator, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1990.
Zaorski K., Bronisław Hełczyński jako Pierwszy Prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego (1934-1939), „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2017, nr 2.
Zoll F., Hełczyński B., Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań́ prywatno-prawnych, z motywami i objaśnieniami oraz dodatkiem dla nieprawników, Warszawa 1924.
Zoll F., Ś.p. Stanisław Wróblewski, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1939, z. 1, s. 7-15 oraz Wspomnienia Fryderyka Zolla (1865-1948), oprac. I. Homola Skąpska, Kraków 2000.
Żukowski P.M., Wychowankowie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, „Palestra” 2009, nr 9-10.
