Kompetencje i udział Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w procesie stanowienia prawa w Polsce międzywojennej i w Polsce Ludowej do 1951 roku
Ключевые слова:
Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, proces prawodawczy, II Rzeczpospolita, Polska LudowaАннотация
W dniu 7 lutego 1919 r. na mocy dekretu Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego w ustroju państwa polskiego utworzono Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Sejm Ustawodawczy w lipcu 1919 roku zastąpił dekret ustawą. W 1924 roku rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej ponownie uregulowano organizację i kompetencje Prokuratorii. Nowy akt prawny obowiązywał do chwili likwidacji Prokuratorii w 1951 roku. Do kompetencji Prokuratorii należało udzielanie ochrony prawnej Skarbowi Państwa oraz innym podmiotom w drodze pomocy prawnej w postaci zastępstwa prawnego albo sporządzania na żądanie władz państwowych opinii prawnych. Jedną z form aktywności Prokuratorii Generalnej był udział w procesie stanowienia prawa na etapie przygotowawczym i wspomaganie organów władzy państwowej wyposażonych w formalne kompetencje prawodawcze. Na podstawie materiałów źródłowych, w szczególności sprawozdań prezesa Prokuratorii Generalnej można ustalić rozmiar i kierunki praktyki prawnej Prokuratorii mającej za przedmiot przygotowanie albo opiniowanie projektów aktów prawnych lub udział w pracach różnych komisji państwowych, którym władze powierzały zadania związane z prawodawstwem. Materiały źródłowe zostały poddane badaniom i krytyce poprzez zastosowanie metody historycznoprawnej. Efektem badań jest artykuł przedstawiający zaangażowanie Prokuratorii Generalnej i jej urzędników w proces stanowienia prawa w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku i w okresie odbudowy państwa po II wojnie światowej w warunkach głębokiej zależności od Związku Radzieckiego.
Библиографические ссылки
Archiwum Akt Nowych, Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa.
Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów.
Archiwum Akt Nowych, Prokuratoria Generalna RP 1944-1951.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej Oddział w Poznaniu.
Dziennik Praw Państwa Polskiego nr 14 z dnia 8 lutego 1919 r.
Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskie - Druk N-r 861.
Sprawozdanie stenograficzne z 82 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 31 lipca 1919 r.
Sprawozdania Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej za lata 1920, 1921, 1922, 1926, 1928, 1930, 1931, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938.
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44, poz. 267).
Dekret z dnia 5 lutego 1919 r. o zwołaniu Sejmu Ustawodawczego (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 16, poz. 217).
Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. w przedmiocie utworzenia Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.Pr.P.P 1919 nr 14, poz. 181).
Uchwała Sejmu z dnia 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 19, poz. 226).
Ustawa z dnia 3 czerwca 1924 r. o poczcie, telegrafie i telefonie (Dz.U. 1924 nr 58, poz. 584).
Ustawa z dnia 31 lipca 1924 r. o Monopolu spirytusowym (Dz.U. 1924 nr 78, poz. 756).
Ustawa z dnia 15 lipca 1925 r. o Monopolu zapałczanym (Dz.U. 1925 nr 83, poz. 561).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 4 marca 1927 r. o zmianie art. 18 i 19 ustawy z dnia 15 lipca 1925 r. o monopolu zapałczanym (Dz.U. 1927 nr 20, poz. 151).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1934 r. Prawo o postępowaniu wywłaszczeniowym (Dz.U. 1934 nr 86, poz. 776).
Ustawa z dnia 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, (Dz.U. 1944 nr 1, poz. 1).
Dekret z dnia 29 marca 1951 r. o organach zastępstwa prawnego (Dz.U. 1951 nr 20, poz. 159).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 9 grudnia 1924 r. o zmianie ustroju Prokuratorii (Dz.U. 1924 nr 107, poz. 967).
Rozporządzenie Ministra Poczt i Telegrafów z dnia 1 czerwca 1927 r. o zleceniach pocztowych w obrocie wewnętrznym (Dz.U. 1927 nr 60, poz. 529).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1937 r. dotyczące zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1937 nr 43, poz. 340).
Dekret Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1945 nr 25, poz. 151).
Dekret Rady Ministrów z dnia 11 kwietnia 1947 r. o zmianie dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1947 nr 32, poz.144).
Górnicki Leonard, Komisja Kodyfikacyjna II RP: pozycja ustrojowa, struktura organizacyjna, podejmowanie decyzji, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2019, PRAWO CCCXXVIII, nr 3948.
Grodziski Stanisław, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1981, z. 1.
Grodziski Stanisław, Prace nad kodyfikacją i unifikacją polskiego prawa prywatnego (1919–1947), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1992, z. 1–4.
Kosicka Aleksandra, Gabinet Paderewskiego 16.I.1919–9.XII.1919, [w:] Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. Janusz Faryś i Janusz Pajewski, Szczecin–Poznań 1991.
Lityński Adam, Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991.
Pajewski Janusz, Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1980.
Smogorzewska Małgorzata, Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Słownik biograficzny, Tom I, A–D, red. Andrzej K. Kunert, Warszawa 1998.
Sójka-Zielińska Katarzyna, Organizacja prac nad kodyfikacją prawa cywilnego w Polsce międzywojennej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1975, z. 2.
Suleja Włodzimierz, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998.
Tkaczuk Marek, Akcja Oszczędnościowa i jej wpływ na reorganizację ustroju i zmianę kompetencji Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w 1924 r., „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2007, t. 10.
Tkaczuk Marek, Sprawy majątków opuszczonych i porzuconych (poniemieckich) w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1945–1949 jako przykład zaangażowania państwa w regulację sfery wolności, [w:] Prawne aspekty wolności. Zbiór studiów, red. Ewelina Cała-Wacinkiewicz, Daniel Wacinkiewicz, Toruń 2008.
Tkaczuk Marek, Organizacja systemu ochrony i pomocy prawnej Skarbu Państwa w Polsce XX wieku, [w:] Podstawy materialne państwa. Zagadnienia prawno-historyczne, red. Daniel Bogacz, Marek Tkaczuk, Szczecin 2006.
Tkaczuk Marek, Obrona interesu publicznego w postępowaniu niespornym w powojennej Polsce do 1965 roku, [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. Jacek Przygodzki, Marian J. Ptak, Wrocław 2010.
Tkaczuk Marek, Ochrona interesu majątkowego państwa w opiniach Prokuratorii Generalnej interpretujących konstytucje II Rzeczypospolitej, [w:] Wokół konstytucji i zdrowego rozsądku. Circum constitutionem rationemque sanam, Prace dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Smolińskiemu, red. Jerzy Ciapała, Antoni Rost, Szczecin–Jarocin 2011.
Tkaczuk Marek, Ochrona interesu publicznego państwa przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej w ramach systemu zwierzchnictwa nad fundacjami w Polsce okresu międzywojennego, [w:] Obywatel – państwo – społeczność międzynarodowa. Citizen – State – International Community, red. Ewelina Cała-Wacinkiewicz, Kinga Flaga-Gieruszyńska, Daniel Wacinkiewicz, Warszawa 2014.
Tkaczuk Marek, Sprawy Kościoła katolickiego w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w Dwudziestoleciu Międzywojennym, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2020, t. XIII, nr 2.
Tkaczuk Marek, Sprawy Kościoła prawosławnego, kościołów ewangelickich, i gmin wyznaniowych żydowskich w praktyce prawnej Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, „Kościół i Prawo” 2021, 10(23), nr 1.
Wronkowska Sławomira, Proces prawodawczy dwóch dekad – sukcesy i niepowodzenia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009, R. LXXI, z. 2.
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2024 Miscellanea Historico-Iuridica
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-ShareAlike» («Атрибуция — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.
