Wincenty Skrzetuski’s Speech Against Regicide
Keywords:
Wincenty Skrzetuski, Enlightment, regicide, crimen laesae maiestatis, political crimesAbstract
Wincenty Skrzetuski, a member of the SchP convent, was an outstanding educationist, historian, lawyer and political writer. In Mowy o główniejszych materiach politycznych, issued in 1773 and in a handbook published from 1782–1784 Prawo polityczne narodu Polskiego, he discussed the problem of prevention of the King’s authority. He discussed the issue in the context of the attempted abduction of King Stanisław August Poniatowski in 1771. His reflections indicate that he was mostly following older views on the crime of regicide and contrary to humanitarian ideas he argued on using the death penalty against all, with no exception, who took part in regicide. Skrzetuski mentioned the fact of not very wide competences of the elective Polish king, but he didn’t follow the Enlightment’s concept of the King’s power. Thus he followed the Catholic concept of the monarch’s power. He justified the full ban of regicide by rational reasons, as well as the reasons coming from the law of nature and from political rules.
References
Beccaria C., O przestępstwach i karach. Wykład z francuskiego na język polski, tłum. T. Waga, Brzeg 1772.
Bielski M., Kronika polska, t. III, wyd. K.J. Turowski, Sanok 1856.
Dragonetti G., Wykład o cnotach i nagrodach, tłum. T. Waga, Warszawa 1773.
Januszowski J., Statuta, prawa i konstytucje koronne łacińskie i polskie z statutów Łaskiego, Herborta i z konstytucji koronnych zebrane, Kraków 1600.
Kołłątaj H., Listy Anonima i prawo polityczne narodu polskiego, oprac. B. Leśnodorski, H. Wereszycka, Warszawa 1954.
Konarski S., O skutecznym rad sposobie, albo o utrzymaniu ordynaryjnych sejmów w Warszawie, t. III, Warszawa 1923.
Krajewski D.M., Wojciech Zdarzyński życie i przypadki swoje opisujący, Warszawa 1785.
Modrzewski A.F., O poprawie Rzeczypospolitej, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. I, Kraków 1953.
Opelewski A., Replika z strony uu. Instygatorów Obojga Narodów i ich delatorów na odpowiedź Jana Kuźmy inkarcerata o kryminał królobójstwa przekonanego(...)w sądach sejmowych dnia 30 lipca 1773 roku uczyniona, b.m.d.
Ośniałowski J., Mowa dworzanina JKMci w sprawie kryminalnej o królobójstwie na sądach sejmowych d. 14 Junii miana, b.m.d.
Popławski A., Zbiór niektórych materii politycznych, Warszawa 1774.
Processus iudiciarius in causa respectu horrendi criminis regicidii in Sacra Persona Serenissimi Stanislai Augusti, Warszawa 1774.
Rousseau J.J., Ekonomia polityczna, [w:] Trzy rozprawy z filozofii społecznej, tłum. i oprac. H. Elzenberg, Kraków 1956.
Rzętkowski W., Indukta z strony Jana Kuźmy na powództwo uu. instygatorów Obojga Narodów dnia 29 miesiąca lipca roku 1773 w sądzie sejmowym przez(...)miana, b.m.d.
Skrzetuski W., Dzieje królestwa szwedzkiego od panowania Waldemara, to jest od roku 1250 aż do niniejszego roku według lat porządku opisane, Warszawa 1772.
Skrzetuski W., Historia powszechna dla szkół narodowych na klasę IV, dzieje greckie zawierającą, Warszawa 1786.
Skrzetuski W., Mowy o główniejszych materiach politycznych, Warszawa 1773.
Skrzetuski W., Podziękowanie Najjaśniejszemu Panu za dany medal, portretem J. K. Mciozdobiony,[...]uczynione, „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1773, t. VIII, cz. 1.
Skrzetuski W., Prawa polityczne narodu polskiego, Warszawa 1787.
Stanisław August, Mowa Jego Królewskiej Mości miana za królobójcami w izbie senatorskiej dnia 2 sierpnia 1773, b.m.d.
Staszic S., Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, oprac. B. Leśnodorski, Wrocław 1952.
Staszic S., Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, wyd. S. Czarnowski, Kraków 1926.
Wielhorski M., O przywróceniu dawnego rządu według pierwiastkowych Rzeczypospolitej ustaw, b.m. 1775.
Wybicki J., Myśli polityczne o wolności cywilnej, Gdańsk 1984.
Zalaszowski M., Ius Regni Poloniae, t. II, Poznań 1702.
Affek M., Związki polsko-włoskie w naukach prawnych (1764–1795). Z dziejów humanitarnego prawa karnego w Polsce, Warszawa 1995.
Aleksandrowska E., Skrzetuski Bartłomiej, imię zakonne Wincenty, Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVIII.
Bentkowski F., Żywot i prace uczone ks. Wincentego Skrzetuskiego S. P. [w:] Posiedzenie publiczne Królewskiego Warszawskiego Uniwersytetu na uczczenie pamiątki zmarłych mężów odbyte dnia 14 lipca 1827 roku, Warszawa 1827.
Bukowska-Gorgoni K., Kilka uwag o mocy obowiązującej praw obcych w Polsce w świetle akt procesu o zamach na Stanisława Augusta, Zeszyty Naukowe UJ, „Prace Prawnicze” 1982, nr 625, z. 97.
Ehrlich L., Prawo narodów i zagadnienia międzynarodowe w piśmiennictwie polskim od XV do XVIII wieku, „Rocznik Prawa Międzynarodowego” 1949.
Emer de Vattel, Prawo narodów czyli zasady prawa naturalnego zastosowane do postępowania i spraw narodów i monarchów, wstęp i tłum. B. Winiarski, t. I, Warszawa 1958.
Grześkowiak-Krwawicz A., O formę rządu czy o rząd dusz. Publicystyka polityczna Sejmu Czteroletniego, Warszawa 2000.
Grześkowiak-Krwawicz A., Wkład Pijarów w kształtowanie politycznej kultury szlachty w czasach stanisławowskich, [w:] Wkład Pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII–XIX w., red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa–Kraków 1993.
Grześkowiak-Krwawicz A., Czy król potrzebny jest republice. Polscy pisarze polityczni wieku XVIII o miejscu i roli monarchy w Rzeczypospolitej. Zarys problematyki, [w:] Dwór a kraj. Między centrum a peryferiami władzy, red. R. Skowron, Kraków 2003.
Hubert S., Poglądy na prawo narodów w Polsce czasów Oświecenia, Wrocław 1960.
Kolasa J., Prawo narodów w szkołach polskiego wieku Oświecenia, Warszawa 1954.
Konopczyński W., Polscy pisarze polityczni XVIII wieku (do Sejmu Czteroletniego), Warszawa 1966.
Lityński A., Między humanitaryzmem a totalitaryzmem. Studia z dziejów prawa karnego, Tychy 2002.
Lityński A., Myśl humanitarna w Polsce czasów Oświecenia – prawo karne materialne, [w:] Z dziejów sądów i prawa, red. A. Lityński, Katowice 1992.
Lityński A., Od Rzeczypospolitej szlacheckiej do Rzeczypospolitej Ludowej, Tychy 2005.
Lityński A., Przestępstwa polityczne w polskim prawie karnym XVI–XVIII wieku, Katowice 1976.
Lityński A., Między realizmem a utopią. Rzecz o humanitarystach oświecenia, [w:] Studia z historii państwa, prawa i idei. Prace dedykowane Prof. Janowi Malarczykowi, red. A. Korobowicz, H. Olszewski, Lublin 1997.
Lityński A., Przestępstwa polityczne w polskim prawie karnym XVI–XVIII wieku, Katowice 1976.
Mączyński R., Medale zasłużonych Pijarów, „Rocznik Warszawski” 1988, t. XX.
Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652, Warszawa 1995.
Ostrożyński W., Sprawa zamachu na Stanisława Augusta z 3 listopada 1771 r. przed sądem sejmowym, Lwów 189.
Sawicki W. ,Studia nad wpływem praw obcych w dawnej Polsce, Warszawa 1971.
Tync S., Nauka moralna w szkołach Komisji Edukacji Narodowej, Kraków 1922.
