Polish People’s Army Courts-martial in 1943–1945
Keywords:
Polish army, courts-martrial, system of military justice, desertion, capital punishmentAbstract
Since its inception the communist forces’ system of military justice had constituted a part of the system of subordinating entire front-line units to the communist rule, and the advancing Sovietisation of the Polish People’s Army. The Soviet communists had their own experience in the fields of enforcing obedience and wide-scale infiltration, including that of the armed forces. Red Army, SMERSH and NKVD officers detached to the PPA and the security apparatus involved, introduced Soviet-inspired police terror and disciplinary tactics in the army, temporarily making use of pre-war symbolism and cynically referring to the tradition of the Second Polish Republic. The judicial practice of courts-martial was aimed at preparing the Polish army and war-weary population to accept the communist ideology, and for clearing the military of those discontented with post-Yalta reality.
References
Bandosz E., Rozwój wojskowego prawa karnego w latach 1943–1945, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1986 nr 4.
Birstein V., Smiersz – tajna broń Stalina.
Sowiecki kontrwywiad wojskowy podczas II wojny światowej, Kraków 2013.
Błagowieszczański I., Zarys formowania 1 Armii Wojska Polskiego, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1959, nr 1.
Blum I., Sprawa 31 pułku piechoty. Tło, przebieg i charakter masowej dezercji żołnierzy 31 pułku piechoty w 1944 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1965, nr 3.
Dzięcioł B., Sądownictwo wojenne LWP, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1978, nr 1.
Dzięcioł B., Sąd Polowy 1 Korpusu PSZ w ZSRR. Organizacja i działalność (cz. 1), „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1980, nr 1.
Dzięcioł B., Sąd Polowy 2. Dywizji Piechoty, „Przegląd Wojsk Lądowych” 1985, nr 12.
Dzięcioł B., W 35 rocznicę bohaterskiej śmierci oficerów służby sprawiedliwości, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1980, nr 3.
Gęsek T., Hofman Z., Pomoc ZSRR dla narodu polskiego w jego walce z Niemcami hitlerowskimi, [w:] 20 lat ludowego Wojska Polskiego, Warszawa 1967.
Grzelak Cz., Stańczyk H., Zwoliński S., Armia Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2002.
Guzy S., Zapomniana uchwała, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1963, numer specjalny.
Kania L., Polskie sądy wojskowe w Armii Polskiej gen. Władysława Andersa w ZSRS oraz na Bliskim i Środkowym Wschodzie (1941–1943), „Zeszyty Naukowe UPH w Siedlcach” 2014, nr 100.
Kania L., Służba sprawiedliwości w Wojsku Polskim 1795–1945. Organizacja, prawo, ludzie, Siedlce 2015.
Karpiński T., Wydział Zamiejscowy Wojskowego Sądu Polskich Kolei Państwowych w Poznaniu (1947–1949), „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2013, nr 2.
Kisielewski M., Raport o zabijaniu, „Zeszyty Historyczne” 1993, nr 106.
Komorowski K. (red.), Armia Krajowa. Szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, Warszawa 2001.
Krzyżanowski J.B., Kąkolewnica – Podlaski Katyń, „Zeszyty Historyczne”, Paryż, z. 95, 1991.
Lityński A., O ustanowieniu i upadku tzw. Kodeksu wojskowego Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, „Z dziejów prawa. Prace Naukowe UŚl.”, nr 2455, cz. 8, Katowice 2006.
Lityński A., Początki prawa komunistycznego w Polsce. Prawo karne wojskowe przed wrześniem 1944 r., „Pamięć i Sprawiedliwość”. Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 1996.
Lityński A., Początki służby sprawiedliwości w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR (1943 r.), [w:] Dawne prawo i myśl prawnicza. Prace historyczno-prawne poświęcone pamięci Wojciecha Marii Bartla, red. J. Malec, W. Uruszczak, Kraków 1995.
Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2007.
Lityński A., Historia prawa radzieckiego 1917–1991. Krótki kurs, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2005, t. III.
Lityński A., Ze studiów nad początkami wojskowego prawa karnego PRL, „Problemy Prawa Karnego”, t. 21, red. K. Marszał, Katowice 1995.
Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
Lityński A., Rok 1943 w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR, [w:] Prace Wydziału Prawa i Administracji UAM, t. 1, Historia prawa – historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus, red. E. Borkowska-Bagieńska, H. Olszewski, Poznań 1994.
Lityński A., Wyrok na „kodeks” PSZ w ZSRR, „Z dziejów prawa. Prace Naukowe UŚl.”, nr 2455, cz. 8, Katowice 2006.
Muszkat M., Podstawowe zasady Kodeksu Karnego Wojska Polskiego, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1945, nr 1.
Muszyński J., Polityczno-prawne aspekty tworzenia Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943–1945, „Państwo i Prawo” 1973, nr 10.
Muszyński J., Jeszcze raz w sprawie kodeksu wojskowego Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR z 1943 r. i kodeksu karnego wojskowego z dnia 30 maja 1944 r., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1965, nr 3.
Nalepa E., Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim, Warszawa 1995.
Pawłowski E., Ludowe Wojsko Polskie w końcowym okresie II wojny światowej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1987, nr 2.
Pawłowski E., Działalność Najwyższego Sądu Wojskowego w 1945 roku, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1977, nr 1.
Pawłowicz J., Działalność NKWD na Podlasiu w latach 1944–1945 (zarys problematyki), [w:] Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944–1945.
Powiat Sokołów Podlaski. Materiały z sesji naukowej pt. Represje i opór przeciw rządom komunistycznym w powiecie Sokołów Podlaski po 1944 r., red. K. Krajewski, Warszawa 2007.
Piecuch H., Spotkania z Fejginem. Zza kulis bezpieki, Warszawa 1990.
Poksiński J., Obóz w Skrobowie w dokumentach (1946–1945), Dokumenty i Materiały. Archiwum Polski Podziemnej 1939–1956, nr 2, 1994.
Poksiński J., Żołnierze Armii Krajowej w ludowym Wojsku Polskim, „Więź”, 1993, nr 7.
Romanowska E., Wojskowe prokuratury Polskich Kolei Państwowych w latach 1944–1989. Formalno-prawne podstawy działalności, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2011, nr 1.
Sewastianowicz I., Kulikowski S., Nie tylko Katyń, Białystok 1999.
Sieracki W., Rozwój wojskowego prawa karnego (materialnego) w latach 1943–1963, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1963.
Skoczek Z., Organizacja pracy w sądach i prokuraturach wojskowych, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1948, nr 1–2.
Szczurowski M., 5. Brygada Artylerii. Tradycje, Historia, Współczesność, Warszawa 1998.
Szwagrzyk K., Zbrodnie w majestacie prawa 1944–1955, Warszawa 2000.
Tarnowski A., Geneza nowego polskiego ustawodawstwa wojskowego, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1945, nr 1.
Wesołowski A., W cieniu wojny i polityki. Sądownictwo Wojska Polskiego na froncie wschodnim w latach 1943–1945, Toruń 2003.
Zaborski M., Ustrój sądów wojskowych w Polsce w latach 1944–1955, Lublin 2005.
