The Beginnings of the Tax Administration in Bialystok Province during the Years between the Two World Wars
Keywords:
tax administration, revenue administration regional office, tax office, tax controlAbstract
The purpose of this article is to show the beginnings of the tax administration during the years between the two World Wars, using the Białystok Province as an example. The research work focuses on an analysis of the legislative process designed to create effective and modern tax administration. According to the authors, the process consists of three stages. The first stage, which ended in 1922, was the commencement of the administration and unification of the existing bodies. The second stage, which took place in the 1920s, was defined by the constant reorganization of the legal structures with the aim to fully implement the plans proposed by the authors of the legislative process. The third stage, interrupted by the outbreak of World War II, was characterized by efforts to improve the efficiency of the newly developed tax system. The historical-legal method was used to critically analyse archival sources, such as: Archive fonds 4/53/0 Izba Skarbowa w Białymstoku 1921–1939, Archive fonds 4/56/0 Urząd Skarbowy w Grodnie 1935–1939 and Archive fonds 4/55/0 Urząd Skarbowy w Sokołce 1924–1939 from the archive register of the State Archive in Bialystok. Additionally, the following publications were used for analysis: Dziennik Ustaw, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Skarbu, Monitor Polski. In contrast, an analysis of the literature on the subject, and a review of professional journals, such as “Czasopismo Skarbowe”, “Kalendarz Skarbowy” and national and local press, including “Ilustrowany Kurier Codzienny”, “Dziennik Białostocki”, “Przegląd Ostrołęcki”, “Głos Ziemi Grodzieńskiej”, “Wspólna Praca”, allowed for understanding of the historical determinants of the creation of the tax administration, one of the most important institutions of the reborn Polish state.
References
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Zespół akt 4/53/0 Izba Skarbowa w Białymstoku 1921–1939.
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Zespół Akt 4/55/0 Urząd Skarbowy w Sokółce 1924–1939.
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Zespół akt 4/56/0 Urząd Skarbowy w Grodnie 1935–1939.
Grajewska Izba Historyczna, Zespół archiwalny historii miasta.
Komunikat Ministerstwa Skarbu w sprawie uruchomienia w Siemiatyczach ekspozytury bielskiego Urzędu Skarbowego Podatków i Opłat Skarbowych (Dz.Urz. MS 1926 nr 34, poz. 361).
Komunikat Ministerstwa Skarbu w sprawie zmiany nazwy Straży Skarbowej na Kontrolę Skarbową (Dz.Urz. MS 1920 nr 5, poz. 97).
Komunikat o zwinięciu ekspozytury w Siemiatyczach bielskiego Urzędu Skarbowego Podatków i Opłat Skarbowych (Dz.Urz. MS 1928 nr 12, poz. 167).
Komunikat w sprawie przeniesienia siedziby Inspektora Kontroli Skarbowej z Grajewa do Szczuczyna (Dz.Urz. MS 1924 nr 16, poz. 391).
Okólnik w sprawie unormowania stosunku Straży Skarbowej do Urzędów Celnych (Dz.Urz. MS 1919 nr 18, poz. 240).
Okólnik w sprawie współdziałania Straży Skarbowej przy ściąganiu podatków bezpośrednich (Dz.Urz. MS 1919 nr 18, poz. 242).
Przepis wprowadczy do ustawy z dnia 31 lipca 1919 roku „O tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych” (Dz.U. 1920 nr 15, poz. 80).
Rozporządzenie Ministerstwa Skarbu w sprawie noszenia uniformu, względnie oznak służbowych (Dz.Urz. MS 1919 nr 21, poz. 307).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 17 stycznia 1925 roku o zwinięciu Kasy Skarbowej w Sejnach (Dz.U. 1925 nr 9, poz. 68).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 20 czerwca 1927 roku o organizacji i zakresie działania izb skarbowych i podległych izbom urzędów skarbowych (Dz.U. 1927 nr 66, poz. 588).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 20 kwietnia 1929 roku w sprawie zmian w organizacji urzędów skarbowych podatków i opłat skarbowych oraz komisji szacunkowych do spraw podatków dochodowego i przemysłowego w okręgu administracyjnym Izby Skarbowej w Białymstoku (Dz.Urz. MS 1929 nr 25, poz. 278).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 21 stycznia 1925 roku w przedmiocie zwinięcia Urzędu Skarbowego Akcyz i Monopolów Państwowych w Suwałkach (Dz.U. 1925 nr 13, poz. 91).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 25 kwietnia 1921 roku w przedmiocie przyłączenia powiatów: Grodzieńskiego, Wołkowyskiego i Białowieskiego do okręgu Izby skarbowej w Białymstoku i utworzenia w nich urzędów skarbowych (Dz.U. 1921 nr 39, poz. 241).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 28 kwietnia 1921 roku w przedmiocie utworzenia izb skarbowych na obszarze ziem, objętych umową o preliminaryjnym pokoju i rozejmie, podpisaną w Rydze dnia 12 października 1920 roku (Dz.U. 1921 nr 39, poz. 243).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 8 marca 1927 roku w sprawie zmiany organizacji urzędów skarbowych podatków i opłat skarbowych oraz komisji szacunkowej do podatku dochodowego i przemysłowego w okręgu Izby Skarbowej w Białymstoku (Dz.Urz. MS 1927 nr 12, poz. 140).
Rozporządzenie Ministrów Aprowizacji i Skarbu z dnia 5 lutego 1919 roku w przedmiocie stosunków Straży Granicznej do Straży Skarbowej (Dz.Urz. MS 1919 nr 4, poz. 54).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 marca 1921 roku w przedmiocie rozciągnięcia mocy obowiązującej ustawy z dnia 31 lipca 1919 roku o tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych na ziemie przyłączone do Rzeczpospolitej na podstawie umowy o preliminaryjnym pokoju i rozejmie, podpisanej w Rydze dnia 12 października 1920 roku (Dz.U. 1921 nr 35, poz. 205).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 1938 roku o ustalenie właściwości terytorialnej i siedzib izb skarbowych (Dz.Urz. MS 1938 nr 4, poz. 89).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 1924 roku o zniesieniu powiatu sejneńskiego (Dz.U. 1924 nr 117, poz. 1052).
Rozporządzenie wykonawcze do ustawy o organizacji Władz i Urzędów skarbowych na obszarze województw: białostockiego, kieleckiego, lubelskiego, łódzkiego i warszawskiego, wydane na zasadzie art. 12, 13 i 15 ustawy z dnia 31 lipca 1919 roku (Dz.U. 1920 nr 15, poz. 81).
Ruch służbowy w Ministerstwie Skarbu w miesiącach listopadzie i grudniu 1930 roku (Dz.Urz. MS 1931 nr 3, poz. 43).
Ustawa z dnia 31 lipca 1919 roku o tymczasowej organizacji władz i urzędów skarbowych (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 65, poz. 391).
Zarządzenie Ministra Skarbu w sprawie ustalenia granic i siedzib rejonów kontrolnych w organizacji kontroli skarbowej (Dz.Urz. MS 1933 nr 27, poz. 244).
Zarządzenie Ministra Skarbu z dnia 20 kwietnia 1937 roku o ustaleniu granic i siedzib rejonów oraz ich oddziałów w organizacji kontroli skarbowej (Dz.Urz. MS 1937 nr 11, poz. 367).
Zarządzenie Ministra Skarbu z dnia 20 marca 1939 roku o ustaleniu właściwości miejscowej i siedzib brygad ochrony skarbowej oraz ich oddziałów (Dz.Urz. MS 1939 nr 9, poz. 216).
Zarządzenie Ministra Skarbu z dnia 28 marca 1938 roku o ustaleniu granic i siedzib rejonów oraz ich oddziałów w organizacji kontroli skarbowej (Dz.Urz. MS 1938 nr 9, poz. 216).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 20 kwietnia 1929 roku w sprawie zmian w organizacji urzędów skarbowych podatków i opłat skarbowych oraz komisyj szacunkowych do spraw podatków dochodowego i przemysłowego na obszarze miasta Białegostoku (Dz.U. 1929 nr 62, poz. 474).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 13 sierpnia 1931 roku o organizacji i zakresie działania izb i urzędów skarbowych (Dz.U. 1931 nr 77, poz. 613).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 roku w sprawie zniesienia powiatu kolneńskiego w województwie białostockiem (Dz.U. 1932 nr 3, poz. 18).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 3 marca 1932 roku w sprawie zmian w organizacji urzędów skarbowych oraz komisyj szacunkowych do spraw podatków dochodowego i przemysłowego w okręgu administracyjnym izby skarbowej w Białymstoku (Dz.U. 1932 nr 20 poz. 148).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 22 lutego 1935 roku w sprawie zmian w organizacji urzędów skarbowych w okręgu administracyjnym Izby Skarbowej w Białymstoku (Dz.U. 1935 nr 16 poz. 88).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 1938 roku o ustaleniu właściwości terytorialnej i siedzib izb skarbowych (Dz.U. 1938 nr 6, poz. 35).
Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 roku o zmianie granic województw: białostockiego, kieleckiego, lubelskiego, łódzkiego i warszawskiego (Dz.U. 1938 nr 27, poz. 240).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 13 lutego 1939 roku o zmianach w organizacji niektórych urzędów skarbowych akcyz i monopolów państwowych w okręgach administracyjnych izb skarbowych w Białymstoku, Kielcach, Lublinie, Łodzi i Okręgowej w Warszawie (Dz.U. 1939 nr 14, poz. 85).
Tymczasowe przepisy o sposobie pobierania przychodów i dokonywania wydatków przez władze i urzędy państwowe z dnia 26 stycznia 1920 roku (M.P. 1920 nr 59-64).
„Czasopismo Skarbowe” 1932, nr 7.
„Dziennik Białostocki” z 25 marca 1920 roku.
„Dziennik Białostocki” z 26 października 1926 roku.
„Dziennik Białostocki” z 23 grudnia 1926 roku.
„Dziennik Białostocki” z 18 stycznia 1927 roku.
„Dziennik Białostocki” z 21 kwietnia 1928 roku.
„Dziennik Białostocki” z 27 stycznia 1929 roku.
„Głos Białostocki” z 25 marca 1920 roku.
„Głos Obywatela” z 30 marca 1930 roku, nr 88.
„Głos Ziemi Grodzieńskiej” z 18 października 1931 roku, nr 113.
„Jutrzenka Białostocka” 1930, nr 2.
„Kalendarz Skarbowy 1939”.
„Kuryer Codzienny” z 28 stycznia 1929 roku, nr 28.
„Przegląd Ostrołęcki” z 29 listopada 1936 roku, nr 48.
Davies N., Boże Igrzysko. Historia Polski, Kraków 2005.
Grata P., Monopole skarbowe w polityce podatkowej Drugiej Rzeczpospolitej, Rzeszów 2009.
Dobroński A.(red.), Historia Białegostoku, Białystok 2012.
Laska D., Polska administracja skarbowa w latach 1918-2008. Studium historyczno-prawne, Warszawa 2017.
Lechowski A., Historia na sobotę. Biust Marszałka, „Gazeta Wyborcza Białystok” z 26 listopada 2011.
Lubkiewicz A. (red.), Białystok Ilustrowany. Zeszyt pamiątkowy pod redakcją Antoniego Lubkiewicza, Warszawa 1921.
Łoza S. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938.
Markowski B., Administracja skarbowa w Polsce, Warszawa 1931.
Markowski B., Organizacja władz skarbowych, [w:] Odrodzona skarbowość polska: zarys historyczny, Warszawa 1931.
Munnich M., Charakterystyka kontroli skarbowej jako organu wykonawczego władz skarbowych w II Rzeczypospolitej Polskiej, „Rocznik Nauk Prawnych” 2005, t. XV, nr 2.
Oniszczuk J., Wiśniewski T., Białystok między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918-1939, Łódź 2011.
Wiesenberg H., Wspomnienia z 1917-18 roku, [w:] Odrodzona skarbowość polska: zarys historyczny, Warszawa 1931.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.