Establishment drafts of administrative courts in Poland in the years 1944–1952
Keywords:
the administrative judiciary, the Manifesto of July 1944, control over the administration, administrative lawAbstract
This article presents the issue of the reactivation of the administrative judiciary in Poland in the years 1944–1952. The judicial control administration existed in the Second Republic of Poland, but World War II interrupted its activities. The Polish communist authorities, in comparing the Manifesto of July 1944 and the “Small Constitution” of 1947 with the basic principles of the “March Constitution” of 1921, indirectly pointed to the necessity of re-establishing such a jurisdiction. However, the revolutionary social reforms, which primarily related to agricultural reform and nationalization, meant that control over the administration, exercised by an independent court or other authorities, did not fit within the process of building the new system. Consequently, the 1952 Constitution of the Polish People’s Republic, completely shattered the chance of reactivating such form of control.
References
Archiwum Akt Nowych, Biuro Prezydialne Krajowej Rady Narodowej, sygn. 832, k. 2.
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Sprawiedliwości, sygn. 4137, k. 27.
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, Dz.U. nr 4, poz. 17.
Dziennik Ustaw Nr 4, Nr 5, Nr 18, Nr 26, Nr 30, Nr 33, Nr 38, Nr 44, Nr 67, Nr 71, Nr 94.
Manifest PKWN, załącznik do Dz.U. 1944 nr 1.
Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, Dz.U. nr 3, poz. 17.
Chajn L., Administracja i sądownictwo w służbie praworządności, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1946, nr 8.
Dawidowicz W., Współdziałanie rad narodowych z organami wymiaru sprawiedliwości,„Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1946, nr 1.
Działocha K., Mała Konstytucja z 1947 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Warszawa 1990.
Erlich S., Zagadnienie praworządności, „Państwo i Prawo” 1946, z. 9–10.
Fenichel Z., Próba charakterystyki ustawodawstwa polskiego za okres 1944–1946, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1947, nr 1–2.
Grzbiela J., Polskie prawo o postępowaniu administracyjnym (Tekst, komentarz, orzecznictwo N.T.A i Trybunału Kompetencyjnego, ogólniki ministerstw i wskazówki bibliograficzne) według stanu z dnia 1 lutego 1938 r., z przedmową prof. J.S. Langroda, Katowice 1938.
Iserzon E., Praworządność w administracji i kontrola legalności aktów administracyjnych, „Gazeta Administracji” 1945, nr 1–3.
Jastrzębski R., Trybunał Kompetencyjny, Warszawa 2014.
Jastrzębski R., Zubik M., Małe konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919–1947–1992, Warszawa 2014.
Kasznica S., Polskie prawo administracyjne. Pojęcia i instytucje zasadnicze, Poznań 1947.
Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Warszawa 1990.
Klajnermann I., Nowy ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1947.
Klonowiecki W., Odbudowa sądownictwa administracyjnego, „Gazeta Administracji”1946, nr 4–6.
Komarnicki W., Polskie prawo polityczne. Geneza i system, Warszawa 2008.
Langrod J.S., Sprawa reaktywacji sądownictwa administracyjnego, „Gazeta Administracji” 1946, nr 10–11.
Langrod J.S., Zarys sądownictwa administracyjnego, Warszawa 1925.
Łysko M., Prokuratorski nadzór ogólny w Polsce w latach 1950–1967, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, z. 2.
Mamrot K., Sądownictwo administracyjne a rady narodowe, „Państwo i Prawo” 1946, z. 1.
Maisel W., Wojewódzkie sądy administracyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa–Poznań 1976.
Malec D., Najwyższy Trybunał Administracyjny 1922–1939 w świetle własnego orzecznictwa, Warszawa–Kraków 1999.
Modliński E., Istota i problemy sądownictwa administracyjnego, „Państwo i Prawo” 1946, z. 7.
Morawski W., Zagadnienie kontroli administracji, „Państwo i Prawo” 1947, z. 1.
Monkiewicz A., Rady narodowe jako organy kontroli społecznej w pierwszych latach Polski Ludowej, [w:] Społeczeństwo a władza: ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M.J. Ptak, Wrocław 2010.
Mycielski A., Polskie prawo polityczne (na drodze ku nowej konstytucji), Kraków 1948.
Nowakowski M., O odtworzeniu sądownictwa administracyjnego po II wojnie światowej, [w:] Z dziejów administracji, sądownictwa i nauki prawa, prace dedykowane profesorowi Jerzemu Malcowi, red. St. Grodziski, A. Dziadzio, Kraków 2012.
Nowakowski M., Początki administracyjnego sądownictwa ubezpieczeń społecznych w Polsce Ludowej, [w:] Społeczeństwo a władza: ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M.J. Ptak, Wrocław 2010.
Nowakowski M., Problem konstytucyjności administracyjnego sądownictwa ubezpieczeń społecznych, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2012, t. XV.
Praworządność ludowa w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, [w:] Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały Sesji Naukowej PAN 4–9 lipca 1953 r., t. I, Warszawa 1954.
Rozmaryn S., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1951.
Rozmaryn S., Uwagi o niektórych zagadnieniach ustaw konstytucyjnych z 4 i 19 lutego 1947 roku, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1947, nr 1.
Supiński W., Postępowanie administracyjne. Zarys teorji wraz z komentarzem do Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o postępowaniu administracyjnem, Warszawa 1933.
Szerer M., O powołaniu naszych czasów do stanowienia konstytucyj, „Państwo i Prawo” 1947, z. 11.
Szulc M., Prezydium Krajowej Rady Narodowej w systemie ustrojowym państwa polskiego (1944–1947), Warszawa 2016 (Praca doktorska napisana w Katedrze Historii Państwa i Prawa Polskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem prof. UW dr. hab. Roberta Jastrzębskiego).
Tarnowska A., Pruskie sądy administracyjne gwarantem praw podmiotowych? Organizacja sądów i praktyka orzecznicza Najwyższego Sądu Administracyjnego (OVG)a prawa polskiej mniejszości narodowej (1875–1914), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2015, z. 2.
