Problematyczność stosowania metafizyki do pozytywizmu prawniczego na przykładzie tezy o społecznym źródle prawa
Słowa kluczowe:
pozytywizm, metafizyka, filozofia prawa, społeczne źródło prawa, August ComteAbstrakt
Artykuł ma na celu przedstawienie pozytywistycznej tezy o społecznym źródle prawa w kontekście rozważań metafizyki klasycznej. Wykorzystano metodę analizy tekstów źródłowych i dokonano abstrakcji tez, które można uznać za metafizyczne. Twierdzenia metafizyczne, to twierdzenia egzystencjalne, a także esencjalne, które dany autor przyjmuje wprost, bądź są możliwe do rekonstrukcji na podstawie wniosków, które wyprowadza. Rozumowanie zostało oparte na przekonaniu, że uniwersalność metafizyki należy rozumieć również w aspekcie czasowym. Teza o zmienności sposobów rozumienia rzeczywistości, wraz z rozwojem ludzkości, jest jedną z kardynalnych założeń pozytywizmu w ogóle. W oparciu o to historiozoficzne prawidło, August Comte wyprowadza dalsze wnioski, co do filozofii możliwej na przyszłość. Negacja metafizyki prowadzi do niepogłębionego, być może nieświadomego, przyjęcia tez, które w historii filozofii zostały już opracowane. Przemyślenia zaprezentowane w niniejszym artykule zasadniczo skoncentrowane są na zagadnieniu sposobu bytowania społeczeństwa. Jego rozumienie warunkuje rozumienie faktów społecznych i na tej płaszczyźnie prowadzi do wniosków na temat społecznej źródłowości prawa. Główna część rozważań umiejscowiona została w kontekście historycznym, co pozwala dostrzec elementy trudno uchwytne współcześnie. Jednym z wniosków jest ustalenie, że metafizyka, wobec której pozytywizm występuje, jest tylko jednym nurtem, który panował w XIX - wiecznej filozofii. Ze względu na brak szczegółowych opracowań zagadnienia, autor sygnalizuje problemy, rozpatrując je na poziomie ogólnym.
Bibliografia
Arystoteles, Metafizyka, tekst pol. oprac. M.A. Krąpiec, A. Maryniarczyk, na podstawie tłum. T. Żeleźnika, Lublin 2017.
Bator A. (red.), Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, Waszawa 2012.
Bekrycht T., Metafizyka pozytywizmu prawniczego w świetle fenomenologii prawa, [w:] „Avant. The Journal of the Philosophical-Interdisciplinary Vanguard” 2018, vol. 9, no 1.
Comte A., Rozprawa o duchu filozofji pozytywnej, Warszawa 1936.
Czeżowski T., O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach, Kęty 2004.
Durkheim E. zasady metody socjologicznej, Warszawa 2000.
Firlej M., Założenia metafizyczne w programie pozytywizmu logicznego, „Hybris” 2016, nr 35B.
Gizbert-Studnicki T., Metafizyka pozytywizmu prawniczego, „Principia” 2015, LXI-LXII.
Hart H.L.A., The Concept of Law, Oxford 2012.
Hart H.L.A., Honoré, T., Causation in The Law, Oxford 1985.
Kaszewski K., Pozytywizm, jego metoda i następstwa, Miejsce i data: b. d.
Krupiński F.S., Szkoła pozytywna, Oddruk z Bibl. Warsz. z m. lipca, sierpnia i września 1868.
Maryniarczyk S., Metafizyka a ontologie. Próby przezwyciężania metafizyki i ich paradoksy, Lublin 2015.
Mazurkiewicz Sz., Legal Positivism Social Source Thesis and Metaphysical Grounding: Employing Metaphysical Grounding Based on Metaphysical Laws, “Archiwum filozofii prawa i filozofii społecznej” 2019, nr 2.
Niemirycz J., Filozofja historji prawa, Warszawa 1874.
Ogonowski Z., Filozofia szkolna w Polsce XVII wieku, Warszawa 1985.
Pawlicki S., Studya nad pozytywizmem, Warszawa 1886.
Reinstadler S., Elementa philosophiae scholasticae, Fryburg Bryzgowijski 1901.
Stelmach J., Sarkowicz, R., Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1998.
Strawson P., Analiza i metafizyka, Kraków 1994.
Stróżewski W., Ontologia, Kraków 2004.
Struve H., Wstęp krytyczny do filozofii czyli rozbiór zasadniczych pojęć o filozofii, Warszawa 1898.
Taine H., Filozofia pozytywna w Anglii. Studyum nad Stuartem Millem, Warszawa 1883.
Zajadło J. (red.), Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa, Warszawa 2007.
Zirk-Sadowski M., Analityczna filozofia prawa, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. J. Hołówka, B. Dziobkowski, Warszawa 2020.
Zirk-Sadowski M., Pozytywizm prawniczy a filozoficzna opozycja podmiotu i przedmiotu poznania, [w:] Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.
Żukowski L.J., Prawo jako fakt społeczny, „Studia prawnicze” 2017, Zeszyt I (209).
