Major dr med. Ludwik Krzewiński – twórca polskiej narkoanalizy
Słowa kluczowe:
narkoanaliza, Samodzielny Referat Techniczny Oddziału II, kontrwywiad II RP, Ludwik KrzewińskiAbstrakt
Ostatnio, w kilku publikacjach najpierw wzmiankowano (por. T. Dubicki, Samodzielny Referat Techniczy (SRT) Oddziału II Sztabu Generalnego (Głównego) Wojska Polskiego. Geneza, organizacja, personalia, [w:] Sekretna wojna. Z dziejów kontrwywiadu II RP, red. Z Nawrocki, Poznań 2015), a później opisano (J. Widacki, The use of narcoanalisis by Polish counterintelligence in the 1930s, „European Polygraph” 2021, t. 15, nr 1 (53), s. 41-51; Idem: Stosowanie narkoanalizy przez polski kontrwywiad w okresie międzywojennym, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2021, t. 24, nr 13-30), że w latach 30. XX w. Oddział II Sztabu Głównego WP w swej działalności kontrwywiadowczej stosował narkoanalizę („zastrzyki osłabiające wolę”). Jako twórcę polskiej narkoanalizy, tego, który opracował jej recepturę i technikę stosowania wskazywano kpt. dr. Ludwika Krzewińskiego. Niewiele o nim wiadomo i niewiele napisano. Jego biogram nie znalazł się w fundamentalnym, czterotomowym słowniku biograficznym T. Dubickiego i A. Suchcitza (Oficerowie wywiadu WP i PSZ w latach 1939–1945, Warszawa-Łomianki, 2009–2019). Tymczasem, pełna tajemnic biografia tego oficera Oddziału II, jego niezwykłe losy, zwłaszcza po klęsce wrześniowej, nie była dotąd przedmiotem dociekań historyków polskiego wywiadu. Jej odtworzenie wymagało zarówno studiów archiwaliów przechowywanych w Polsce (w Centralnym Archiwum Wojskowym, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowym w Warszawie, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej) jak i poszukiwań w archiwach amerykańskich, a nawet uwzględnienia relacji przypadkowo odnalezionych członków jego rodziny zamieszkałych w Wielkiej Brytanii. Efektem tych poszukiwań i studiów jest niniejszy artykuł.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie.
Archiwum Państwowe w Warszawie. Akta Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy.
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego.
War Department. Military Intelligence Service.
Biegański W., Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Warszawa 1990.
Brzęk W., Badania kryminalistyczne w praktyce Samodzielnego Referatu Technicznego Oddziału II Sztabu Głównego w okresie międzywojennym, „Problemy Kryminalistyki” 1983, 162.
Carus W.S., A century of biological-weapons program (1915–2015): reviewing the evidence, “The Nonproliferation Review” 2017, 24, 1-2.
Chodkiewicz K., Metody eksperymentalne badania przestępcy, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1930, III, 3.
Dubicki T., Samodzielny Referat Techniczny (SRT) Oddziału II Sztabu Generalnego (Głównego) Wojska Polskiego. Geneza, organizacja, personalia, [w:] Sekretna wojma. Z dziejów kontrwywiadu II RP, red. Z. Nawrocki, Poznań 2015.
Kłodziński S., Zbrodnicze doświadczenia farmakologiczne na więźniach obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, „Przegląd Lekarski” 1965 1, 40.
Kopociński K., Kopociński Z., Konflikt etyczny lekarzy Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego na przykładzie losów mjr. dr Ludwika Krzewińskiego (1898-1971), „Acta Medicorum Polonorum” 2022, 12, 1.
Księga Metrykalna za rok 1930, nr 499, Parafia Rzymsko-Katolicka, pw. św. Aleksandra.
Mały Rocznik Statystyczny za rok 1935, Warszawa 1936.
McCoy A.W., A Question of Torture: CIA Interrogation from the Cold War to the War on Terror. New York 2006.
McCoy A.W., Torture and Impunity: The U.S. Doctrine of Coercive Interrogation, University of Wisconsin Press 2012.
Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, T. I, Warszawa 1990.
Olbrycht J., Sprawy zdrowotne w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, [w:] Okupacja i medycyna, Wybór artykułów z „Przeglądu Lekarskiego Oświęcim” z lat 1961-1970, Warszawa 1971.
Smoliński J., Wojsko Polskie we Francji, Warszawa 1965.
Stepek W., Chodkiewicz K., Służba wywiadowcza i ochrona przeciwszpiegowska, Poznań 1925.
Sterkowicz S., Zbrodnie hitlerowskiej medycyny, Warszawa 1981.
Widacki J., Szuba-Boroń A., Sprawy o szpiegostwo przed sądami wileńskimi w okresie II RP, Kraków 2020.
Widacki J., Banalne zło Oddziału II Sztabu Głównego WP. Mało znany epizod z dziejów II Rzeczypospolitej, [w:] Księga Jubileuszowa dedykowana prof. Andrzejowi Romanowskiemu, red. A. Biedrzycka, P. Bukowiec, B. Kalęba, I. Węgrzyn, Kraków 2022 (w druku).
Widacki J., History of polygraph examination, Warszawa 2021.
Widacki J., Stosowanie narkoanalizy przez polski kontrwywiad w latach 30. XX wieku, „Studia z dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2021, nr XXIV.
Widacki J., The Use of Narcoanalysis by Polish Countrintelligence in the 1930s, “European Polygraph” 2021, 15, nr 1/53.
Zarządzenie Prezydenta RP z 5 sierpnia 1937 r. Monitor Polski 1937, poz. 294.
Daily News. New York City, March 14th, 1971.
Rinde M., Stranger than Fiction. Is there any truth serum?, December 2015, https://sciencehistory.org/distillations/stranger-than-fiction.
Pałasz-Rutkowska E., Polish-Japanese Secret Cooperation During World War II: Sugihara and Polish Intelligence, https://web.archive.org/web/20110716023152/http://www.tiu.ac.jp/-bduell/ASJ/3-95_lecture_summary.html.
USA, przekroczenia granicy z Kanadą, 1895-1956, https://www.myheritage.pl/research/collection-10942/united-states-border-crossing-from-canada-1895-1956?s=1242252032&itemld=2278285.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Miscellanea Historico-Iuridica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
