Przestępstwo wykorzystania seksualnego osób bezbronnych w Kościele katolickim. Analiza karno-kanoniczna z uwzględnieniem wybranych elementów psychologicznych
Ключевые слова:
osoby bezradne, kanoniczne prawo karne, molestowanie seksualne, ochrona osób bezradnych w Kościele katolickim, prawo kanoniczneАннотация
W 2019 r. w prawie kanonicznym prawodawca umieścił termin „osoby bezradne” i uwzględnił go w systemie prawnym Kościoła katolickiego dopiero w tymże roku. Ustawodawca określił jego definicję legalną. Interesujący termin wskazuje na osoby, którym zapewniono ochronę przed przestępstwem wykorzystania seksualnego. Badania realizują podwójny cel. Celem pierwszorzędnym jest pokazanie w społeczności kościelnej osób, do których odnosi się termin „osoba bezradna”. Drugorzędnym celem jest ukazanie na podstawie analizy przepisów prawa kanonicznego zakresu ochrony „osób bezradnych” wobec przestępstwa wykorzystania seksualnego. Do przeprowadzenia badań wykorzystano odpowiednie metody badawcze. Należą do nich: metoda dogmatyczno-prawna, historyczna, filologiczna, porównawcza oraz metody analityczne wykorzystywane w naukach psychologicznych oraz kryminologicznych. Narracja stworzona w artykule pokazała, że do kategorii „osób bezbronnych” zalicza się różne osoby m.in. dzieci, młodzież, osoby niepełnosprawne, osoby starsze, kobiety i mężczyzn uzależnionych od alkoholu lub środków psychoaktywnych, pensjonariuszy domów opieki i sanatoriów oraz ludzi, którzy nie potrafią oprzeć się agresji sprawcy. Obecne przepisy prawa kanonicznego kompleksowo chronią powyższe osoby przed przestępstwem wykorzystania seksualnego. W związku z tym ustawodawca wraz z podległymi mu organami powinni stale obserwować zjawisko wykorzystania seksualnego i dostosowywać przepisy, aby zapewniały nadal wolność, bezpieczeństwo i ochronę osobom bezradnym oraz karały odpowiednimi sankcjami sprawców.
Библиографические ссылки
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV Auctoritate promulgatus, AAS 9/II (1917), s. 2-593.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75/II (1983), s. I-XXX, 1-324. Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75/II (1983), s. I-XXX, s. 1-324. Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Warszawa 2021.
Franciszek, List apostolski motu proprio Vos estis lux mundi, 9.05.2019, [w:] Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020.
Franciszek, List apostolski motu proprio Come una madre amorevole, 4.06. 2016, [w:] Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020.
Paulus VI, Littere apostolicae motu proprio Ministeria quaedam, 15.08.1972, AAS 64 (1972).
Decret coram Mattioli z 9.11.1961, „Sacra Rota Romana Decisiones” 1961, nr 53.
Kongregacja Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadku nadużyć seksualnych przez duchownych wobec małoletnich (wersja 1.0), [w:] Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020.
Kongregacja Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadku nadużyć seksualnych przez duchownych wobec małoletnich (wersja 2.0), [w:] https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/ddf/rc_ddf_doc_20220605_vademecum-casi-abuso-2.0_pl.html.
Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, [w:] Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz.U. 2020, poz. 1444, z późn. zm.).
Secretary of State, Rescript from Audience of His Holiness 25.04.1994, „Ius Ecclesiae” 1996, nr 8.
Adamowicz L., Status kanoniczno-prawny osoby małoletniej – zagadnienia terminologiczne, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2020, nr 1.
Albornoz D., Normae e orientamenti della Chiesa Cattolica dinanzi agli abussi sessuali di minori perpetrati de chierchi, „Salesianum” 2008, nr 70.
Alesandro J., Canonical delictis involving sexual misconduct and dismissal from the Clerical State, „Ius Ecclesiae” 1996, nr 8.
Babik M., Seksualność osób niepełnosprawnych, [w:] Niedostępne. Niegodne. Niedyskretne. Jak chronić dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną przed przemocą seksualną, praca zbiorowa M. Babik, E. Twardowska- Staszek, K. Besiekierska, Kraków 2022.
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. III, Opole 1958.
Beal J., The 1962 instruction Crimen sollicitationis caught red-handed or handed a red herring, „Studia Canonica” 2007, nr 41.
Bernal J.P., Cuestiones canónicas sobre los delitios más graves contra el sexto mandamiento del Decàlogo, „Ius Canonicum” 2014, nr 54.
Besiekierska K., Oznaki wykorzystania seksualnego, [w:] Niedostępne. Niegodne. Niedyskretne. Jak chronić dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną przed przemocą seksualną, praca zbiorowa M. Babik, E. Twardowska-Staszek, K. Besiekierska, Kraków 2022.
Borek D., Delicta graviora contra mores w normach De delictis reservatis z 2010 roku, „Prawo Kanoniczne” 2014, nr 2.
Borek D., Sextum Decalogi preaecptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym, Tarnów 2015.
Cardinale G., Chiesa rigorosa sulla pedofilia intervista a mons. Charles Scicluna, „Avvenire” 2010, nr 5.
Cocchi G., Commentarium in Codicem iuris canonici. De delictis et poenis, t. V, Taurinorum Augustae 1929.
Conte de Coronata M., Institutiones iuris canonici. De delictis et poenis, t. IV, Taurini 1955.
Cucci G., Zollner H., Kościół a pedofilia, Kraków 2011.
Czub M., Zrozumieć dziecko wykorzystane seksualnie, Gdańsk 2015.
de Paolis V., Delitti contro il sesto comandamento, „Periodica” 1993, nr 82.
de Paolis V., Normae de gravioribus delictis riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, „Periodica” 2002, nr 91.
Domaszk A., Reakcja Kościoła na nadużycia seksualne wobec nieletnich ze strony duchownych, „Seminare” 2012, nr 31.
Falco M., Introduzione allo studio del Codex Iuris canonici, Bologna 1992.
Freund K., Scher H., Chan S., Ben-Aron M., Experimental analysis of pedophilia, „Behaviour Reserch and Therapy” 1982, nr 20.
Góralski W., Przeszkoda uprowadzenia, w: Przeszkody małżeńskie w prawie kanonicznym, red. W. Góralski, Warszawa 2016.
Griffin B., The Reassignment of a Cleric who has been Professionally evaluated and treated for Sexual Misconduct with Minors: Canonical Considerations, „The Jurist” 1991, nr 51.
Kiełpiński K.M., List apostolski motu proprio papieża Franciszka Vos estis lux mundi nowelizacją kanonicznego prawa karnego i skuteczną ochroną małoletnich, „Studia Iuridica Thoruniensia” 2019, nr 25.
Kimes J.P., Simul et cura et solerita le essential norms della Conferenza Episcopale Statunitense, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina Della Fede. Norme prassi obiezioni, a cura di C. Papale, Roma 2015.
Kusz E., Wykorzystanie seksualne małoletnich przez osoby duchowne – analiza zjawiska, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2015, nr 14/1.
Langevin R., Who engages in sexual Behaviour with Children? Are Clergy who commit sexual offences different from other sex offenders, w: Sexual abuse in the Cattolic Church. Scientific and legal perspectives, red. K. Hanson, Pfäfflin F., Lütz M., Città del Vaticana 2004.
Lütz M., Conclusion, sexual abuse, science and the Church, w: Sexual abuse in the Cattolic Church. Scientific and legal perspectives, red. K. Hanson, F. Pfäfflin, M. Lütz, Città del Vaticana 2004.
Mazurkiewicz D., Normae substantiales w liście apostolskim papieża Franciszka Vos estis lux mundi w świetle wcześniejszego prawodawstwa powszechnego i polskiego prawa partykularnego, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 2021, nr 28.
Núñez G., La competencia penal de la Congregación para la Doctrina de la Fe. Comentario al motu proprio Sacramentorum Sanctitatis Tutela, „Ius Canonicum” 2003, nr 53.
Oliverio Ferraris A., Graziosi B., Pedofilia. Per saperne di piú, Roma-Bari, 2004.
Papale C., I delitti contro la morale, [w:] I delicti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014.
Parolari E., Aspetti psicopatolgici dei delitti canonici, [w:] Questioni attuali di diritto penale canonico, a cura di D. Cito, Citta del Vaticano 2012.
Podoleński S., O życiu nienarodzonych, Kraków 1933.
Ragatillo E., Institutiones iuris canonici, t. II, Santander 1951.
Regatillo E., Derecho matrimonial eclesiastico, Santander 1962.
Sakowicz A., Znamiona określające czynność sprawczą przestępstwa groomingu, „Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej. Studia i analizy Sądu Najwyższego. Przegląd Orzecznictwa” 2016.
Twardowska-Staszek E., Sprawcy wykorzystania seksualnego dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Niedostępne. Niegodne. Niedyskretne. Jak chronić dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną przed przemocą seksualną, praca zbiorowa M. Babik, E. Twardowska- Staszek, K. Besiekierska, Kraków 2022.
Uruszczak W., Kodeks prawa kanonicznego z 1917 r. na tle innych kodeksów prawa w Europie od końca XVIII do początku XX wieku, [w:] Kodeks Pio- Benedyktyński między Tradycją a Rozwojem, red. Z. Janczewski, J. Dohnalik, I. Kilanowski, Warszawa 2017.
Wojnicz P., Penalizacja czynów seksualnych wobec małoletnich-rozważania na tle prawa kanonicznego i polskiego prawa karnego, „Civitas et Lex” 2020, nr 2.
Yanguas J.M., De crimine pessimo et de competenta S. Officii relate ad illud, „Revista Española de Derecho Canónico” 1946, nr 2.
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-ShareAlike» («Атрибуция — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.
