Aaron Alexander Olizarowski as a Professor of Law University of Vilnius
Keywords:
Professor of the Law, Roman Law (Civil), Canon Law, Vilnius Academy, Faculty of LawAbstract
The professors of law at the Faculty of Law of the University of Vilnius were: Simon Dilger, John George Schauer and Aaron Alexander Olizarowski. On the other hand it raises doubts whether, in accordance with the act of foundation, only one chair of civil law (Roman) were established. Undoubtedly, canon law was taught at the two cathedrals. With high probability, Aaron Alexander Olizarowski also taught canon law. However, all indications are that he could take second chair in civil law (Roman) and lectures on this discipline. It is true that Aaron Alexander Olizarowski also promoted a few doctors of canon law, but in this period Vilnius Academy were other specialists who are likely to teach canon law. In addition, he was a layman, which could also be an obstacle to entrust lectures in canon law. In addition, CV, publications and complete education Olizarowski’s indicate that undoubtedly took a second chair in civil law (Roman) and lectured in this discipline. Having a doctorate both laws was adequate preparation to teach this course. Thus, Alexander Olizarowski, educated abroad, was the only lawyer and the right candidate for the role of professor of civil law (Roman) at the University of Vilnius.
References
Akt fundacji i uposażenia Akademii Wileńskiej przez Waleriana Protasiewicza, biskupa wileńskiego uczyniony 24 sierpnia 1578 roku, a potwierdzony przez króla Stefana Batorego, naprzód w Wilnie 1 kwietnia 1579 roku, potem zaś za zgodą wszystkich stanów powtórnie na sejmie w Warszawie 23 lutego 1585 roku, [w:] M. Baliński, Dawna Akademia Wileńska, Petersburg 1862.
Archivum Romanum Societatis Iesu (ARSI) dział Lithuanica 36 f. 274v; 39 f. 98v.
Archiwum Polskiej Akademii Nauk, maszyn. III–83, j. 9, Materiały Janiny Iwaszkiewicz, Uniwesytet Wileński. Teksty i wypisy źródłowe dotyczące Uniwersytetu Wileńskiego, k. 2.
Bultarum, diplomatum et privilegiorum sanetorum Romanorum Pontificum Taurinensis editio, t. VIII, Torinas 1863, f. 561–562.
Bayerisches Hauptstaatsarchiv, Regesten nr 276.
Biblioteka Jagiellońska, rękopisy 1973, 2143, 2144, 2145, 2418.
Butkiewicz Popuciewicz J., Assertiones ex iurisprudentia ecclesiastica de iure non scripto, iure personarum, et immunitate ecclesiastica, Vilnae 1647.
Bulla Grzegorza XIII Najwyższego Pasterza. Wyjęta z rzymskiego bullariusza. C. II, [w:] M. Baliński, Dawna Akademia Wileńska, Petersburg 1862.
de Soxo B., Claves iuris Academicis Vilnensibus, Vilnae 1648.
Konstantynowicz J., Decisio controversiae juris canonici, Vilniae 1647.
Laurae Academicae seu Liber continens Ritum Promovendi et Catalogum Promotorum ad Gradum Doctoratus, Licentiatus, Magisterii et Bacalareatus in Alma Academia Vilnensi Societatis Iesu comparatus et ordinatus Anno 1650– rękopis z Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie (rkps F2 DC1).
Olizarovio A.A., De politica Hominum Societate libri tres, Dantisci 1651.
Olizarovio A., Institutiones Rhetoricae conscriptae, Ingolstadii 1643.
Olizarovio A., Questiones politicae, Ingolstadii 1643.
Olizarowski A.A., O politycznej społeczności ludzi, [w:] Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, opr. Z. Ogonowski, cz. 1, Warszawa 1979.
Przywilej króla Stefana (Batorego) dany jezuitom kolegium wileńskiego, we Lwowie 7 lipca roku 1578, na ustanowienie Akademii w Wilnie, gabinetowy, tak zwany kieszonkowy, potrzebujący potwierdzenia stanów Rzeczypospolitej na sejmie..., [w:] M. Baliński, Dawna Akademia Wileńska, Petersburg 1862.
Przywilej Władysława IV dany Jezuitom Kolegium Wileńskiego, w Warszawie, w roku 1641, dnia 11 października, na publiczne wykładanie w Akademii Wileńskiej prawa kanonicznego i cywilnego oraz medycyny, [w:] M. Baliński, Dawna Akademia Wileńska, Petersburg 1862.
Arnoldts D.H., Ausführliche und mit Urkunden versehene Historie der Königsbergischen Universität, t. II, Königsberg 1746.
Baliński M., Dawna Akademia Wileńska, Petersburg 1862.
Baliński M., 1578–1803–1919, „Dziennik Wileński”, Wilno 10 X 1919, nr 145.
Barycz H., Kilka strzępów źródłowych do dziejów literatury polskiej XVI i XII wieku, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Konrada Górskiego, Toruń 1967.
Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, t. I, Uniwersytet Wileński, Rzym – Lublin 1991.
Bednarski S., Dwieście lat Wileńskiej Akademii Jezuickiej 1570–1773. Próba syntezy, [w:] Pamiętnik VI powszechnego zjazdu historyków polskich w Wilnie 17–20 września 1935 r., cz. 1, red. F. Podhorodecki, Lwów 1935.
Bednarski S., Geneza Akademii Wileńskiej, [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i wskrzeszenia uniwersytetu Wileńskiego, t. 1, Wilno 1929.
Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953 (przedruk 1991).
Bieliński J., Uniwersytet Wileński (1579–1831), t. II–III, Kraków 1900.
Biographisches Lexikon der Ludwig-Maximilians Universität München, red. L. Boehm, W. Müller, W.J. Smolka, H. Zedelmaier, t. I, Ingolstadt – Landshut 1472–1826, Berlin 1998.
Bogusis V., Medicina Vilniaus Universitete XVI–XVII amziuje, „Mokslas ir Gyvenimas” 1979, nr 10.
Braun D., De scriptorum Poloniae et Prussiae historicorum, politicorum et juris consultorum virtutibus et vitiis Catalogus et judicium, Coloniae 1723.
Brown J., Biblioteka pisarzów asystencji Polskiej Towarzystwa Jezusowego, przeł. Wł. Klejnowski, Poznań 1862.
Burdesse A., Sulla capacita intellettuale degli impuberes in diritto classico, „Archivio Giuridico Filippo Serafini” 1956, t. 150.
Coli U., „Regnum”, „Studia et documenta historiae et iuris”, t. 17, 1951.
Darowski R., Philosophy of Jesuits in Lithuania since the 16th until the 18th Century, „Problemos” 2008, t. 73.
De Dominicis M., I coloni “adscripticii” nella legislazione di Giustiniano, [w:] Studi inonore di Emilio Betti, t. III, Milano 1962.
De Francisci P., Primordia civitatis, Romae 1959.
Dyjakowska M., Prawo rzymskie w Akademii Zamojskiej w XVIII wieku, Lublin 2000.
Fijałkowski T., Piotr Roizjusz – polski romanista XVI wieku, [w:] Z dziejów polskiej kultury umysłowej w XVI i XVII wieku, red. W. Voisé, Wrocław – Warszawa– Kraków – Gdańsk 1976.
Fijałkowski T., Piotr Rozjusz w opiniach współczesnych i potomnych, „Sprawozdanie z czynności i posiedzeń Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” 1972, nr 26, z. 5.
Gioffredi C., Funzioni e limiti della ‘patria potestas’, [w:] C. Gioffredi, Nuovi studi didiritto romano, Roma 1980.
Gmiterek H., Promocje doktorskie w Akademii Zamojskiej, [w:] W kręgu akademickiego Zamościa, red. H. Gmiterek, Zamość 1996.
Godek S., Prawo rzymskie w dawnej Rzeczypospolitej. Przegląd stanu badań, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2001, nr 53, z. 2.
Historia nauki polskiej, t. II, Barok – Oświecenie, red. B. Suchodolski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Impallomeni G., Persona fisica. Diritto romano, „Novissimo Digesto Italiano” 1965, nr 12 {=Scritti di diritto romano e tradizione romanistica, Padova 1996}.
Jablonskis K., Lietuvių kultūra ir jos veikėjai, Vilnius 1973.
Janowski L., Historiografia Uniwersytetu Wileńskiego, cz. 1, Wilno 1921.
Janowski L., recenzja z Karbowiak Antoni: Olizarowski o edukacyi. Odbitka z „Muzeum”. Lwów 1905, 8, str. 17, „Kwartalnik Historyczny” 1908, z. 2–3.
Jaroszewicz J., Obraz Litwy pod względem jej cywilizacji od czasów najdawniejszych dokońca wieku XVI, t. II, Wilno 1844.
Jarra E., Aleksander Olizarowski, jako filozof prawa, [w:] Księga pamiątkowa celem uczczeniu 350 rocznicy założenia Uniwersytetu Wileńskiego, Warszawa 1931.
Jasiński J., Historia Królewca: szkice z XIII–XX stulecia, Olsztyn 1994.
Kamuntavičienė V., LDK jėzuitų požiūris į Lenkijos-Lietuvos valstybės valdymą XVII a., „Lietuvių Katalikų Mokslo Akademijos Metraštis” 2001, t. 19.
Karbowiak A., Olizarowski o edukacyi, „Muzeum”. „Czasopismo Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych” 1905, rocz. 21, z. 4 i z. 5.
Kaser M., Das Inhalt der patria potestas, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abteilung” 1938, t. 58.
Kodrębski J., Prawo rzymskie w Polsce XIX wieku, Łódź 1990.
Kolendo J., Kolonat w Afryce rzymskiej w I–II wieku i jego geneza, Warszawa 1962.
Kot S. ,Aaron Aleksander Olizarowski, profesor prawa Akademii Wileńskiej, [w:] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 350 rocznicy założenia Uniwersytetu Wileńskiego, Wilno 1929.
Kot S., Rzeczpospolita polska w literaturze politycznej Zachodu, Kraków 1919.
Kosman M., Uniwersytet Wileński 1579–1979, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1981.
Kremer A., Z dziejów Katedry Prawa Rzymskiego Akademii Krakowskiej w XVI w., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1989, Prace Prawnicze 125, red. J. Sondel.
Kremer A., Decisiones...von Pedro Ruiz de Moros ein Beispiel der juristischen Literatur in Polen des 16. Jahrhunderts, [w:] Ut magis leges sapere: Studia i prace dedykowane Prof. J. Sondlowi w 50-tą rocznicę pracy naukowej, red. W. Uruszczak, P. Święcicka, A. Kremer, Kraków 2008.
Kremer A., Pedro Ruiz de Moros jako profesor prawa rzymskiego Akademii Krakowskiej, [w:] Vetera Novis Augere: Studia i prace dedykowane Prof. Wacławowi Uruszczakowi, red. S. Grodziski i in., Kraków 2009.
Kuleczka G., Dzieci w systemie prawnym starożytnego Rzymu, „Meander” 1979, z. 5–6.
Kuleczka G., Prawo rzymskie epoki pryncypatu wobec dzieci pozamałżeńskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.
Lietuvos mokykla ir pedagoginė mintis XIII–XVII a., red. K. Grigas, V. Kryževičius, I. Lukšaitė, Vilnius 1994.
Lobrano G., Pater et filius familias eadem persona. Per lo studio della patria potestas, t. I, Milano 1984.
Lukšaitė I., Aaronas Aleksandras Olizarovijus. Švietimas – valstybės galia, [w:] Lietuvospedagoginės minties raida XVI–XVII a. kultūros veikėjų raštuose, Kaunas 1991.
Lukšaitė I., Lietuvos publicistai valstiečių klausimu, Vilnius 1976.
Lyavshuk V., Stephan Bathory and the Jesuits in Grodno: First Attempt to Found a Collegium, „Medieval and Early Modern for Central and Eastern Europe”, 2010, nr 2.
Łapicki B., La transformation de la nature juridique du colonat romain, [w:] Studi in onoredi Edoardo Volterra, t. III, Milano 1971.
Łapicki B., Władza ojcowska w starożytnym Rzymie, Okres klasyczny, Warszawa 1937.
Łapicki B., Władza ojcowska w starożytnym Rzymie. Czasy królewskie, czasy republikańskie, Warszawa 1933.
Mirković M., The Later Roman Colonate and Freedom, Philadelphia 1997.
Niczyporuk P., Kompetencje pater familias względem dzieci w ustawach królewskich (legesregiae) w starożytnym Rzymie, [w:] Mężczyzna, Etyka, Ekonomia, red. E. Ozorowski, R.Cz. Horodeński, Białystok 2011.
Niczyporuk P., Nauczanie prawa rzymskiego w Akademii Wileńskiej, [w:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie – Idee – Prawo. Materiały ze Zjazdu Katedr Historycznoprawnych Augustów 15–18 września 2000 r., red. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Białystok 2003.
Niczyporuk P., Promocje doktorskie obojga praw w Akademii Wileńskiej, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2004, nr 2.
Niczyporuk P., Преподавание римского права в Вильнюсской Академии, [w:] Зборникрадова Правногфакултета у Новом Саду. Recueil des travaux XXXVIII, 1, t. I, 2004, IX Колоквиj Романиста Централне и Источне Европеи Азиjе, Нови Сад 24 октобра 2002, Нови Сад 2004.
Nowak [Jurewicz] A., Pojęcie władzy ojcowskiej w rzymskim prawie klasycznym, „Studia Prawnoustrojowe” 2002, z. 1.
Nowodworski M., Encyklopedia kościelna, t. XXIII, Warszawa 1899.
Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX wieku, Lublin 1961.
Petrauskienė I., Del medicinos ir teises katedru isteigimo Vilniaus Akademijoje XVII a. prazioje, „Lietuvos Istorijos Metraštis” 1974.
Piechnik L., Dzieje Akademii Wileńskiej, t. II: Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600–1655, Rzym 1982.
Piechnik L., Olizarowski Aron Aleksander, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Kraków 1978.
Piechnik L., Początki Akademii Wileńskiej (1569–1600, „Nasza przeszłość”. „Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 1973, t. 40.
Piechnik L. ,Próby odnowy Akademii Wileńskiej po klęskach potopu i okresu kryzysu 1655–1730, Rzym 1987.
Plečkaitis R.,Filozofia prawa w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, [w:] Philosophia vitamalere, Kraków 2005.
Plečkaitis R., Stopnie naukowe w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, [w:] Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579–1979, Kraków 1979.
Plečkaitis R., Teisės filosofija senajame Vilniaus universitete, „Problemos” 2001, t. 60.
Puchowski K., Dzieje Litwy w kształceniu elit politycznych w szkołach jezuickich Rzeczypospolitej Obojga Narodów: Rekonesans, „Senoji Lietuvos Literatūra” 2009 ,t. 27.
Pyszka S., Il diritto alla libert`a personale e alla cittadinanza dei contadini polacchi e lituani in Aron Aleksander Olizarowski (1610–1659), „Forum Philosophicum” 2002, nr 7.
Pyszka S., Professori di Vilna in difesa dei diritti umani dei contadini negli anni dal 1607 al 1657. Lo suiluppo della filosofia sociale nell’Accademia di Vilna sullo sfondodelle dottrine filosofico-sociali dell’epoca, rappresentate in Polonia, Roma 1987.
Rabikauskas P., Pastangos įsteigti Vilniaus universitetą (1565–1570), [w:] P. Rabikauskas, Vilniaus Akademija ir Lietuvos jėzuitai, sudarė Liudas Jovaiša, Vilnius 2002.
Rabikauskas P., Teisė ir medicina Vilniaus akademijoje, „Aidai” 1975, t. 3.
Ragauskas A., Vilniaus miesto valdantysis elitas XVII a. antrojoje pusėje (1662–1702 m.), Vilnius 2002.
Rybicki P., Pojęcie społeczności u pisarzy polskiego odrodzenia, „Studia i materiały z dziejów nauki polskiej”, Seria A: „Historia nauk społecznych” 1957, z. 1 (5).
Rybicki P., Z dziejów polskiego arystotelizmu: De politica hominum societate Arona Aleksandra Olizarowskiego, „Studia i materiały z dziejów nauki polskiej”, Seria A: „Historia nauk społecznych”, z. 3, 1959.
Sachers E., „Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft” (RE) 1949, t. 18, s. v. Pater familias.
Sarcevičienė J., Aronas Aleksandras Olizarovijus ir jo Trys knygos apie politinęžmoniųsą jungą, [w:] Aronas Aleksandras Olizarovijus, Apie politinę žmonių sąjungą, przekł. J. Sarcevičienė, Vilnius 2003.
Sarcevičienė J., Lotyniškojo leidimo paaiškinimai, [w:] Aronas Aleksandras Olizarovijus, Apie politinę žmonių sąjungą, przekł. J. Sarcevičienė, Vilnius 2003.ˇ
Sidlauskas A., Zarys historiografii Uniwersytetu Wileńskiego, Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579–1979, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1979, nr 554 Prace Historyczne, z. 64.
Skrobacki A., Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu w Królewcu, Olsztyn 1969.
Sondel J., Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki, Kraków 2006.
Steffenhagen E.J.H., Crollalanza, Johann Anton, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, red. R.F. von Liliencron, Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, t. IV, Lipsiae 1876.
Tamošiūnienė A., Eilės lediniam kraštui. Sarmatijos paveikslas Petro Roizijaus poezijoje, „Darbai ir dienos” 2005, nr 44.
Tamošiūnienė A., Lietuvos sprendimai ir Naujausiųjų laikų skaitytojas, „Senoji Lietuvos Literatūra” 2008, t. 25.
Tamošiūnienė A., Pilietiškumas Petro Roizijaus (∼1505–1571) kūryboje, praca doktorska, Kaunas 2007, niepublikowana.
Tarkowski M., Wydział Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919–1939, Gdańsk 2015.
Tazbir J., Thomas More in Poland, „Acta Polonia e Historica” 1976, t. 33.
Tyla A., Vilniaus universiteto profesūros pritarimas teisės fakulteto įsteigimui, „Lietuvos Istorijos Metraˇstis” 2000, 2001.
Ulčinaitė E., Jėzuitai ir provincijos kultūra (Kai kurie jėzuitų veiklos aspektai puoselėjantlietuvių kalbą ir kultūrą XVI–XVIII a.), „Lietuvių Katalikų Mokslo Akademijos Metraštis” 2007, t. 30.
Ulčinaitė E., Latinitas jako część litewskiej historii literatury i kultury, „Terminus” 2004, t. 2.
Ulčinaitė E., Vilniaus akademijos profesorius A. Olizarovijus, „Mokslas ir gyvenimas” 1978, nr 5.
Valkūnas L., A. Olizarovijus ir jo veikalas „Politinėzmonių visuomenė”, „Problemos” 1978, nr 2 (22).
Vilniaus Universiteto istoria 1579–1803, red. A. Bendžius i in., t. I, Mokslas 1976.
Wdowiszewski Z., Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005.
Wierzbowski B., Treść władzy ojcowskiej w rzymskim prawie poklasycznym, Toruń 1977.
Wisłocki J., Prawo rzymskie w Polsce, Warszawa 1945.
Wolfarth W., Ascripticii w Polsce, Wrocław–Kraków 1959.
Wycisk F., Obowiązki alimentacyjny i wychowawczy w prawie rzymskim okresu królewskiego, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1963, nr 10.
Zabłocka M., Przemiany prawa osobowego i rodzinnego w ustawodawstwie dynastii julijsko-klaudyjskiej, Warszawa 1987.
Zabłocki J., Consortium ercito non cito w Noctes Atticae Aulusa Geliusa, „Prawo Kanoniczne” 1988, t. 31, nr 3–4.
Zabłocki J., Kompetencje ‘patres familias’ i zgromadzeń ludowych w świetle ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, Warszawa 1990.
Zabłocki J., Talion w świetle ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, „Prawo Kanoniczne”1995, t. 38, z. 3–4.
Zabłocki J., Rodzina rzymska w świetle ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, [w:] Rodzina w społeczeństwach antycznych i wczesnym chrześcijaństwie. Literatura, Prawo, epigrafika, sztuka, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1995.
Zabłocki J., The Image of a Roman Family in ‘Noctes Atticae’ by Aulus Gellius, „Pomoerium. Studia et Commentarii Ad Orbem Classicum Spectantia” 1996, nr 2.
Zabłocki J., ‘Postumus’ w ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, „Prawo Kanoniczne” 1997, t. 40, z. 1–2.
Zabłocki J., Rozważania o procesie rzymskim w ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa, Warszawa 1999.
Zabłocki J., Appunti sull’‘officium iudicis’ nelle ‘Noctes Atticae’, [w:] Au-del`a des fontier`es. Mélanges de droit romain offers`a Witold Wołodkiewicz, t. II, Varsovie 2000.
Zabłocki J., Ze studiów filozofii Aulusa Gelliusa w Atenach, [w:] Profesorowi Janowi Kodrębskiemu ‘in memoriam’, red. A. Pikulska-Robaszkiewicz, Łódź 2000.
Zabłocki J., The Intellectual Background of Aulus Gellius, „Diritto@Storia. Rivista internazionale di Scienze Giuridiche e Tradizione Romana” 2007, nr 6.
Zabłocki J., Rzymskie Studia Aulusa Gelliusa, „Acta Universitatis Wratislaviensis, Prawo” 2008, nr 305. Studia historycznoprawne. Tom poświęcony pamięci Profesora Edwarda Szymoszka, red. A. Konieczny.
Załęski S., Jezuici w Polsce, t. II, Lwów–Kraków 1900–1905.
