Założenia i ewolucja polityki gospodarczej PRL
Ключевые слова:
wolność gospodarcza, gospodarka, przedsiębiorca, działalność gospodarcza, ograniczenia wolności gospodarczejАннотация
Nie ma wątpliwości, że podejście państwa do gospodarki ma istotne znaczenie. Celem niniejszej pracy było zbadanie poszczególnych etapów ustroju gospodarczego PRL. W związku z tym w artykule przedstawiono najważniejsze cechy polskiej gospodarki z lat 1945–1989 oraz jej ewolucję. Autorka ukazuje jednocześnie rozwiązania normatywne w zakresie gospodarki istniejące w analizowanym okresie. W związku z tym, prezentowany tekst, uwzględniając aspekty prawne i orzecznictwo, jest próbą przybliżenia i wyjaśnienia wymagań prawnych związanych z funkcjonowaniem gospodarki w okresie PRL. Podstawowym celem artykułu jest analiza podejścia do wybranych problemów związanych z gospodarką i działalnością gospodarczą. Opisano w nim również podejście do wolności gospodarczej w doktrynie prawa. W publikacji wykorzystano literaturę przedmiotu, dokumenty władz państwowych, archiwalia, a także akty prawne. Autorka przeprowadziła analizę przede wszystkim w oparciu o regulacje prawne i stanowiska doktryny prawa w tym zakresie, a także działalność judykatury w Polsce. Artykuł ma jasną strukturę i jest zakończony syntetycznymi wnioskami. Badanie zarysowanej problematyki oparto głównie na metodzie porównawczej, historycznoprawnej oraz dogmatycznoprawnej. Z uwagi na zakres zagadnień poruszanych w niniejszej pracy, należy podkreślić, że artykuł nie będzie miał kompleksowego i wyczerpującego charakteru. W związku z tym szczegółowość przeprowadzonej analizy zostanie ograniczona do najważniejszych i wybranych zagadnień.
Библиографические ссылки
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz.U. 1952 nr 33, poz. 232).
Dekret z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. 1944 nr 4, poz. 17).
Dekret z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność́ Skarbu Państwa (Dz.U. 1944 nr 15, poz. 82).
Dekret z dnia 2 marca 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych (Dz.U. 1945 nr 9, poz. 45).
Dekret z dnia 3 stycznia 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. 1947 nr 8, poz. 42).
Dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o częściowej zmianie prawa przemysłowego (Dz.U. 1948 nr 18, poz. 130).
Dekret z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. 1950 nr 49, poz. 439).
Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność́ państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz.U. 1946 nr 3, poz. 17).
Ustawa z dnia 2 czerwca 1947 r. o zezwoleniach na prowadzenie przedsiębiorstw handlowych i budowlanych i na zezwolenie wykonywania czynności handlowych (Dz.U. 1947 nr 43, poz. 220).
Ustawa z dnia 2 lipca 1947 r. o Planie Odbudowy Gospodarczej (Dz.U. 1947 nr 53, poz. 285).
Ustawa z dnia 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej (Dz.U. 1949 nr 7, poz. 43).
Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. 1950 nr 14, poz. 130).
Ustawa z dnia 21 lipca 1950 r. o 6-letnim planie rozwoju gospodarczego i budowy podstaw socjalizmu na lata 1950-1955 (Dz.U. 1950 nr 37, poz. 344).
Ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (Dz.U. 1972 nr 7, poz. 40).
Ustawa z dnia 3 lipca 1981 r. o utworzeniu urzędu Ministra Handlu Zagranicznego (Dz.U. 1981 nr 17, poz. 80).
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. 1981 nr 24, poz. 123.).
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. 1981 nr 24, poz. 122)
Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. 1988 nr 41, poz. 324).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 12 lipca 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956-1960 (Dz.U. 1957 nr 40, poz. 179).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 17 lutego 1961 r. o pięcioletnim planie rozwoju gospodarki narodowej na lata 1961-1965 (Dz.U. 1961 nr 11, poz. 58).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 11 listopada 1966 r. o pięcioletnim planie rozwoju gospodarki narodowej na lata 1966-1970 (Dz.U. 1966 nr 48, poz. 296).
Uchwała nr 114 Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw gospodarki rolnej, państwowych gospodarstw rolnych oraz niektórych zjednoczeń́ resortu rolnictwa.
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 28 kwietnia 1983 r. o narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1983-1985 (Dz.U. 1983 nr 24, poz. 103).
Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce, Warszawa 2009.
Bałtowski M., Kozarzewski P., Zmiana własnościowa polskiej gospodarki 1989-2013, Warszawa 2014.
Ciborowski T., Konat G., Między II i III RP. Gospodarka Polski Ludowej, [w:] PRL bez uprzedzeń, red. J. Majmurek, P. Szumlewicz, Warszawa 2010.
Colin-Clark M.A., The Conditions of Economic Progress, London 1957.
Derlatka T., Lubojański J., Ziemie Zachodnie i Północne Polski. Fakty, liczby, Warszawa 1964.
Dziurzyński P., Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych, Warszawa 1983.
Górski J., Zarys historii myśli ekonomicznej, Warszawa 1967.
Grabowski J., Państwowy sektor gospodarczy – struktura podmiotowa, [w:] Publiczne prawo gospodarcze system prawa administracyjnego, t. 8b, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel.
Grabowski W., Straty ludzkie poniesione przez Polskę̨ w latach 1939-1945 [w:] Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, pod red. W. Materskiego i T. Szaroty, Warszawa 2009.
Grala D., Kryzys społeczno-ekonomiczny z lat 1979-1982 – załamanie socjalistycznej gospodarki PRL, „Studia Pedagogiczno-Artystyczne. Rocznik Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM” 2003, t. III.
Grala D., Reformy gospodarcze w PRL (1982-1989), Warszawa 2005.
Grala D., System docelowy gospodarki PRL w projektach reform gospodarczych z lat 1980-1981, „Dzieje Najnowsze” 2004, nr 36/1.
Jezierski A., Leszczyńska C., Dzieje gospodarcze Polski w zarysie, Warszawa 1994.
Kaliński J., Bitwa o handel 1947-1948, Warszawa 1970.
Kaliński J., Gospodarka Polski w latach 1944-1989. Przemiany strukturalne, Warszawa 1995.
Kaliński J., Kryzys gospodarczy w latach 1979-1982 zwiastunem upadku PRL, „Optimum Economic Studies” 2021, nr 103(1).
Kaliński J., Laudau Z., Gospodarka Polski w XX wieku, Warszawa 2003.
Kornat M., Rok 1945. Pytania o bilans II wojny światowej dla Polski, [w:] Gorzki smak zwycięstwa. Polski bilans II wojny światowej, red. J. Gmitruk, T. Panecki, T. Skoczek, J. Smoliński, Warszawa 2021.
Koryś P., Tymiński M., Od socjalizmu do socjalizmu. Koncepcje reform gospodarczych w PRL po wybuchach społecznych w 1956 i 1980 r., „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 4.
Koryś P., Tymiński M., Zmarnowana dekada? Ekspansja inwestycyjna lat siedemdziesiątych XX wieku na tle polityki gospodarczej w okresie PRL, „Dzieje Najnowsze” 2021, t. 53, nr 3.
Kosikowski C., Wolność́ gospodarcza w prawie polskim, Warszawa 1995.
Kosiński E., Aspekty wolności gospodarczej, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2003, nr 3/4.
Machcewicz P., Odwilż 1956, [w:] Polski wiek XX, t. 3, Warszawa 2010.
Madej J., Inne działy gospodarki. Przemysł, [w:] Szczecińskie. Rozwój województwa w Polsce Ludowej, red. H. Lesiński, Warszawa 1970.
Magierska M., Ziemie Zachodnie i Północne w 1945 roku. Kształtowanie się̨ podstaw polityki integracyjnej państwa polskiego, Warszawa 1978.
Makowski E., Poznański Czerwiec 1956 – pierwszy bunt społeczeństwa w PRL, Poznań́ 2001.
Małecki-Tepicht S., Przyczyny zmiany systemu gospodarczego, [w:] Transformacja systemowa w Polsce, red. K. Żukrowska, Warszawa 2010.
Małkiewicz A., Październik 1956 r. w Wałbrzychu, [w:] Październik na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Materiały seminarium naukowego Mierki k. Olsztyna, wrzesień́ 1996, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1997.
Müller A., Główne kierunki przeobrażeń́ gospodarki polskiej, [w:] Kierunki i możliwości przezwyciężenia kryzysu gospodarczego w Polsce, Warszawa 1993.
O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat I Sekretarza KC PZPR tow. N. S. Chruszczowa na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego 25 lutego 1956 roku.
Osękowski C., Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945–1956. Procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994.
Piskozub A., Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Wrocław 1987.
Poznański Czerwiec 1956, red. S. Jankowiak, A. Rogulska, Warszawa 2002.
Program rozwoju Socjalistycznej Polski: przemówienie I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka, „Palestra” 1971, nr 15/3(159), 3-15.
Przedpelski M., Smoliński S., Struktura społeczno-gospodarcza Ziem Zachodnich w latach 1933-1960, Poznań́ 1964.
Przybylska L., Ewaluacja polityki gospodarczej w Polsce w latach 70. XX w. Kryzys i pułapka zadłużeniowa, „Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM” 2017, nr 15.
Reforma gospodarcza: propozycje, tendencje, kierunki dyskusji, red. R. Krawczyk, Warszawa 1981.
Rolicki J., Edward Gierek. Przerwana dekada, Warszawa 1990.
Roszkowski W., Przekształcenia społeczne i gospodarcze w Polsce w latach 1944-1989, [w:] Polski wiek XX, t. 3, Warszawa 2010.
Rządowy raport o stanie gospodarki, „Trybuna Ludu” 1981.
Skobelski R., Eugeniusz Kwiatkowski wobec polityki państwa na wybrzeżu morskim w latach 1945-1955, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2003, T. 5.
Skobelski R., Problemy rozwoju gospodarczego Ziem Odzyskanych w pierwszym powojennym dziesięcioleciu (1945-1955), „Rocznik Lubuski” 2007, Tom 33, cz. 2.
Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa-Łódź 2000.
Smoliński S., Przedpelski M., Gruchman B., Struktura przemysłu Ziem Zachodnich w latach 1939-1959, Poznań́ 1960.
Sokołowski K., Struktura społeczno-gospodarcza Polski odrodzonej, Warszawa 1948.
Stelmach A. (red.), Pamięć Wojny, Poznań 2020.
Topolski J. (red.), Kierunki rozwoju Polski po drugiej wojnie światowej, Poznań 1987.
Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998.
Zapolska K., Ewolucja podstaw normatywnych wolności gospodarczej w Polsce w XX wieku, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, t. 18, z. 2.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1963 roku, sygn. akt IIICR 252/63, OSNPG1964/3/22.
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-ShareAlike» («Атрибуция — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.
