Roman Law in Vilnius in the Period of Existence of the Academy of Vilnius
Keywords:
Roman law, Academy of Vilnius, Peter RoizjuszAbstract
The Vilnius University was established on 7th July 1578, pursuant to the Royal Decree of King Stefan Batory. The royal act of establishment has been confirmed by the papal bull of Pope Gregory XIII on 29th October 1579 and by resolution of the Seym adopted in 1585. Before the rise of the Academy in Vilnius several schools had operated one of them founded by Peter Roizjusz. Thanks to the activity of this famous scholar and lawyer, the elements of Roman law were taught in Vilnius even before the creation of a university in Lithuania. At the beginning of the Academy there were no faculties of law or medicine. Presumably, this was connected with a lack of qualified staff in Lithuania. Only under the privilege granted by King Władysław IV, dated 11th October 1644 was a law faculty opened (composed of a chair of canon law and two of civil law). It is very hard to present a list of professors of Roman law (civil) at the University of Vilnius. Perhaps this is due to the fact that apart from Roizjusz, other scientists interested in Roman Law did not teach in Vilnius. Presumably there was only one chair of civil law (Roman). There is no doubt that Roman law played an important role in the training of lawyers and was taught intermittently throughout the remaining period of the operation of the Academy. In addition, preserved sources reflect the scientific work of professors, who were employed there. Following the example of other universities, the Academy of Vilnius awarded in this field a combined doctoral degree embracing “both laws” – civil and canon, which applied primarily to future law professors and high-ranking prelates who performed public functions. Probably there were no promoted doctors of civil law. The basis of the lectures were institutions of the Roman law of Justinian, and their content was not different from the standards adopted in other universities.
References
Archivum Romanum Societatis Iesu, dział Lithuanica 39 f. 98v.
Baliński M., Dawna Akademia Wileńska, Petersburg 1862.
Balzer O., Przygodne słowa, Lwów 1927.
Bardach J., Geneza romanizacji II Statutu litewskiego, [in:] Dawne prawo i myśl prawnicza (poświęcone pamięci Wojciecha Marii Bartla), Kraków 1995.
Bardach J., Statuty Litewskie a prawo rzymskie, Warszawa 1999.
Bardach J., Statuty litewskie w ich kręgu kulturowym, [in:] O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988.
Barycz H., Kilka strzępów źródłowych do dziejów literatury polskiej XVI i XII wieku, [in:] Księga pamiątkowa ku czci Konrada Górskiego, Toruń 1967.
Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, t. I, Uniwersytet Wileński, Rzym – Lublin 1991.
Bednarski S., Dwieście lat Wileńskiej Akademii Jezuickiej 1570-1773. Próba syntezy, [in:] Pamiętnik VI powszechnego zjazdu historyków polskich w Wilnie 17-20 września 1935 r., part 1, Lwów 1935.
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. III. Piśmiennictwo Staropolskie, opr. R. Pollak, T. Witczak, D. Maniewska, J. Cybertowicz, Warszawa 1965.
Bieliński J., Uniwersytet Wileński (1579-1831), t. II, Kraków 1900.
Bogusis V., Medicina Vilniaus Universitete XVI-XVII amziuje, Mokslas ir Gyvenimas 10 (1979).
Bossowski F., Nowela Justyniana 115 – Statut Litewski i R. IV. Art. 13 (14), Statut Litewski II i III R. VIII Art. 7 – T. X. Cz. I Art. 167, [in:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterechsetletniej rocznicy wydania pierwszego Statutu litewskiego, pod red. S. Ehrenkreutza, Wilno 1935.
Brown J., Biblioteka pisarzów asystencji Polskiej Towarzystwa Jezusowego, trans. Wł. Klejnowski, Poznań 1862.
Bukowska G., Tomasz Drezner, polski romanista XVII wieku i jego znaczenie dla nauki prawa w Polsce, Warszawa 1960.
Čepienė K., Petrauskienė I., Vilniaus Akademijos Spaustuvės Leidiniai 1576-1805, Vilnius 1979.
Davis N., Boże igrzysko. Historia Polski, Kraków 1997.
Decisiones de rebus in sacro auditorio Lituanico ex appelatione iudicatis, Kraków 1563.
Dyjakowska M., Prawo rzymskie w Akademii Zamojskiej w XVIII wieku, Lublin 2000.
Ehrenkreutz S., Zagadnienia wpływu prawa rzymskiego na Statuty litewskie, [in:] Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie, t. I, Referaty, Lwów 1935.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. XII, Kraków 1891.
Estreicher S., Kultura prawnicza w Polsce XVI wieku, [in:] Kultura staropolska, Kraków 1932.
Fijałkowski T., Piotr Rojzjusz – polski romanista XVI wieku, [in:] Z dziejów polskiej kultury umysłowej w XVI i XVII wieku, red. W. Voisé, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Fijałkowski T., Piotr Rozjusz w opiniach współczesnych i potomnych, Sprawozdanie z Czynności i Posiedzeń Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 26.5 (1972).
Gmiterek H., Promocje doktorskie w Akademii Zamojskiej, [in:] W kręgu akademickiego Zamościa, pod red. H. Gmiterka, Zamość 1996.
Godek S., Prawo rzymskie w dawnej Rzeczypospolitej. Przegląd stanu badań, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2001, Vol. 53, No. 2.
Godek S., Prawo rzymskie w Polsce przedrozbiorowej w świetle aktualnych badań, „Zeszyty Prawnicze” 2013, 13.3.
Historia nauki polskiej, t. II, Barok – Oświecenie, pod red. B. Suchodolskiego, Wrocław– Warszawa – Kraków 1970.
Janowski L., Historiografia Uniwersytetu Wileńskiego, part 1, Wilno 1921.
Jaroszewicz J., Obraz Litwy pod względem jej cywilizacji od czasów najdawniejszych do końca wieku XVI, Wilno 1844, t. II.
Jarra E., Aleksander Olizarowski, jako filozof prawa, [in:] Księga pamiątkowa celem uczczenia 350 rocznicy założenia Uniwersytetu Wileńskiego, Warszawa 1931.
Jobert A., Luther à Mohyla, Paryż 1974.
Kodrębski J., Prawo rzymskie w Polsce XIX wieku, Łódź 1990.
Kot S., Aaron Aleksander Olizarowski, profesor prawa Akademii Wileńskiej, [in:] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 350 rocznicy założenia Uniwersytetu Wileńskiego, Wilno 1929.
Kruczkiewicz B., De Royzii vita operibusque, [in:] Petri Royzii Maurei Alcagnicensis Carmina, Pars I. Carmina maiora continens, ed. B. Kruczkiewicz, Cracoviae 1900.
Kruczkiewicz B., Royzyusz. Jego żywot i pisma, „Rozprawy Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności w Krakowie” 1897, 27.
Kurczewski J., Kościół Zamkowy, czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, cz. III, Streszczenie aktów kapituły wileńskiej, Wilno 1916.
Lappo I., Litowskij statut 1588 goda, t. I, part 2, Kowno 1936.
Laureae Academiae seu Liber continens Ritum Promovendi et Catalogum Promotorum ad Gradum Doctoratus, Licentiatus, Magisterii et Bacalaureatus in Alma Academia Vilnensi Soc. Jesu comparatus et ordinatus Anno 1723, Biblioteka Wileńska rkps F2 DC1, f. 103.
Lyavshuk V., Stephan Bathory and the Jesuits in Grodno: First Attempt to Found a Collegium, „Medieval and Early Modern for Central and Eastern Europe” 2010, 2.
Łukaszewicz J., Historia szkół w Koronie i w Wielkim Księstwie Litewskim od najdawniejszych czasów aż do roku 1794, t. IV, Poznań 1851.
Materyały do dziejów piśmiennictwa polskiego i biografii pisarzów polskich, ed. T. Wierzbowski, t. I. 1398-1600, Warszawa 1900.
Niczyporuk P., Nauczanie prawa rzymskiego w Akademii Wileńskiej [in:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie – Idee – Prawo. Materiały ze Zjazdu Katedr Historycznoprawnych Augustów 15-18 września 2000 r., pod red. A. Lityńskiego i P. Fiedorczyka, Białystok 2003.
Niczyporuk P., Predarea dreptului roman la Universitatea din Vilnius [in:]Ad honorem Prof. univ. dr. Ion Dogaru: studii juridice alese/ volum coordonat de prof. univ. dr. Adrian Năstase; traducera Adriana Uliu; București 2005.
Niczyporuk P., Promocje doktorskie obojga praw w Akademii Wileńskiej, „Miscellanea Historio-Iuridica” 2004, Vol 2.
Niczyporuk P., Преподавание римского права в Вильнюсской Академии [in:] Зборникрадова Правног факултета у Новом Саду. Recueil des travaux XXXVIII, 1, t. I (2004), IX Колоквиj Романиста Централне и Источне Европеи Азиjе, Нови Сад 24 октобра 2002, Нови Сад 2004.
Nowodworski M., Encyklopedia kościelna, Warszawa 1899, t. XXIII.
Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX wieku, Lublin 1961.
Petrauskienė I., Del medicinos ir teises katedru isteigimo Vilniaus Akademijoje XVII a. prazioje, Letuvos Istorijos Metraštis, 1974.
Petrauskienė I., Vilniaus Akademijos Spaustuve 1575-1773, Vilnius 1976.
Piechnik L., Dzieje Akademii Wileńskiej, t. II: Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600-1655, Rzym 1982; t. III: Próby odnowy Akademii Wileńskiej po klęskach Potopu i okres kryzysu 1655-1730, Rzym 1987; t. IV: Odrodzenie Akademii Wileńskiej w latach 1730-1733, Rzym 1990.
Piechnik L., Puchowski K., Słowo wstępne, [in:] Księga pamiątkowa ku czci 400-lecia założenia i 75-lecia wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, Kraków 1996.
Plečkaitis R., Moksliniai laipsniai senajame Vilniaus Universitete, [in:] “Mokslas ir Gyvenimas” 1975, 1.
Plečkaitis R., Stopnie naukowe w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, [in:] Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579-1979, Kraków 1979.
Puchowski K., Jezuickie kolegia szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów: studium z dziejów edukacji elit, Gdańsk 2007.
Rabikauskas P., Teisé ir medicina Vilniaus Akademijoje, „Aidai” 1975, 3.
Relationes status Dioecesium in Magno Ducatu Lituaniae, t. I, ed. P. Rabikauskas, Romae 1971.
Šidlauskas A., Zarys historiografii Uniwersytetu Wileńskiego, Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579-1979, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1979, nr 554 Prace Historyczne, No. 64.
Skubała-Tokarska Z., Tokarski Z., Uniwersytety w Polsce. Rys historyczny, Warszawa 1972.
Sondel J., Zawsze wierni. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki, Kraków 2006.
Sondel J., Ze studiów nad prawem rzymskim w Polsce w okresie Oświecenia, Warszawa–Kraków 1988.
Tamošiūnienė A., Eilės lediniam kraštui. Sarmatijos paveikslas Petro Roizijaus poezijoje, „Darbai ir Dienos” 2005, 44.
Tamošiūnienė A., Pilietiškumas Petro Roizijaus (∼1505–1571) kūryboje, PhD thesis published, Kaunas 2007.
Taubenschlag R., Eiflus der römischen Rechts in Polen, [in:] Ius Romanum Medii Aevi, c. 5, 1962, nr 7-9.
Taubenschlag R., Gli influssi romano-bizantini sul secondo Statuto lituano, „Studia et documenta historiae et iuris” 1937.
Taubenschlag R., La stiria delle recezione del diritto romano in Polonia fino alla fine del secolo XVI, Bolonia 1939, reprint [in:] Europa e il Diritto Romano. Studi in memoria di Paolo Koschaker, t. I, Milano 1953 (1954).
Taubenschlag R., Wpływy rzymsko-bizantyjskie w drugim Statucie litewskim, Lwów 1933.
Tazbir J., Piotr Roizjusz, [in:] Polski Słownik Biograficzny, ed. H. Markiewicz, t. XXXI, Wrocław 1988–1989.
Vetulani A., Opory wobec prawa rzymskiego w dawnej Polsce, “Annalecta Cracoviensia” 1969, 1.
Wisłocki J., Prawo rzymskie w Polsce, Warszawa 1945.
Załęski S., Jezuici w Polsce, t. I-II, Kraków 1900-1905.
