Reasons for the Creation and Evolution of Polish Border Formations in the 20th-century Interwar Period
Keywords:
Polish Border Guard, Polish constitution, constitutional law, institutional law, country borderAbstract
In establishing the thematic scope of this work, I assumed that its subject would be the process of the formation of border services in interwar Poland. This means a deliberate and complete disregard for the essentially distinct administrative role played by the border guard. The presentation of the Border Guard from an administrative perspective changes the situation so profoundly that a thorough discussion of its implications would certainly double the volume of the publication. A superficial treatment of the administrative issue would lead to misunderstandings. Furthermore, a superficial omission of the administrative issue was deemed necessary because the formations were mainly military in nature. Before going into details and elaborations, I would like to present my main research objective, which is the following question: what was the evolution of the legal status of Polish border formations in the inter-war period? In view of this objective, it is necessary to present the work from a historical perspective. The chronology of the facts is important for the subject matter, as it serves to systematise the considerations. The structure of the work and the research method were adjusted to the above-mentioned assumptions of the publication, which shows the reasons for the creation and the process of transformation of the border formations in relation to various types of institutional solutions, up to the moment of the creation of the Border Protection Corps and the Border Guard Corps, operating under these names until 1939. The potential conclusions resulting from this chapter concern: the presentation of the institutional construction of the border formations in the years 1918–1939 and the demonstration that in the interwar period they were the main organs of the Second Polish Republic, which guaranteed the inviolability of state territory and the security of the citizens on the subordinate territory.
References
Ajnenkiel A., W rocznicę Konstytucji 3 Maja, „Niepodległość i Pamięć” 2000, nr 1 (16).
Ajnenkiel A., Konstytucje Polski 1791–1997, Warszawa 2001.
Banaszkiewicz A., Bochenek W., Przeszłość i teraźniejszość Straży Granicznej, Poznań 2011.
Bereza H., Szczepański K., Centralna Szkoła Podoficerska KOP, Grajewo 2014.
Davies N., God’s Playground: A History of Poland in Two Volumes. Volume II, 1795 to the Present, New York 1982.
Dominiczak H., Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów. 966–1996, Warszawa 1997.
Dominiczak H., Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Warszawa 1992.
Dominiczak H., Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych, Warszawa 1975.
Głowiński T., Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924-1939, Wrocław 2009.
Grobelski W., Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, [w:] Straż Graniczna w dwudziestoleciu: materiały poseminaryjne: Koszalin, 19-20.05.2011 r., Koszalin 2011.
Grochowski L., Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania, Kętrzyn 1994.
Jabłonowski M., Jankowski W., Polak B., Prochwicz J., O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów, Warszawa–Pułtusk 2001.
Jacques A., Geographie des frontieres, “Revue belge de Philologie et d’Histoire” 1939, Tome 18, fasc. 4.
Karski J., Wielkie mocarstwa wobec Polski (1919–1945). Od Wersalu do Jałty, Kraków 1989.
Kallas M., Historia ustroju Polski X–XX w., Warszawa 1996.
Kołakowski P., Techman R., Wywiad Straży Granicznej 1928–1939, Słupsk 2019.
Kula H.M., Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939, Warszawa–Gdańsk 1994.
Kumaniecki K.W., Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego, Warszawa 1920.
Narkowicz L., Vilniaus ir Vilniaus krašto klausimas „Dziennik Wileński“ puslapiuose 1918 metų Pabaigoje, „Rocznik SNPL” 2018, T. 18.
Mink G., La Pologne au coeur de l’Europe. De 1914 a nos jours. Dans : Histoire politique et conflits de memoire, Buchet-Chastel 2015.
Ochał A., Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Szczecin 2019.
Olejnik T., Wieluń. Dzieje miasta 1793–1945, Piotrków Trybunalski 2003.
Onoszko R., Ośrodek Szkoleń specjalistycznych Straży Granicznej, [w:] Straż Graniczna w dwudziestoleciu: materiały poseminaryjne: Koszalin, 19-20.05.2011 r., Koszalin 2011.
Paprocki M., Straż Graniczna 1928–1939. Zadania i rozwój organizacyjny, „Problemy Ochrony Granic. Biuletyn” 2003, nr 26.
Pepłoński A., Kontrwywiad II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002.
Pyrkosz A., Tokarczyk D., Pierwsze formacje graniczne Polski niepodległej, „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2008, nr 2.
Pyrkosz A., Tokarczyk D., Pierwsze formacje graniczne Polski niepodległej, „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego” 2008, nr 2.
Prochwicz J., Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny. Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1994, nr 3 (149).
Prochwicz J., Formacje graniczne 1918–1924, „Problemy Ochrony Granic” 2000, nr 14.
Prochwicz J., Konstankiewicz A., Rutkiewicz J., Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, „Barwa i Broń” 2003, t. 19.
Prochwicz J., Kępa Z., ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej, „Problemy Ochrony Granic” 2003, nr 24.
Prochwicz J., Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924–1939, „Problemy Ochrony Granic” 2002, nr 22.
Prochwicz J., Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku, Warszawa 2003.
Rejczak R., Straż Graniczna w latach 1928–1939, Kętrzyn 1992.
Rostworowski E., Historia powszechna – wiek XVIII, Warszawa 1977.
Sanguin A.-L., L’Architecture spatiale des frontieres politiques quelques reflexions theorique a propos de l’exemple suisse, “Regia Basiliensis. Basler Zeitschrift fur Geographie” 1983, t. 24, nr 1.
Ślusarczyk O.J., Granice Polski w tysiącleciu (X–XX wiek), Toruń 1993.
Walters E.G., The Other Europe: Eastern Europe to 1945, Syracuse 1988.
Weeks T.R., Nation and State in Late Imperial Russia: Nationalism and Russification on the Western Frontier, 1863-1914, DeKalb 1996.
Wyszczelski L., Wojna polsko-rosyjska 1919–1920, Warszawa 2010.
Zaremba P., Historia dwudziestolecia 1918–1939, Paryż 1981.
Patent generalnych gubernatorów niemieckiego i austro-węgierskiego z 12 Września 1917 r. o ustanowieniu Władzy Państwowej w Królestwie Polskim.
Mała Konstytucja (Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 41).
Mała Konstytucja (Dz.U. z 1919 r. nr 19, poz. 226).
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44, poz. 267).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. 1935 nr 30, poz. 227).
Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 roku (Dz.U. 1921 nr 49, poz. 300).
Ustawa z dnia 31 lipca 1919 r. o ratyfikacji traktatu pokoju (Dz.U. 1920 nr 35, poz. 199).
Ustawa z dnia 14 grudnia 1923 r. o uprawnieniach organów wykonawczych władz skarbowych (Dz.U. 1924 nr 5, poz. 37).
Ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy (Dz.U. 1926 nr 78, poz. 443).
Rozporządzenie Rady Obrony Państwa z dnia 20 lipca 1920 r. w przedmiocie ochrony granic (Dz.U. 1920 nr 64, poz. 426).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 stycznia 1921 r. o ustanowieniu Komisarza i podkomisarzy granicznych do regulacji spraw, wynikających z rozgraniczenia Polski i Niemiec (Dz.U. 1921 nr 10, poz. 56).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1921 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej rozporządzenia Rady Obrony Państwa z dnia 20 lipca 1920 r. w sprawie ochrony granic na województwa: nowogrodzkie, wołyńskie i poleskie oraz na powiat grodzieński, województwa białostockiego (Dz.U. 1921 nr 77, poz. 529).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 29 stycznia 1926 r. o organizacji straży celnej. Dz ASG-sygn. 1045/98, Instrukcja z 1928 r. dla oficerów wywiadowczych Straży Granicznej.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1921 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej rozporządzenia Rady Obrony Państwa z dnia 20 lipca 1920 r. w sprawie ochrony granic na województwa: nowogrodzkie, wołyńskie i poleskie oraz na powiat grodzieński, województwa białostockiego (Dz.U. 1921 nr 77, poz. 529).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 29 stycznia 1926 r. o organizacji straży celnej (Dz. U. 1926 nr 18, poz. 105).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 grudnia 1927 r. o granicach Państwa (Dz.U. 1927 nr 117, poz. 996).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. zmieniające niektóre postanowienia rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 grudnia 1927 r. o granicach Państwa (Dz.U. 1928 nr 32, poz. 306).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o Straży Granicznej (Dz.U. 1928 nr 37, poz. 349).
Uchwała Sejmu z dnia 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 19, poz. 226).
Dekret Rady Regencyjnej z 14 listopada 1918 r.
Dekret tymczasowy w sprawie utworzenia straży granicznej (Dz.U. 1918 nr 21, poz. 70).
Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Straży Granicznej z dnia 10 czerwca 2003 r.
ASG-sygn. 1045/98, Instrukcja z 1928 r. dla oficerów wywiadowczych Straży Granicznej.
ASG, KG SG, sygn. 1045/40, Instrukcja dla prowadzenia „dossier” i kart ewidencyjnych w wywiadzie Straży Granicznej.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
