Crimes Committed by Soldiers of the Red Army in the Middle Odra Region After the End of World War II (1945–1946) in the Light of the Indexes of the Prosecutor’s Office of the Regional Court in Zielona Góra
Keywords:
post-war criminality, Red Army, so-called recovered territoryAbstract
The western and northern territories of Poland (former German territory) were a troubled area in the few months after the end of the war. In the first post-war period, there were no stable power structures, including organs of justice and public order. The prevailing state of anarchy in this territory was the reason for an increase in crime. The perpetrators of crimes were not only civilian settlers but also Red Army soldiers stationed in the area. It should be emphasized that they often treated the territories of the western and northern territories as a conquered territory, and not as part of an allied state. The author presents the issue of post-war criminality in the Lubuskie Region (the so-called recovered territory), where the perpetrators were soldiers of the Red Army. This article was developed on the basis of the indexes of Prosecutor’s Office of the Regional Court in Zielona Góra from 1945-1946. The prosecutor’s office of the Regional Court in Zielona Góra, like the Regional Court in Zielona Góra, started its operation in the early autumn of 1945. Initially, the judiciary and public order authorities in the Lubuskie Region were struggling with personnel and organizational problems typical of the post-war period, therefore their effectiveness in prosecuting and preventing crime was relatively low. Moreover, it should be remembered that the Red Army soldiers were not subject to the jurisdiction of Polish courts and the prosecutor’s office. Cases concerning crimes committed by Soviet soldiers, registered by the prosecutor’s office in Zielona Góra, were transferred to the Military Prosecutor’s Office of the Red Army in Poznań.
References
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Zespół Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, sygn. akt 82/2124/0/4/5.
Archiwum Oddziałowe IPN w Poznaniu, Zespół Prokuratury Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, sygn. akt: Po 133/27, Po 133/28.
Archiwum IPN w Warszawie, Zespół Prokuratury 11 Dywizji Piechoty w Żarach 1945-1949, sygn. akt IPN BU 914/290.
Dawidejt-Drobek E., Dokumenty z Archiwum Państwowego w Opolu dotyczące pobytu w 1945 r. wojsk radzieckich w Nysie, „Rocznik Ziem Zachodnich” 2018, t. 2.
B. Halicka (red.), Mój dom nad Odrą. Pamiętniki osadników Ziem Zachodnich po 1945 roku, Kraków 2016.
Janiszewska A. (oprac.), Wstaje świt. Dzienniki młodych z pierwszych lat powojennych, Warszawa 2017.
Knyt A. (oprac.), Osadnicy. Nowe życie kresowiaków na ziemiach zachodnich. Nadzieje i niemoc wobec władzy ludowej, Warszawa 2016.
Rok 1945 w oczach niemieckich mieszkańców Gorzowa (Landsbergu) – wybór wspomnień, „Nadwarciański Rocznik Historyczny”, nr 13, r. 2006.
Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa (Dz.U. 1950 r. nr 28, poz. 255).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych (Dz.U. 1946 nr 29, poz. 177).
Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 15 czerwca 1949 roku o utworzeniu Sądów Apelacyjnych w Białymstoku, Gdańsku, Kielcach, Łodzi, Olsztynie, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu oraz o ustaleniu okręgów Sądów Apelacyjnych (Dz.U. 1949 nr 36, poz. 270).
Uchwała Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1945 r. w sprawie wyłączenia z Okręgów Pomorze Zachodnie, Mazurskiego (Prusy Wschodnie) i Śląsk Dolny niektórych powiatów i przyznania na terenie tychże powiatów wojewodom: Gdańskiemu, Białostockiemu, Pomorskiemu i Poznańskiemu uprawnień Pełnomocników Okręgowych Rządu R. P. (M.P. 1945 nr 29, poz. 77).
Zarządzenie z 15 stycznia 1946 roku w sprawie „meldunków nadzwyczajnych”, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Ziem Odzyskanych 1946 nr 1, poz. 5.
Wyrok Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 1952 roku, sygn. akt I K361/52, Orzecznictwo Sądu Najwyższego z zakresu materialnego prawa karnego 1945-1957, Warszawa 1958.
Wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 1950 roku, sygn. akt K 1904/49, Orzecznictwo Sądu Najwyższego z zakresu materialnego prawa karnego 1945-1957, Warszawa 1958.
Baziur G., Armia Czerwona na Pomorzu Gdańskim 1945-1947, Warszawa 2003.
Chutkowski J., Głogów w XX wieku. Zarys monograficzny, Głogów 2004.
Dzwonkowski T., Powiat zielonogórski w latach 1945-1948: zarys dziejów politycznych, Zielona Góra 1997.
Gebhard M., Crimes Unspoken: The Rape of German Women at the End of the Second World War, 2016.
Grzelak C., Przestępstwa żołnierzy Armii Czerwonej we wrześniu 1939 roku, „Rocznik Wieluński” 2002, nr 3.
Halicka B., Polski dziki zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945-1948, Kraków 2015.
Kaczmarek R., Wyzwoliciele, sojusznicy czy okupanci? Armia Czerwona na niemieckim Górnym Śląsku w 1945 roku w świetle badań historycznych, [w:] Niedokończone tożsamości społeczne: szkice socjologiczne, red. G. Libor, J. Wódz, Katowice 2015.
Klementowski R., Urząd Bezpieczeństwa w Głogowie. Rekonesans badawczy, [w:] Głogów w latach 1945-1990. Studia z dziejów miasta, red. R. Klementowski, K. Szwagrzyk, Wrocław 2014,
Krogulski M.L., Okupacja w imię sojuszu. Armia radziecka w Polsce 1945-1956, Warszawa 2000.
Kruszewski T., Gwałty na kobietach niemieckich w schyłkowym okresie II wojny światowej (październik 1944–8/9 maja 1945 roku) i w pierwszych latach po jej zakończeniu, Wrocław 2016.
Lewicki P., Festung Glogau 1944-1945, Głogów 2008.
Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
Mochocki W., Przestępstwa pospolite Armii Czerwonej na Środkowym Nadodrzu (1945-1947) w przekazach urzędowych administracji terenowej i centralnej, „Studia Zachodnie” 2000, nr 5.
Nitschke B., Wysiedlenie ludności niemieckiej z Polski w latach 1945-1949, Zielona Góra 1999.
Nodzyński T., [red.] Czerwieńsk. Monografia miasta, Czerwieńsk – Zielona Góra 2014.
Rymar D., Ukształtowanie się Ziemi Lubuskiej jako jednostki administracyjnej w świetle sprawozdań pełnomocników rządu (luty – lipiec 1945), „Rocznik Lubuski” 2005, t. 31, cz. 2.
Siemaszko K., „W trudnym okresie odbudowy państwa”. Tak zwany mały kodeks karny w świetle orzecznictwa Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1946-1950, Warszawa 2015.
Siemaszko K., Trudne początki. Organizacja Sądu Okręgowego w Zielonej Górze w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. LXVIII, z. 2.
Siemaszko K., W prowincjonalnym mieście na ziemiach zachodnich. O Prokuraturze Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli (1945–1950), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2021, t. 14, z. 2.
Szymczak R., 1945 koniec i początek. Ziemia żarska w okresie tużpowojennym 1945-1948, Żary 2020.
Zaremba M., Wielka trwoga: Polska 1944-1947: ludowa reakcja na kryzys, Warszawa 2012.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
