Sejmik Records as Sources for the History of the Old-Polish Military Science
Keywords:
sejmik, Old-Polish military science, source editionsAbstract
In recent years, many publications presenting the records of sejmiks (regional assemblies in the Polish-Lithuanian Commonwealth) from the sixteenth-eighteenth centuries have appeared on the publishing market, and teams of historians from several research centres are working on new ones. Instructions for deputies to the Sejm and other resolutions of sejmiks are the fundamental sources for studying many aspects of the social and political life of the noble Commonwealth. Also, military historians use this type of source. However, the question arises whether the publishers of such sources include all the material related to the activity of the sejmik that would be of interest to researchers of martial history. On the other hand, a question can be asked whether they reach for sejmik records and can use them in their research into Old-Polish military science. In this case, the aim is to present the value of published sejmik records in studies of various aspects of the functioning of the Crown and Lithuanian armies and soldier life. Their fundamental importance for showing the mechanisms of the functioning of the noble levy (Polish. pospolite ruszenie, i.e. mass national conscription) seems obvious, but is it worth using them when researching problems related to the functioning of the so-called quarter army (Polish: wojsko kwarciane) or the comput army (Polish: wojsko komputowe)? The author also tries to analyse the scope of the material contained in published collections of sejmiks records. The purpose is to assess whether the sources related to the sejmiks’ activities in military matters are complete or whether the researchers compiling and editing these publications omit certain materials which may be important to historians of Old-Polish military science.
References
Archiwum Narodowe w Krakowie: Księgi Grodzkie Krakowskie, Relacje, sygn. 49.
Archiwum Narodowe w Krakowie: Księgi Grodzkie Sądeckie, Relacje sygn. 127.
Archiwum Narodowe w Krakowie: Księgi Grodzkie Bieckie, Relacje, sygn. 200, 212, 215.
Archiwum Państwowe w Lublinie: Księgi Grodzkie Chełmskie, Relacje sygn. 74.
Archiwum Państwowe w Lublinie: Księgi Grodzkie Krasnostawskie, Relacje sygn. 1.
Archiwum Państwowe w Lublinie: Księgi Grodzkie Lubelskie, Relacje, sygn. 76, 81.
Centralnij Deržavnij Istoričnij Archiv Ukraini, m. Lviv: Fond 1, opys 1, sprava 235.
Centralnij Deržavnij Istoričnij Archiv Ukraini, m. Lviv: Fond 5, opys 1, sprava 145, 147, 169.
Centralnij Deržavnij Istoričnij Archiv Ukraini, m. Lviv: Fond 15, opys 1, sprava 168.
Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku: rkps 1317.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. 10, Lwow 1884.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. 21. Lauda sejmikowe wiszeńskie 1648–1673, wyd. A. Prochaska, Lwow 1911.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. 24, Lauda sejmikowe halickie 1575–1695, wyd. A. Prochaska, Lwow 1931.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. 25, Lauda sejmikowe halickie 1575–1695, wyd. A. Prochaska, Lwow 1931.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, wyd. W. Dworzaczek, t. 1, cz. I: 1572-1616, Poznań 1957.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, wyd. W. Dworzaczek, t. 1, cz. II: 1616–1632, Poznań 1962.
Akta sejmikowe województwa bełskiego. Lata 1572–1655, wyd. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, Kraków 2020.
Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 2, cz. I: 1621–1648, wyd. A. Przyboś, Kraków 1953.
Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 3: 1661–1673, wyd. A. Przyboś, Wrocław – Warszawa – Kraków 1963.
Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 5: 1681–1696, wyd. A. Przyboś, Wrocław – Warszawa – Kraków 1984.
Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572–1632, oprac. H. Gmiterek, Lublin 2016.
Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1633–1668, oprac. H. Gmiterek, Lublin – Radom 2021.
Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego. Lata 1668–1675, wyd. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej i A. Kamieński, Poznań 2018.
Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695, wyd. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej i A. Kamieński, Poznań 2018.
Akta sejmikowe ziemi chełmskiej 1572–1668, oprac. W. Bondyra, H. Gmiterek, J. Ternes, Lublin 2013.
Dzieje ziemi kujawskiej oraz akta historyczne do nich służące, wyd. A. Pawiński, t. 2: Lauda i instrukcje 1572–1674, Warszawa 1888.
Lauda sejmików ziemi dobrzyńskiej, wyd. F. Kluczycki, Kraków 1887.
Dworzaczkowa J., Sprawy wojska na sejmikach wielkopolskich w latach 1648–1661, [w:] Pax et Bellum, red. K. Olejnik, Poznań 1993.
Dzięgielewski J., Pokój i wojna w opinii szlachty Rzeczypospolitej czasów Władysława IV, [w:] Kultura, polityka, dyplomacja. Studia ofiarowane Profesorowi Jaremie Maciszewskiemu w sześćdziesiątą rocznicę Jego urodzin, red. A. Bartnicki, Warszawa 1990.
Gajewski A., Szlachta koronna wobec autoramentu cudzoziemskiego w świetle dokumentów sejmikowych z lat 1654–1667, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2020, t. 17, nr 2.
Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581–1646, Warszawa 2010.
Hahn K., Pospolite ruszenie wedle uchwał sejmikowych ruskich od XVI do XVIII wieku, Lwów 1928.
Hundert Z., Wojskowe zaciągi sejmików ziemskich województwa mazowieckiego w latach 1671–1673, „Res Historica” 2018, t. 46.
Hundert Z., Zaciężne wojsko powiatowe sejmiku wiszeńskiego wojewodztwa ruskiego w latach 1671–1673 oraz jego rola w działaniach politycznych i wojskowych Jana Sobieskiego, „Przegląd Historyczny” 2017, t. 508, z. 4.
Kaniewski I., Sejmiki koronne wobec problemów wewnętrznych Rzeczypospolitej za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669–1673), Katowice 2014.
Kriegseisen W., Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669–1717, Warszawa 1989.
Król A., Sejmiki ziem lwowskiej, przemyskiej i sanockiej w Sądowej Wiszni za panowania Wazów (1587–1668), Przemyśl 2018,
Kupisz D., Mieszkańcy województwa lubelskiego a wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej w latach 1702–1717, [w:] Społeczeństwo a wojsko, red. I. Dacka-Górzyńska, M. Nagielski, A. Karpiński, Społeczeństwo staropolskie, Seria Nova, t. 4, Warszawa 2015.
Kupisz D., Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572–1717, Lublin 2008.
Kupisz D., Wyprawy żołnierza łanowego w Koronie w czasach Jana Kazimierza, Warszawa 2018.
Łopatecki K., „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012.
Łopatecki K., Edycje źródłowe akt sejmikowych: przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015, t. 14 z. 2.
Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013.
Nagielski M., Opinia szlachecka o gwardii królewskiej w latach 1632–1668, „Kwartalnik Historyczny” 1985, t. 32, z. 3.
Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652: system parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1995.
Sowa J.J., Dyscyplina i sądownictwo wojskowe w Koronie w dobie wojen tureckich w drugiej połowie XVII wieku, Białystok 2021.
Srogosz T., Żołnierz swawolny. Z dziejów obyczajów armii koronnej w XVII wieku, Warszawa 2010.
Staręgowski B., Formacje zbrojne samorządu szlacheckiego województw poznańskiego i kaliskiego w okresie panowania Jana Kazimierza (1648–1668), Warszawa – Bellerive-sur-Allier 2022.
Staręgowski B., Samorząd szlachecki województw poznańskiego i kaliskiego wobec cudzoziemskich żołnierzy i oficerów w wojsku powiatowym podczas panowania Jana Kazimierza (1648–1668), „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2019, t. 50, z. 3.
Ujma M., Sejmik lubelski 1572–1696, Warszawa 2003.
Wierzbicki L.A., Pospolite ruszenie w Polsce w drugiej połowie XVII wieku. Ostatnie wyprawy z lat 1670–1672, Lublin 2011.
Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Oświęcim 2013.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
