Editions of Sejmik Records From the Territory of the Province of Greater Poland
Keywords:
Polish-Lithuanian Commonwealth, Greater Poland province, sejmiki (dietines), editing of historical sourcesAbstract
The publication of sources left over from the activities of the former sejmiks, which were both part of the parliamentary system of the Polish-Lithuanian Commonwealth and an institution of local self-government, has a long tradition. Polish historians turned their attention to them in the second half of the 19th century. At the First Congress of Polish Historians in Krakow, in 1880, prominent luminaries of history and legal history put forward solid arguments, and from 1886 began, with varying fortunes and commitment, to publish them. To this day, however, most of the sejmiks await their researchers and editors. The editing of sejmik records has undergone several important transformations, gradually expanding the framework for classifying materials considered by historians. This article is an attempt to briefly summarize the achievements of editing sejmik materials from the province of Greater Poland, which functioned within the framework of the parliamentary system of the Polish-Lithuanian Commonwealth, which consisted of the sejm, general sejmiks and sejmiks. The focus is on the origins of publishing sources for the history of the sejmiks (conventionally called sejmik “acts” since 1932), their classification and the gradual expansion of the catalog of texts considered, as well as an indication of the various stages of publishing activities. After briefly outlining the sejmik “geography” of the Greater Poland province, the text collects not only information about the editions that have already been published concerning several sejmiks, but also indicates the directions of the research and editing teams’ work currently underway for the province, as well as the prospects for the future. Since the beginning of the 21st century, the National Program for the Development of the Humanities has played a particularly important role in intensifying work on the publication of these sources and building teams of publishers; the text shows in detail the extent of this support in the form of grants, as well as plans for their acquisition in the coming years.
References
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1: 1572–1632, cz. I: 1572–1616, wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1957; t. 1: 1572–1632, cz. II: 1616–1632, wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1962.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1668–1675, wydali M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Poznań 2018.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695, wydali M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Poznań 2018.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, wydał M. Zwierzykowski, Poznań 2008.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1763, wydał M. Zwierzykowski, Warszawa 2015.
Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572–1632, oprac. H. Gmiterek, Lublin 2016.
Akta sejmikowe ziemi chełmskiej 1572–1668, oprac. W. Bondyra, H. Gmiterek, J. Ternes, Lublin 2013.
Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795, wyd. M. Jusupović, Warszawa 2019.
Akta Stanów Prus Królewskich, t. 1: 1479–1488, wyd. K. Gorski, M. Biskup, Toruń 1955; t. 2: 1489–1492, wyd. K. Gorski, M. Biskup, Toruń 1957; t. 3, cz. I: 1492–1497, wyd. K. Gorski, M. Biskup, Toruń 1961; t. 4, cz. I: 1501–1504, wyd. M. Biskup przy współpr. K. Gorskiego, Toruń 1966; t. 4, cz. II: 1504–1506, wyd. M. Biskup przy współpr. K. Gorskiego, Toruń 1967; t. 5, cz. I: 1506–1508, wyd. M. Biskup, Poznań 1973; t. 5, cz. II: 1506–1511, wyd. M. Biskup, Poznań 1974; t. 5, cz. III: 1511–1512, wyd. M. Biskup, Warszawa 1975; t. 6: 1512–1515, wyd. Marian Biskup, I. Janosz-Biskupowa, Warszawa 1979; t. 7: 1515–1520, wyd. M. Biskup, I. Janosz-Biskupowa, Warszawa 1986; t. 8: 1520–1526, wyd. M. Biskup, I. Janosz-Biskupowa, Warszawa – Toruń 1993. Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich, t. 1: 1526 – połowa 1528, wyd. M. Biskup, B. Dybaś, J. Tandecki, Toruń 2001; t. 2: lipiec 1528 – październik 1530, wyd. M. Biskup, B. Dybaś, J. Tandecki, Toruń 2005; t. 3: listopad 1530 – październik 1535, wyd. M. Biskup, K. Kopiński, P. Oliński, J. Tandecki, Toruń 2010; t. 4: maj 1536 – wrzesień 1542, wyd. K. Kopiński, J. Tandecki, L. Lewandowska, Toruń 2017.
Akten der Standetage Preussens Koniglichen Anteils, wyd. F. Thunert, Gdańsk 1896.
Akten der Standetage Preussens unter der Herrschaft des Deutschen Ordens, wyd. M. Teppen, t. 1-5, Lipsk 1878–1886.
Dzieje ziemi kujawskiej oraz akta historyczne do nich służące, t. 2: Lauda i instrukcje 1572–1673, t. 3: Lauda i instrukcje 1674–1700, t. 4: Lauda i instrukcje 1700–1733, t. 5: Lauda i instrukcje 1733–1795, ogł. A. Pawiński, Warszawa 1888.
Inventarium actorum conventualium terrarum Prussiae. Inwentarz aktów sejmikowych Prus Królewskich (1600–1764), wyd. K. Gorski, t. 1-2, Toruń 1950.
Lauda sejmików ziemi dobrzyńskiej, wyd. F. Kluczycki, Kraków 1887.
Lauda ziemi rawskiej i województwa rawskiego 1583–1793, oprac. M. Bąk, M. Borkowski, K. Chłapowski, A. Haratym, T. Płóciennik, Ł. Przybyłek, E. Walczuk, red. M. Nagielski, Warszawa 2017.
Laudum sejmiku powiatu kościańskiego i ziemi wschowskiej poświęconego wyborowi urzędników urzędów utworzonych na Sejmie Czteroletnim i obradom gospodarskim 14-18 II 1792, wyd. J. Sobczak, „Rocznik Leszczyński” 1985, t. 7.
Volumina Legum, wyd. J. Ohryzko, t. 2, Petersburg 1859; t. 5, Petersburg 1861.
Z dziejów wojny o sukcesję polską. Listy Wielkopolan do Jana Tarły wojewody lubelskiego z lat 1734–1735, wyd. G. Glabisz, M. Zwierzykowski, Poznań 2018.
Balzer O., Recenzja z: Lauda sejmików ziemi dobrzyńskiej, „Kwartalnik Historyczny” 1887, nr 1.
Chodyła Z., Utworzenie i początki funkcjonowania województwa gnieźnieńskiego (1768–1774–1776), [w:] Gniezno. Studia i materiały historyczne, t. 2, Warszawa – Poznań 1987.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578– 1794. Spis, cz. I-V, oprac. H. Gmiterek, D. Kupisz, L. Wierzbicki, W. Bondyra, J. Ternes, Warszawa 2017.
Filipczak W., Bolimów jako miejsce obrad sejmikowych województwa rawskiego w XVI–XVIII wieku, „Rocznik Łódzki” 2016, t. 45.
Gierowski J.A., Sejmik generalny księstwa mazowieckiego na tle ustroju sejmikowego Mazowsza, Wrocław 1948.
Glabisz G., Sejmiki Wielkopolski w latach 1764–1793, Poznań 2022.
Jarochowski K., Lauda połączonych województw kaliskiego i poznańskiego za panowania Augusta II, [w:] Z czasów saskich spraw wewnętrznych, polityki i wojny, Poznań 1886.
Karczmarz G., Chartanowicz M.H., Komisje archeograficzne i archeologiczne wileńskie w latach 1842–1915, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1988, t. 33, z. 4.
Kołodziej R., „Ostatni wolności naszej klejnot”. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.
Kołodziej R., Zwierzykowski M., Bibliografia parlamentaryzmu Rzeczypospolitej szlacheckiej, Poznań 2012.
Konopczyński W., Odezwa w sprawie katalogu aktów do dziejów staropolskiego parlamentaryzmu, „Kwartalnik Historyczny” 1916, 30, z. 3-4.
Kościański T., Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1733–1763, Poznań 2019 (wydruk komputerowy rozprawy dostępny w Bibliotece UAM).
Kriegseisen W., Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991.
Kutrzeba S., Wstęp, [w:] Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 1: 1572–1620, wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932.
Lityński A., Z problematyki klasyfikacji sejmików ziemskich, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego” 1969, t. 5, Prace Prawnicze 1.
Łopatecki K., Edycje źródłowe akt sejmikowych: przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015, t. 14, z. 2.
Naworski Z., Sejmik generalny Prus Królewskich 1569–1772, Toruń 1992.
Pamiętnik I Zjazdu Historycznego Polskiego imienia Jana Długosza, odbytego w Krakowie w czterechsetną rocznicę jego śmierci, wyd. M. Bobrzyński, M. Sokołowski, Kraków 1881.
Pawiński A., Rządy sejmikowe w Polsce 1572–1795 na tle stosunków województw kujawskich, Warszawa 1888.
Pawiński A., Rządy sejmikowe w Polsce 1572–1795 na tle stosunków województw kujawskich, wyd. 2, oprac. i wstępem opatrzył H. Olszewski, Warszawa 1978.
Pędzińska D., Leon Wegner, [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa – Poznań 1981.
Płaza S., Sejmiki i zjazdy szlacheckie województw poznańskiego i kaliskiego. Ustrój i funkcjonowanie (1572–1632), Warszawa-Kraków 1984.
Uruszczak W., Statuty Kazimierza Wielkiego jako źródło prawa, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 1999, t. 3.
Uruszczak W., Najstarszy sejm walny koronny „dwuizbowy” w Piotrkowie w 1468 r., [w:] Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. 2, Kraków 2012.
Zwierzykowski M., Klasyfikacja sejmików na przykładzie funkcjonowania sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, [w:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, t. 1, red. zespoł., Białystok – Katowice 2010.
Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w., Poznań 2003.
Zwierzykowski M., Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, Poznań 2003.
Zwierzykowski M., Sejmik wojewodztw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1702, [w:] Scripta Minora, t. 4, red. B. Lapis, Poznań 2006.
Zwierzykowski M., Wydawanie akt sejmikowych Rzeczypospolitej szlacheckiej – dorobek edytorski oraz refleksje nad klasyfikacją źródeł do dziejów osiemnastowiecznych sejmików, „Wiek Oświecenia” 2011, nr 27.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
