The Assumptions and Evolution of the Economic System of the People’s Republic of Poland
Keywords:
the freedom of business activity, economy, entrepreneur, business activity, limitation of the freedom of economic activityAbstract
There is no doubt that the state's approach to the economy is important. The purpose of this study was to investigate the various stages of the economic system of the People's Republic of Poland. The author presents normative solutions in the field of economics in the Polish People’s Republic. The following article takes into account legal aspects and jurisprudence, it is an attempt to explain the legal requirements related to the functioning of economy in the analyzed period. Therefore, the article gives details of the essential attributes of Polish economy in 1945–1989 and its evolution. The article also includes and describes the approach to economic freedom in the legal doctrine. In this paper the author aims to analyse the selected problems related to economy and economic activity. The article is based on: the literature on the subject, documents of state authorities, archives and legal acts. It is divided into eight parts consisting of: the introduction, six parts corresponding to specific periods and the summary. The article finishes with synthetic conclusions. The study of the outlined problems was mainly based on the comparative, dogmatic and legal methods. Taking into account the range of issues discussed in the article, as well as the need to limit the work, it should be noted that the text will not be comprehensive and it will only highlight some selected problems.
References
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz.U. 1952 nr 33, poz. 232).
Dekret z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. 1944 nr 4, poz. 17).
Dekret z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność́ Skarbu Państwa (Dz.U. 1944 nr 15, poz. 82).
Dekret z dnia 2 marca 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych (Dz.U. 1945 nr 9, poz. 45).
Dekret z dnia 3 stycznia 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. 1947 nr 8, poz. 42).
Dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o częściowej zmianie prawa przemysłowego (Dz.U. 1948 nr 18, poz. 130).
Dekret z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. 1950 nr 49, poz. 439).
Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność́ państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz.U. 1946 nr 3, poz. 17).
Ustawa z dnia 2 czerwca 1947 r. o zezwoleniach na prowadzenie przedsiębiorstw handlowych i budowlanych i na zezwolenie wykonywania czynności handlowych (Dz.U. 1947 nr 43, poz. 220).
Ustawa z dnia 2 lipca 1947 r. o Planie Odbudowy Gospodarczej (Dz.U. 1947 nr 53, poz. 285).
Ustawa z dnia 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej (Dz.U. 1949 nr 7, poz. 43).
Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. 1950 nr 14, poz. 130).
Ustawa z dnia 21 lipca 1950 r. o 6-letnim planie rozwoju gospodarczego i budowy podstaw socjalizmu na lata 1950-1955 (Dz.U. 1950 nr 37, poz. 344).
Ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (Dz.U. 1972 nr 7, poz. 40).
Ustawa z dnia 3 lipca 1981 r. o utworzeniu urzędu Ministra Handlu Zagranicznego (Dz.U. 1981 nr 17, poz. 80).
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. 1981 nr 24, poz. 123.).
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. 1981 nr 24, poz. 122)
Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. 1988 nr 41, poz. 324).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 12 lipca 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956-1960 (Dz.U. 1957 nr 40, poz. 179).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 17 lutego 1961 r. o pięcioletnim planie rozwoju gospodarki narodowej na lata 1961-1965 (Dz.U. 1961 nr 11, poz. 58).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 11 listopada 1966 r. o pięcioletnim planie rozwoju gospodarki narodowej na lata 1966-1970 (Dz.U. 1966 nr 48, poz. 296).
Uchwała nr 114 Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw gospodarki rolnej, państwowych gospodarstw rolnych oraz niektórych zjednoczeń́ resortu rolnictwa.
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 28 kwietnia 1983 r. o narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1983-1985 (Dz.U. 1983 nr 24, poz. 103).
Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce, Warszawa 2009.
Bałtowski M., Kozarzewski P., Zmiana własnościowa polskiej gospodarki 1989-2013, Warszawa 2014.
Ciborowski T., Konat G., Między II i III RP. Gospodarka Polski Ludowej, [w:] PRL bez uprzedzeń, red. J. Majmurek, P. Szumlewicz, Warszawa 2010.
Colin-Clark M.A., The Conditions of Economic Progress, London 1957.
Derlatka T., Lubojański J., Ziemie Zachodnie i Północne Polski. Fakty, liczby, Warszawa 1964.
Dziurzyński P., Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych, Warszawa 1983.
Górski J., Zarys historii myśli ekonomicznej, Warszawa 1967.
Grabowski J., Państwowy sektor gospodarczy – struktura podmiotowa, [w:] Publiczne prawo gospodarcze system prawa administracyjnego, t. 8b, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel.
Grabowski W., Straty ludzkie poniesione przez Polskę̨ w latach 1939-1945 [w:] Polska 1939-1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, pod red. W. Materskiego i T. Szaroty, Warszawa 2009.
Grala D., Kryzys społeczno-ekonomiczny z lat 1979-1982 – załamanie socjalistycznej gospodarki PRL, „Studia Pedagogiczno-Artystyczne. Rocznik Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM” 2003, t. III.
Grala D., Reformy gospodarcze w PRL (1982-1989), Warszawa 2005.
Grala D., System docelowy gospodarki PRL w projektach reform gospodarczych z lat 1980-1981, „Dzieje Najnowsze” 2004, nr 36/1.
Jezierski A., Leszczyńska C., Dzieje gospodarcze Polski w zarysie, Warszawa 1994.
Kaliński J., Bitwa o handel 1947-1948, Warszawa 1970.
Kaliński J., Gospodarka Polski w latach 1944-1989. Przemiany strukturalne, Warszawa 1995.
Kaliński J., Kryzys gospodarczy w latach 1979-1982 zwiastunem upadku PRL, „Optimum Economic Studies” 2021, nr 103(1).
Kaliński J., Laudau Z., Gospodarka Polski w XX wieku, Warszawa 2003.
Kornat M., Rok 1945. Pytania o bilans II wojny światowej dla Polski, [w:] Gorzki smak zwycięstwa. Polski bilans II wojny światowej, red. J. Gmitruk, T. Panecki, T. Skoczek, J. Smoliński, Warszawa 2021.
Koryś P., Tymiński M., Od socjalizmu do socjalizmu. Koncepcje reform gospodarczych w PRL po wybuchach społecznych w 1956 i 1980 r., „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 4.
Koryś P., Tymiński M., Zmarnowana dekada? Ekspansja inwestycyjna lat siedemdziesiątych XX wieku na tle polityki gospodarczej w okresie PRL, „Dzieje Najnowsze” 2021, t. 53, nr 3.
Kosikowski C., Wolność́ gospodarcza w prawie polskim, Warszawa 1995.
Kosiński E., Aspekty wolności gospodarczej, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2003, nr 3/4.
Machcewicz P., Odwilż 1956, [w:] Polski wiek XX, t. 3, Warszawa 2010.
Madej J., Inne działy gospodarki. Przemysł, [w:] Szczecińskie. Rozwój województwa w Polsce Ludowej, red. H. Lesiński, Warszawa 1970.
Magierska M., Ziemie Zachodnie i Północne w 1945 roku. Kształtowanie się̨ podstaw polityki integracyjnej państwa polskiego, Warszawa 1978.
Makowski E., Poznański Czerwiec 1956 – pierwszy bunt społeczeństwa w PRL, Poznań́ 2001.
Małecki-Tepicht S., Przyczyny zmiany systemu gospodarczego, [w:] Transformacja systemowa w Polsce, red. K. Żukrowska, Warszawa 2010.
Małkiewicz A., Październik 1956 r. w Wałbrzychu, [w:] Październik na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Materiały seminarium naukowego Mierki k. Olsztyna, wrzesień́ 1996, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1997.
Müller A., Główne kierunki przeobrażeń́ gospodarki polskiej, [w:] Kierunki i możliwości przezwyciężenia kryzysu gospodarczego w Polsce, Warszawa 1993.
O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat I Sekretarza KC PZPR tow. N. S. Chruszczowa na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego 25 lutego 1956 roku.
Osękowski C., Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945–1956. Procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994.
Piskozub A., Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Wrocław 1987.
Poznański Czerwiec 1956, red. S. Jankowiak, A. Rogulska, Warszawa 2002.
Program rozwoju Socjalistycznej Polski: przemówienie I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka, „Palestra” 1971, nr 15/3(159), 3-15.
Przedpelski M., Smoliński S., Struktura społeczno-gospodarcza Ziem Zachodnich w latach 1933-1960, Poznań́ 1964.
Przybylska L., Ewaluacja polityki gospodarczej w Polsce w latach 70. XX w. Kryzys i pułapka zadłużeniowa, „Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM” 2017, nr 15.
Reforma gospodarcza: propozycje, tendencje, kierunki dyskusji, red. R. Krawczyk, Warszawa 1981.
Rolicki J., Edward Gierek. Przerwana dekada, Warszawa 1990.
Roszkowski W., Przekształcenia społeczne i gospodarcze w Polsce w latach 1944-1989, [w:] Polski wiek XX, t. 3, Warszawa 2010.
Rządowy raport o stanie gospodarki, „Trybuna Ludu” 1981.
Skobelski R., Eugeniusz Kwiatkowski wobec polityki państwa na wybrzeżu morskim w latach 1945-1955, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2003, T. 5.
Skobelski R., Problemy rozwoju gospodarczego Ziem Odzyskanych w pierwszym powojennym dziesięcioleciu (1945-1955), „Rocznik Lubuski” 2007, Tom 33, cz. 2.
Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa-Łódź 2000.
Smoliński S., Przedpelski M., Gruchman B., Struktura przemysłu Ziem Zachodnich w latach 1939-1959, Poznań́ 1960.
Sokołowski K., Struktura społeczno-gospodarcza Polski odrodzonej, Warszawa 1948.
Stelmach A. (red.), Pamięć Wojny, Poznań 2020.
Topolski J. (red.), Kierunki rozwoju Polski po drugiej wojnie światowej, Poznań 1987.
Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998.
Zapolska K., Ewolucja podstaw normatywnych wolności gospodarczej w Polsce w XX wieku, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, t. 18, z. 2.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1963 roku, sygn. akt IIICR 252/63, OSNPG1964/3/22.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
