Franciszek Ksawery Szaniawki on legal regulation of divorce in the Napoleonic Code
Keywords:
Napoleonic Code, Duchy of Warsaw, civil divorce, Franciszek Ksawery SzaniawskiAbstract
This paper concerns Franciszek Ksawery Szaniawki and his interpretations of legal regulation of divorce in the Napoleonic Code. In 1808, the Napoleonic Code was enforced on territory of the Duchy of Warsaw. This modern civil code included regulations of divorce unknown in traditional Polish law (there was no institution of divorce). Soon it appeared that Polish society, especially the Catholic Church but not only, was strongly opposed to divorce in the newly restored Polish State. Szaniawski was both Catholic priest and state official working in the Ministry of Justice. As the very first translator of Napoleonic Code into the Polish language, he took part in national debate on the regulation of divorce under the Code. Szaniawski pointed to several general disadvantages of divorce; the ruination of family life, the negative impact on social customs and behaviour and the uncertain future for the children of a broken marriage. However, In spite of these disadvantages, Szaniawski stated that the institution of divorce, used under limits protected by judges in Polish Courts, is highly compatible with other provisions of the Napoleonic Code and should remain in place. According to Szaniawski, divorce can be applied but only when it is necessary and in a very precise and narrow way. Exercising such a pragmatic view on divorce was very uncommon for a Catholic priest. Szaniawski eventually popularized a new hybrid idea of marriage in the Duchy of Warsaw reflecting its religious and civil aspects separately.
References
Archiwum Główne Akt Dawnych, zespół: Trybunał Cywilny Kaliski.
Code civil des Français, Paryż 1804.
Kodex Napoleona z przypisami, przekł. F. K. Szaniawski, Warszawa 1808.
Bardach J., Wacław Aleksander Maciejowski i jego współcześni, Wrocław 1971.
Bieliński J., Królewski Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1911.
Bieliński J., Szkoła Prawa Księstwa Warszawskiego (1808-1815). Zarys Historyczny, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1906, nr 9-19.
Code civil des Français, suivi de l’exposé des motifs, sur chaque loi, présenté par les orateurs du Gouvernement; des rapports faits au Tribunat au nom de la Commissionde législation; des opinions émises dans le cours de la discussion; des discours prononcés au Corps législatif par les orateurs du Tribunat, red. G.J. Favard de Langlade, Paryż 1804.
Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego 1807-1915, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1981.
Gillet J.-C., Discours prononcé au corps législatif, par le tribun Gillet, l’un des orateurs chargés de présenter le voeu du tribunat, sur la loi relative au divorce, [w:] Code civil des Français: suivi de l’exposé des motifs, sur chaque loi, présenté par les orateurs du gouvernement..., t. III, Paryż 1804.
Kania R., Myśl polityczno-prawna Franciszka Ksawerego Szaniawskiego (1768-1830), Płock 2012.
Leśnodorski B., Szkoła prawa i nauk administracyjnych w Księstwie Warszawskim, [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1963.
Pol K., Poczet prawników polskich XIX-XX w., Warszawa 2011.
Pomianowski P., Z problematyki rozwodów w Księstwie Warszawskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, nr 2.
Rosner A., Pierwsze polskie tłumaczenia Kodeksu Napoleona, [w:] K. Sójka-Zielińska, Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa 2008.
Savoye-Rollin J.-F., Rapport fait Au trybunat, par le tribun Savoye-Rollin, au nom de lasection de législation, sur la loi relative au dovorce, [w:] Code civil des Français: suivi de l’exposé des motifs, sur chaque loi, présenté par les orateurs du gouvernement..., t. III, Paris 1804.
Skarbek F., Dzieje Księstwa Warszawskiego, Warszawa 1860.
Sójka-Zielińska K., Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa 2008.
Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009.
Sobociński W., Wydział Prawa w Uniwersytecie Warszawskim (1816-1831) i w szkole Głównej, [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1963.
Suligowski A., F.K. Szaniawski, [w:] Historia nauki polskiej, t. VI, Wrocław 1974.
Szaniawski F.K., Jak przepisy Kodexu Napoleona o rozwodach rozumianémi bydź maią?, Warszawa 1811.
Szaniawski F.K., Organizacja Notariuszów i szkół prawa, Warszawa 1807.
Szaniawski F.K., Wiadomości początkowe w Nauce prawa przez X. Szaniawskiego D. O. P. i Profesora w Królewsko-Warszawskim Uniwersytecie, Warszawa 1815.
Szaniawski F.K., Uwagi z powodu zastrzeżenia w artykule 203 i 249 Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego, że nieważność małżeństwa, rozwiązanie onegoż i rozłączenie co do stołu i łoża jedynie na zasadzie ustaw wyznawania małżonków uznanymi być mogą, „Themis Polska” 1828, nr 3.
Treilhard J.B., Exposé des motifs de la loi sur le divorce, par le conseiller d’état Treilhard, [w:] Code civil des Français: suivi de l’exposé des motifs, sur chaque loi, présenté par les orateurs du gouvernement..., t. III, Paryż 1804.
Wyczawski H.E., Fr. Ks. Szaniawski, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. IV, Warszawa 1983.
Zarys dziejów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808-2008, red. G. Bałtruszajtys, Warszawa 2008.
Wyrok SN z 27 lutego 2002 r., II KKN 17/00, OSNKW z 2002 r. nr 7-8, poz. 55.
