Centralne zrzeszenia związków samorządu terytorialnego wobec przejęcia w 1932 roku egzekucji administracyjnej przez urzędy skarbowe

Autor

  • Andrzej Witkowski WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa

Słowa kluczowe:

samorząd terytorialny, Polska międzywojenna, egzekucja administracyjna świadczeń pieniężnych, Związek Miast Polskich, Związek Powiatów RP, Związek Gmin Wiejskich

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie okoliczności uchwalenia w 1932 r. ustawy o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych, a także szeregu inicjatyw podejmowanych przez Związek Miast Polskich, Związek Powiatów RP i Związek Gmin Wiejskich ostrzegających, że jej przyjęcie przyczyni się do pogłębienia kryzysu finansów komunalnych. Gdy jednak została ona uchwalona, starały się one wpłynąć na kształt wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. Wobec tego, że Rada Ministrów tylko w bardzo niewielkim stopniu uwzględniła propozycje zgłoszone przez centralne zrzeszenia związków samorządu terytorialnego, kierowały one do naczelnych władz państwowych liczne memoriały z kolejnymi propozycjami, uzasadniając je potrzebą przeciwdziałania negatywnym skutkom wprowadzonych regulacji. Ustawa z dnia 10 marca 1932 r. o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych, a zwłaszcza wydane na jej podstawie akty prawne wykonawcze, osłabiły w znacznym stopniu samodzielność finansową związków samorządowych i tym samym ich odpowiedzialność za realizację zaplanowanych dochodów budżetowych, a w konsekwencji także możliwości realizacji ciążących na nich zadań. Rozwiązania te przetrwały do końca Polski międzywojennej. Postulat przywrócenia związkom samorządowym prawa egzekucji należnych im danin publicznych ponawiali także posłowie, najczęściej w trakcie corocznych debat nad projektem budżetu państwa. Wielce wymowne jest w tej sprawie stanowisko sejmowej Komisji Budżetowej, która w sprawozdaniu o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym na rok 1939/40 wyraziła przekonanie, iż przywrócenie związkom samorządowym prawa egzekucji danin komunalnych i niektórych podatków państwowych przyniosłoby „dużą poprawę w finansach samorządowych”. W artykule poddano analizie w szczególności akty prawne, źródła parlamentarne i inne materiały źródłowe, posługując się metodą historycznoprawną.

Biogram autora

Bibliografia

Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44, poz. 267).

Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. 1935 nr 30, poz. 227).

Ustawa z dnia 19 maja 1920 r. o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby (Dz.U. 1920 nr 44, poz. 272).

Ustawa z dnia 11 sierpnia 1923 r. o tymczasowym uregulowaniu finansów komunalnych (Dz.U. 1923 nr 94, poz. 747).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu przymusowym w administracji (Dz.U. 1928 nr 36, poz. 342).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu karno-administracyjnym (Dz.U. 1928 nr 38, poz. 365).

Ustawa z dnia 10 marca 1932 r. o spłacie zaległości podatkowych (Dz.U. 1932 nr 29, poz. 291).

Ustawa z dnia 10 marca 1932 r. o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1932 nr 32, poz. 328).

Ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. 1933 nr 35, poz. 294).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o poprawie gospodarki i finansów związków samorządowych (Dz.U. 1934 nr 94, poz. 846).

Ustawa z dnia 26 marca 1935 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 10 marca 1932 r. o spłacie zaległości podatkowych (Dz.U. 1935 nr 27, poz. 202).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1932 nr 62, poz. 580).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o wyłączeniu niektórych rodzajów świadczeń pieniężnych spod egzekucji urzędów skarbowych (Dz.U. 1932 nr 62, poz. 581).

Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 18 lipca 1932 r. o uzupełnieniu niektórych postanowień rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 13 sierpnia 1931 r. o organizacji i zakresie działania izb i urzędów skarbowych (Dz.U. 1932 nr 62, poz. 585).

Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 23 lipca 1932 r. wydane w porozumieniu z Ministrami: Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Spraw Wojskowych, Sprawiedliwości, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i handlu, Komunikacji, Pracy i Opieki Społecznej oraz Poczt i Telegrafów w sprawie sposobu ustalenia należności nieściągalnych oraz terminu przekazania urzędom skarbowym należności ściągalnych do dalszej egzekucji (M.P. 1932 nr 169, poz. 199).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 1933 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1933 nr 4, poz. 24).

Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 25 listopada 1933 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o ulgach w spłacie zaległości podatkowych (Dz.U. 1933 nr 94, poz. 731).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 1934 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1934 nr 10, poz. 78).

Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 31 marca 1937 r. o wymiarze i poborze państwowego podatku gruntowego (Dz.U. 1937 nr 32, poz. 250).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu z dnia 8 maja 1935 r. w sprawie ulgowej spłaty zaległości w samoistnych daninach komunalnych (Dz.U. 1935 nr 36, poz. 259).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1937 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz.U. 1937 nr 43, poz. 340).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1937 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o wyłączeniu niektórych rodzajów świadczeń pieniężnych spod egzekucji urzędów skarbowych (Dz.U. 1937 nr 43, poz. 341).

Instrukcja Ministrów: Skarbu, Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Spraw Wojskowych, Sprawiedliwości, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, Pracy i Opieki Społecznej oraz Poczt i Telegrafów z dnia 23 lipca 1932 r. o stosowaniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (Dz. U. nr 62, poz. 580) wydana na podstawie § 127 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych (M.P. 1932, poz. 200).

Instrukcja Ministrów: Skarbu, Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Spraw Wojskowych, Sprawiedliwości, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, Pracy i Opieki Społecznej oraz Poczt i Telegrafów z dnia 15 czerwca 1937 r. o stosowaniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych, zmienionego rozporządzeniami Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 1933 r. (Dz. U. nr 4, poz. 24), z dnia 28 stycznia 1934 r. (Dz. U. nr 10, poz. 78), oraz z dnia 15 maja 1937 (Dz. U. nr 43, poz. 340) (M.P. 1937 nr 143, poz. 238).

Okólnik Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 grudnia 1931 r. o gospodarce finansowej związków komunalnych oraz ustalaniu i zatwierdzaniu preliminarzy budżetowych związków komunalnych na r. 1932/33 (Dz.Urz. MSW 1931 nr 20, poz. 319).

Pismo okólne Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 grudnia 1933 r. o ulgach w spłacie zaległości podatkowych (Dz.Urz. MSW 1933 nr 21, poz. 308).

Pismo okólne Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 22 października 1934 r. o ulgach podatkowych dla płatników dotkniętych klęską powodzi (Dz.Urz. MSW 1934 nr 30, poz. 250).

Memoriał Związku Miast Polskich z dnia 18 lutego 1932 r. w sprawie rządowego projektu ustawy o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych, „Samorząd Miejski” 1932, nr 5.

Memoriał Związku Miast Polskich z dnia 27 lutego 1932 r. w sprawie egzekucji administracyjnej, „Samorząd Miejski” 1932, z. 1-2.

Memoriał Związku Powiatów RP, Związku Miast Polskich i Związku Gmin Wiejskich z dnia 31 maja 1932 r. w sprawie przejęcia egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe, „Samorząd Terytorialny” 1932, z. 3- 4, s. 210-214.

Memoriał Związku Miast Polskich, Związku Powiatów RP i Związku Gmin Wiejskich z dnia 24 sierpnia 1932 r. w sprawie wykonywania przez urzędy skarbowe egzekucji administracyjnej, „Samorząd Miejski” 1932, nr 16-17.

Dezyderaty gmin wiejskich w sprawie egzekucji administracyjnej prowadzonej przez władze skarbowe, „Samorząd Terytorialny” 1933, z. 1-2.

Memoriał Związku Miast Polskich z dnia 15 czerwca 1935 r. w sprawach finansów miejskich, „Samorząd terytorialny” 1935, z. 1-2.

Memoriał Związku Miast Polskich z dnia 15 listopada 1935 r. w sprawie sytuacji gospodarczej miast i konieczności poprawy ich finansów, „Samorząd Terytorialny” 1937, z. 12-13.

Memoriał Związku Powiatów RP z dnia 1 lutego 1936 r. w sprawie egzekucji danin komunalnych, „Samorząd Terytorialny” 1936, z. 1-2, s. 209-213.

Sprawozdanie stenograficzne z 60 posiedzenia Sejmu w dniu 24 lutego 1932 r.

Sprawozdanie stenograficzne z 35 posiedzenia Senatu w dniu 10 marca 1932 r.

Sprawozdanie stenograficzne z 54 posiedzenia Sejmu w dniu 4 czerwca 1937 r.

Sprawozdanie stenograficzne z 60 posiedzenia Sejmu w dniach 1 i 2 grudnia 1937 r.

Senat 1930–1935. Druk nr 325, część 7.

Sejm 1930–1935. Druk nr 487.

Sejm 1930–1935. Druk nr 488.

Sejm 1935–1938. Druk nr 671.

Sejm 1938–1939. Druk nr 100, część 7.

Sejm 1938–1939. Druk nr 100, część 8.

Sprawozdanie Centralnej Komisji Oszczędnościowo - Oddłużeniowej dla Samorządu. Oddłużenie Samorządu Terytorialnego, Warszawa 1937.

Instrukcja egzekucyjna dla władz skarbowych, wydana przez Ministra Skarbu w dniu 22 lipca 1932 r. (dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Skarbu z 22 lipca 1932 r., nr 20).

Babczuk Arkadiusz, Kryzys zadłużeniowy samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej, „Finanse Komunalne” 2007, nr 3.

Chwalbiński Leon, Skutki przejęcia egzekucji należności miejskich przez władze skarbowe, „Samorząd Miejski” 1937, nr 22.

Dietrich T., Skutki przejęcia egzekucji należności miejskich przez władze skarbowe, „Samorząd Miejski” 1938, nr 3–4.

Egzekucje należności komunalnych, „Orędownik Samorządu” 1932, nr 15–16.

Jaroszyński Maurycy, Finanse komunalne, „Gospodarka Narodowa” 1937, nr 17.

Landau Zbigniew, Kryzys finansowy w Polsce w latach 1930–1935, „Finanse” 1969, nr 10.

Niemski Kazimierz, Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego i kredyt komunalny w Polsce, Łódź 1946.

Porowski Marceli, Konieczności państwowe a samorząd, „Samorząd Miejski” 1937, nr 24.

Ruśkowski Eugeuniusz, Uwagi o byłym i aktualnym kryzysie finansów samorządu terytorialnego w Polsce, [w:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu, Księga II, red. Marian Mikołajczyk et al., Białystok–Katowice 2010.

Skodlarski Janusz, Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa–Łódź 2000.

Witkowski Andrzej, Podatek gruntowy w Polsce w latach 1945–1946, [w:] Aktualne problemy prawa w postmodernistycznej społeczności, red. Maria Kiovska, Koszyce 2006.

Weinfeld Ignacy, Skarbowość polska, Warszawa 1934.

Weinfeld Ignacy, Skarbowość polska. Tom II – daniny, podatki, opłaty, cła i akcyzy, Warszawa 1937.

Zawadzki Aleksander W., Finanse samorządu terytorialnego w latach 1918–1939, Warszawa 1971.

Pobrania

Opublikowane

2024-12-24

Jak cytować

Centralne zrzeszenia związków samorządu terytorialnego wobec przejęcia w 1932 roku egzekucji administracyjnej przez urzędy skarbowe. (2024). Miscellanea Historico-Iuridica, 23(1), 319-358. https://miscellanea.uwb.edu.pl/article/view/886

Podobne artykuły

1-10 z 398

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.