Trudna droga do polsko-litewskiego Traktatu – próba podsumowania

Аннотация

Na początku lat dziewięćdziesiątych Rzeczpospolita Polska i na nowo odrodzona Republika Litewska znalazły się w nowej przestrzeni geopolitycznej. Do władzy w obu krajach doszły demokratyczne siły polityczne skłaniające się ku zachodniemu systemowi wartości. Oba państwa podjęły się wysiłku uregulowania stosunków polsko‑litewskich. W jednym i drugim kraju rozlegały się głosy odwołujące się do oceny wydarzeń historycznych. Strona polska w nowej rzeczywistości wykreowała nowy polityczno‑prawny model umów dwustronnych z sąsiednimi państwami autorstwa profesora Krzysztofa Skubiszewskiego, ministra spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej pod nazwą Traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Zawierał on już nowe europejskie rozwiązania w relacjach państwowych i europejskie normy prawne, również dla mniejszości narodowych, w tym przypadku dla polskiej i litewskiej zamieszkujących w obu krajach

Traktat polsko‑litewski był ostatnim z tej grupy, został przyjęty 26 kwietnia 1994 roku w Wilnie. Zanim został podpisany przez ministrów spraw zagranicznych, prezydentów obu krajów i ratyfikowany przez parlamenty Republiki Litewskiej i Rzeczypospolitej Polskiej doszło do wielu przesileń i napięć w nowych relacjach polsko‑litewskich. W roku 2024 mija 30 lat od podpisania tego Traktatu. Ta znacząca rocznica jest okazją, aby spojrzeć jeszcze raz na okoliczności wykreowania, negocjacji i sposobu przyjęcia Traktatu przez oba sąsiadujące kraje oraz dokonać bilansu realizacji zawartych w nim założeń.