Slovak Priests in the Cracow Archidiocese (1920–1939)
Keywords:
Slovak priests, Spiš Diocese, Cracow Archidiocese, Nedeca Deanery, Spiš Deanery, Concordat, Papal bull Vixdum Poloniae Unitas, Ecclesiastical Jurisdiction, Second Polish RepublicAbstract
The delimitation of the Polish-Czechoslovakian border on July 28th 1920, carried out under the provisions of the decision of the Conference of Ambassadors, resulted in the inclusion of the nine parishes of the Nedeca deanery, which formerly had been a part of the Spišdiocese in Slovakia, into the Second Polish Republic. In Poland, the deanery was renamed as the Spisz deanery. However, despite the revision of the political border between Poland and Czechoslovakia, until February 10th 1925 – when the concordat between the Holy See and the Second Polish Republic was signed, following which, on October 28th of the same year the Vixdum Poloniae Unitas bull was issued by Pius XI – the Slovak priests still remained within the jurisdiction of Ján Vojtaššák, the bishop of the Spišdiocese. The formal inclusion of the Spisz deanery to the Cracow archidiocese had been effected on the basis of the provisions of the bull. In consequence of the inclusion, the jurisdiction over the Spisz deanery was transferred to the Archbishop of Cracow, Adam S. Sapieha. The change notwithstanding, eleven Slovak priests remained in their parishes where the shift of the political borders found them. Six of them continued working there until the end of their lives, while four remained in the now Polish territory until their repatriation to Slovakia. In 1928, the eleventh priest, František Urvay, was reassigned to the parish of Bukowina-Podszkle in the region of Orawa. The parishes, either orphaned by or vacated by the Slovak priests, would be assigned new parish-priests, whom Adam S. Sapieha would recruit from among the Polish clergy. In August 1939, the Spisz deanery would only have one Slovak clergyman, a Trybsz-born priest, František Móš.
References
Archiv biskupskeho uradu v Spisskej Kapitule, Protocollum status personalis sacerdotum Dioecesis Scepusiensis ab Anno 1848. Vol. I, II.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Akta parafialne, APA 79 (Jurgów); APA 187/II (Łapsze Wyżne); APA 211 (Niedzica).
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Protokół czynności Konsystorza Książęco – Biskupiego Diecezji Krakowskiej w Krakowie w roku 1925; 1927.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Osobne spisy knazov krakovskej diecezy: Pers. A 892 (Stanisław Kudelski); Pers. A 1328 (Jan Tobolak).
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Spisz i Orawa w diecezji Krakowskiej 1919–1929. Archivna jednotka bez signatury.
Archiwum Urzędu Parafialnego w Jurgowie, Pamiętnik budowy kościoła parafialnego w Jurgowie.
Diecezansky obeznik biskupstva spisskeho, R. 1921, 1922, 1927, 1937, 1944.
Elenchus venerabili cleri archidioceseos Cracoviensis. Sedi Apostolicae immediate subjectae pro Anno Domini 1922. Cracoviae 1922. (a vsetky rocniky pramena do roku 1939, s vynimkou roku 1932, ked Elenchus nebol vydany).
Konkordat pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Rzymie dn. 10 lutego 1925 r. (Dz.U.R.P. nr 72, poz. 501).
Navyse Schematismy z rokov: 1920, 1940, Schematismus Almae Dioecesis Scepusiensis pro Anno a Christo nato 1838. Leutschoviae; bez vrocenia.
Notificationes e Curia Principis Metropolitae Cracoviensis. A.D. 1925, Nr. IV.–V.; A.D. 1926, Nr. I.–II. (b.m.d.w.).
Papezska bula Vixdum Poloniae Unitas, (z 25. októbra 1925), [in:] Notificationes e Curia Principis Metropolitae Cracoviensis . A.D. 1926, Nr. I.–II., s. 1–4.
Ciągwa J., Stan prawny na Spiszu i Orawie w latach międzywojennych. W: Studia Iuridica Silesiana. T. 11. Pod redakcją A. Lityńskiego, Katowice 1986.
Ciągwa J., Kościół Krakowski a prawa językowe mniejszości słowackiej na Spiszu w latach 1920–2005. In: Cuius regio, eius religio? II. Publikacja po Zjeździe Historyków Państwa i Prawa, Lublin, wrzesień 2006, Lublin 2008.
Ciągwa J., Majerikova-Molitoris M, Slovensky knaz z Tribsa. In: Z minulosti Spisa. Rocenka Spisskeho dejepisneho spolku v Levoci, Levoca 2011.
Lexikon knazskych osobnosti Slovenska, Bratislava 2000.
Mos F., Roky 1918–1939 na severnom Spisi, Bratislava 1944.
Sikora A., Roku Pańskiego 1947, [in:] Pamiętnik budowy kościoła parafialnego w Jurgowie. (Archiwum Urzędu Parafialnego w Jurgowie).
Wileńska E., Jurysdykcja, [in:] Encyklopedia Katolicka. Tom VIII: Język – Kino, Lublin 2000.
Wiślicki J., Konkordat. Studium prawne. Lublin 1926.
Zubert B., Inkardynacja – Ekskardynacja, [in:] Encyklopedia Katolicka. Tom VII: Ignoratio elenchi – Jędrzejów, Lublin 1997.
Zubko P., Svarny M., Spisski biskupi, Spisska Kapitula – Spisske Podhradie 1996.
