Women’s crime on Polish territories in the 19th and 20th century
Keywords:
criminology, criminality, woman, infanticide, crimeAbstract
The aim of the article is to present how women's crime has evolved over the years, whether it has changed or whether it has looked similar in each period. The story is divided into three periods, women's crime up to 1918, 1918-1939, and 1946-1989, because socio-economic changes in those times were so important that they certainly influenced society. The study presents, as far as possible, trends, structure and dynamics of crime, and also discusses crimes characteristic of women. A paper shows what was characteristic of crime in particular periods, how economic changes affected society and which crimes were most frequently committed by women. The picture of women's crime from antiquity to 1989 is analysed using official data (crime statistics, court statistics), as well as stories of individual cases, such as witchcraft trials, medieval cases of women accused of adventurism, or the most famous murder in the interwar period - the case of Rita Gorgonowa. The article presents, as far as possible, a historical picture of women's crime, using various sources. Materials from before the Second World War, and even from the 19th century were used and also the scientific works of the most eminent criminologists of the time. The article was enriched with statistical data from the Ministry of Justice and pre-war statistical yearbooks. This paper uses three research methods, a dogmatic method, literature analysis and the analysis and interpretation of statistical data in order to present a picture of women's crime in those times as best as possible.
References
Amnestia. Ustawa z 18 lipca 1974 r. (159/74).
Antoniszyn M., Marek A., Prostytucja w świetle badań kryminologicznych, Warszawa 1985.
Błachut J., Kobiety recydywistki w świetle badań kryminologicznych, Wrocław 1981.
Błachut J., Sądowy wymiar kary wobec kobiet, Kraków 1988.
Buczyński R., Zarysy stanu moralnego naszego społeczeństwa. Część II. Społeczeństwo i przestępcy, Warszawa 1885.
Charewiczowa Ł., Kobieta w dawnej Polsce do okresu rozbiorów, [w:] Kultura polska i obca, red. K. Hartleb, t. 1, Lwów 1938.
Dubois J., Zbędne ogniwo, „Edukacja Prawnicza” 2008, nr 04 (97).
Gersz A., „Twierdzono, że podczas okresu są skłonne do zbrodni". Morderstwa z rąk kobiet fascynowały Polskę międzywojnia. NaTemat. Artykuł dostępny online: https://natemat.pl/256407,okrutne-morderczynie-dwudziestolecia-miedzywojennego-tymi-sprawami-zyla-cala-polska (dostęp: 08.05.2019).
Janicka D., O pionierach nauk kryminologicznych w Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. LXVIII, zeszyt 1.
Jankowska-Guściora M., Sytuacja uwięzionych kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] „Rocznik Andragogiczny” 2014, nr 21.
Kaczyńska E., Człowiek przed sądem. Społeczne aspekty przestępczości w Królestwie Polskim 1815-1914, Warszawa 1994.
Kodeks karny. Ustawa z 19 kwietnia 1969 (94/69, zm. 157/74).
Kodeks wykroczeń. Ustawa z 20 maja 1971 r. (114/71).
Kolarczyk T., Kubiak J.R., Wierzbicki P., Przestępczość kobiet. Aspekty kryminologiczne i penitencjarne, Warszawa 1984.
Konczyński J., Stan moralny społeczeństwa polskiego: na podstawie danych statystyki kryminalnej, Warszawa 1911.
Korpalska W., Ślusarczyk W., Wilczyńska R. (red.), Trucizny, trucicielki i truciciele. Medyczne i kulturowe aspekty trucia na przestrzeni dziejów, Bydgoszcz 2017.
Kowalczyk M.H., Zabójcy i mordercy. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych, Kraków 2017.
Krajewski K., Przestępczość w II Rzeczpospolitej w świetle danych statystycznych, „Archiwum Kryminologii” 2012, tom XXXIV.
Kubiak J.R., Przestępczość kobiet w Polsce, [w:] Przestępczość kobiet. Aspekty kryminologiczne i penitencjarne, T. Kolarczyk, J.R. Kubiak, P. Wierzbicki, Warszawa 1984.
Kutrzeba S., Mężobójstwo w prawie polskim XIV i XV wieku, [w:] Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-filozoficzny. Seria II, T. XXV (ogólnego zbioru tom 50), Kraków 1907.
Lesiński B., Stanowisko kobiety w polskim prawie ziemskim do połowy XV wieku, Wrocław 1956.
Łazarewicz C., Koronkowa robota. Sprawa Gorgonowej, Wołowiec 2018.
Majchrzak Z., Kiedy kobieta zabija. Motywy, osobowość, relacja sprawca-ofiara, strategie obronne. Opinia sądowo-psychologiczna stanu silnego wzburzenia, Warszawa 2009.
Mały rocznik statystyczny 1932, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1932.
Mały rocznik statystyczny 1935, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1935.
Mały rocznik statystyczny 1937, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1937.
Mały rocznik statystyczny 1938, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938.
Mały rocznik statystyczny 1939, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1939.
Mazowiecki T., Rok 1989 i lata następne, Warszawa 2012.
Melezini M., Punitywność Wymiaru Sprawiedliwości Karnej w Polsce w XX wieku, Białystok 2003.
Migdał J., Polski system penitencjarny w latach 1928–1939, Gdańsk 2012.
Milewski S., Ciemne sprawy dawnych warszawiaków, Warszawa 1982.
Pełka-Sługocka M.D., Sługocki L., Przestępstwa przy użyciu przemocy popełniane przez kobiety w Polsce, „Studia kryminologiczne, kryminalistyczne i penitencjarne”, t. 13, Warszawa 1983.
Rabinowicz L., Struktura przestępczości w Polsce w świetle statystyki sądowej, „Archiwum Kryminologiczne” 1937, tom 2, nr 3-4.
Rafacz J., Dawne polskie prawo karne, Warszawa 1932.
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, R. 7, 1929, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1929.
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, R. 8, 1930, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1930.
Rossiaud J., Prostytucja w średniowieczu, tłum. P. Salwa, Warszawa 1997.
Sobociński W., Represje wojskowo-policyjne i stan wojenny w Królestwie Polskim 1861-1862.: (na marginesie pracy F. Ramotowskiej, Rząd carski wobec manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim w latach 1860-1862), „Przegląd Historyczny” 1973, tom 64, nr 2.
Świda W., Prawo karne, Warszawa 1978.
Wijaczka J., Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI-XVIII wieku, Toruń 2007.
Wiślicz T., Czary przed sądami wiejskimi w Polsce w XVI-XVIII w., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1998, tom XLIX, zeszyty 1-2.
Wiśniewska D., Przestępczość młodocianych kobiet, rozprawa doktorska w Instytucie Państwa i Prawa Polskiej Akademii Nauk, 1987.
Zdrójkowski Z., Dawne polskie prawo karne wiejskie od połowy XV do połowy XVIII wieku, [w:] Historia państwa i prawa polski, red. J. Bardach, wyd. II, t. II, Warszawa-Toruń 1966.
