The Development of the Concept of Entrepreneur and Enterprise in the Civil and Commercial Law in Poland
Keywords:
the freedom of business activity, economy, entrepreneur, business activity, enterpriseAbstract
The proper understanding and later application of the law requires the proper determination not only by the legislator, but also later through the conducted interpretation, among others, by the judiciary, of the concepts falling within the scope of a given legal act. According to the established view in case law, the starting point for the interpretation of the provisions should undoubtedly be the text of the act and the understanding of the words used by the legislator. Legal definitions are primarily helpful in this respect. In business transactions, some of the concepts that have undergone significant evolution are “entrepreneur” and “enterprise”. At the same time, these are terms that play a significant role in the legal order and the economy. Importantly, to this day, the entrepreneur is a concept that is not uniform and there is still a noticeable lack of consistency in its understanding by various branches of law. A similar situation occurs in the case of the concept of “enterprise”, which appears in various legal acts and often in different interpretations. Both concepts have undergone significant evolution, what is more, the terminology in their scope has also changed, as well as the approach to it. Both of these terms also appear in a number of different legal acts in the Polish legal system. Considering that the legislator often decides to introduce his own definition of these concepts for the needs of a specific act, the question arises to what extent the postulate of a rational legislator, or at least the principle of legal certainty, is maintained.
References
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44, poz. 267, z późn. zm.).
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz.U. 1952 nr 33, poz. 232).
Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1989 nr 75, poz. 444).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowem (Dz.U. 1927 nr 53, poz. 468).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1927 r. o izbach przemysłowo-handlowych (Dz.U. 1927 nr 67, poz. 591).
Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o izbach rolniczych (Dz.U. 1928 nr 39, poz. 385).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. o izbach rzemieślniczych i ich związku (Dz.U. 1933 nr 85, poz. 638).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks Handlowy (Dz.U. 1934 nr 57, poz. 502, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 lipca 1939 r. o izbach rzemieślniczych i ich związku (Dz.U. 1939 nr 65, poz. 434).
Dekret z 3 stycznia 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. 1947 nr 8, poz. 42).
Ustawa o zezwoleniach na prowadzenie przedsiębiorstw handlowych i budowlanych i na zezwolenie wykonywania czynności handlowych z 2 czerwca 1947 r. (Dz.U. 1947 nr 43, poz. 220).
Ustawa z dnia 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej (Dz.U. 1949 nr 7, poz. 43).
Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. 1950 nr 14, poz. 130).
Dekret z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. 1950 nr 49, poz. 439).
Ustawa z dnia 1 lipca 1958 r. o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rzemiosła, handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej (Dz.U. 1958 nr 45, poz. 224, z późn. zm.).
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16, poz. 94).
Ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (Dz.U. 1972 nr 7, poz. 40, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 18 lipca 1974 r. o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej (tj. Dz.U. 1983 nr 43, poz. 193, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. 1981 nr 24, poz. 122).
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. 1981 nr 24, poz. 123).
Ustawa z dnia 31 stycznia 1985 r. o drobnej wytwórczości (Dz.U. 1985 nr 3, poz. 11, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. 1988 nr 41, poz. 324).
Ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (tj. Dz.U. 2002 nr 112, poz. 979, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. 1990 nr 55, poz. 321).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993 nr 47, poz. 211).
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 nr 121, poz. 770, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. 1999 nr 101, poz. 1178, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks Cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2003 nr 49, poz. 408).
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz.U. 2010 nr 220, poz. 1447, z późn. zm.).
Ustawa dnia 22 września 2006 r. o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców (Dz.U. 2021, poz. 2205).
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2024, poz. 594).
Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. 2023, poz. 845).
Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. 2022, poz. 2474).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. 2024, poz. 632).
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2024, poz. 236).
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 lutego 1975 r. w sprawie wykonywania usług hotelarskich przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej (Dz.U. 1975 nr 7, poz. 37, z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 14 lutego 1983 r. w sprawie zasad sprzedaży towarów w jednostkach handlu detalicznego oraz placówkach gastronomicznych (Dz.U. 1983 nr 8, poz. 46, z późn. zm.).
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. 2002 nr 100, poz. 908).
Orzeczenie SN z dnia 29 lutego 1936 r., sygn. akt C.II. 2907/35, OSN 1936, nr 9, poz. 366.
Orzeczenie SN z 24 listopada 1938 r. 2 K. 1043/38, Orzecznictwo Sądów Najwyższych w Sprawach Podatkowych i Administracyjnych 1939/3, poz. 2558.
Orzeczenie SN z dnia 21 lipca 1953 r., sygn. akt I C 2271/52, LEX nr 1672360.
Orzeczenie SN z dnia 25 sierpnia 1961 r., sygn. akt IV CR 842/60, LEX nr 1672245.
Wyrok NSA w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 1998 r., sygn. akt I SA/Po 1782/97, LEX nr 35472.
Wyrok NSA w Warszawie z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt I OSK 1344/05, Lex Nr 198287.
Wyrok NSA z dnia 30 listopada 2010 r., sygn. akt II OSK 1929/09, LEX nr 795206.
Wyrok NSA z dnia 5 lutego 2014 r., sygn. akt II GSK 2393/13, LEX nr 1450757.
Wyrok SN z dnia 28 stycznia 1936 r., sygn. akt I K 1113/35, OSN 1936, nr 8, poz. 304.
Wyrok SN z dnia 15 września 1936 r., sygn. akt III K 905/36, OSN 1937, nr 4, poz. 89.
Wyrok SN z dnia 2 listopada 1936 r., sygn. akt III K 1621/36, OSN 1937, nr 5, poz. 127.
Wyrok SN z dnia 16 lutego 1937 r., sygn. akt III K 2288/36, OSN 1937, nr 7, poz. 205.
Wyrok SN z dnia 17 marca 1937 r., III K 2644/36, OSNK 1937, Nr 10, poz. 273, Lex Nr 367473.
Wyrok SN z dnia 12 kwietnia 1937 r. II K 127/37, OSNK 1937, Nr 11, poz. 305, Lex Nr 367667.
Wyrok SN z dnia 21grudnia1937 r., sygn. akt III K 1532/37, OSN 1938, nr 5, poz. 125.
Wyrok SN z dnia 24 listopada 1938 r., sygn. akt 2 K. 1043/38, Orzecznictwo Sądów Najwyższych w Sprawach Podatkowych i Administracyjnych 1939/3, poz. 2558.
Wyrok SN z dnia 22 października 2003 r., sygn. akt II CK 161/02, OSNC 2004, Nr 11, poz. 186, Lex Nr 84314.
Wyrok TK z dnia 25 maja 1998 r., sygn. akt U 19/97, OTK 1998, nr 4, poz. 47.
Wyrok TK z dnia 11 stycznia 2000 r., sygn. akt K 7/99, OTK 2000, nr 1, poz. 2.
Wyrok WSA w Lublinie z dnia 9 lipca 2009 r., sygn. akt II SA/Lu 215/09, LEX nr 553114.
Bielski Piotr, Spółka jawna jako forma prawna prowadzenia gospodarstwa rolnego w prawie polskim, „Prawo Społek” 2007, nr 4.
Bieniek-Koronkiewicz Elżbieta, Mroz Teresa, Kontrowersje wokół pojęcia „przedsiębiorca”, „Prawo Społek” 2003, nr 6.
Etel Maciej, Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej oraz w orzecznictwie sądowym, Warszawa 2012.
Expose Pana Ministra Przemysłu i Handlu, „Przemysł i Handel” 1926, z. 26.
Fiedorczyk Piotr, Uwagi o zasadach prowadzenia działalności gospodarczej w prawie II Rzeczypospolitej, [w:] Ekonomiczne aspekty państwa demokratycznego, red. Sławomir Oliwniak, Białystok 2007.
Garlicki Leszek, Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 1999, nr 6.
Gołata Krzysztof, Przedsiębiorca w okresie polskiej transformacji – geneza pojęcia, „Czasopismo Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu” 2009, nr 130.
Grykiel Jarosław, Pojęcia działalności gospodarczej i zawodowej w rozumieniu art. 431 k.c., „Studia Prawnicze” 2006, nr 4.
Harla Andrzej Grzegorz, Pojęcie kupca i przedsiębiorcy w prawie polskim (1918–2005), „Przegląd Prawa Handlowego” 2006.
Komierzyńska-Orlińska Eliza, Art. 3, [w:] Leszek Bielecki, Jan Gola, Krzysztof Horubski, Katarzyna Kokocińska, Agnieszka Żywicka, Eliza Komierzyńska-Orlińska, Komentarz do ustawy – Prawo przedsiębiorców, [w:] Konstytucja biznesu. Komentarz, Warszawa 2019.
Kosikowski Cezary, Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim, „Państwo i Prawo” 2001, z. 4, nr 7–8.
Kosikowski Cezary, [w:] Prawo działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2000, art. 1, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/prawo-dzialalnoscigospodarczej-komentarz-587540516.
Kosikowski Cezary, Wolność gospodarcza w prawie polskim, Warszawa 1995.
Kruczalak Kazimierz, Pojęcie przedsiębiorcy i jego znaczenie w obowiązującym prawie, „Rejent” 1998, nr 3.
Kmieciak Robert, Pozycja ustrojowa samorządu gospodarczego w Polsce, „Studia z Polityki Publicznej” 2016, nr 2 (10).
Łapa Małgorzata, Polityka stabilizacyjna w gospodarce polskiej po przewrocie majowym (15 V – 30 IX 1926 r.), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1998, nr 61.
Machaliński Zbigniew, Działalność Eugeniusza Kwiatkowskiego na stanowisku ministra przemysłu i handlu w latach 1926–1930, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 2017, t. XIV.
Mastalski Ryszard, Interpretacja prawa podatkowego, Warszawa 1989.
Naworski Jerzy Paweł, Przedsiębiorca i przedsiębiorstwo w polskim prawie prywatnym, cz. 1, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015, nr 8.
Nazaruk Piotr, Art. 551, [w:] Barbara Bajor, Dominik Bierecki, Joanna Bocianowska, Jerzy Ciszewski, Maciej Ciszewski, Grzegorz Karaszewski, Jakub Knabe, Joanna Mucha-Kujawa, Grzegorz Sikorski, Bronisław Sitek, Reneata Tanajewska, Piotr Nazaruk, Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, https://sip.lex.pl/komentarze-ipublikacje/komentarze/kodeks-cywilny-komentarz-aktualizowany-587857707.
Niezgodka-Medek Małgorzata, Szubiakowski Marek, Działalność gospodarcza. Spójność systemu prawnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 1992, nr 2.
Pawłowicz Krystyna, Konstytucyjne a ustawowe pojęcie przedsiębiorcy, „Przegląd Legislacyjny” 2007, nr 2.
Pełczyński Paweł, Charakter przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, „Rejent” 1998, nr 1.
Przemówienie E. Kwiatkowskiego w Komisji Budżetowej Sejmu d. 6 grudnia 1926 r. „Polityka gospodarcza. Zagadnienia administracyjne” 1928.
Szczepanowska-Kozłowska Krystyna, Art. 2, [w:] Ewa Nowińska, Krystyna Szczepanowska- Kozłowska, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2022.
Szydło Marek, Art. 2, [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, wyd. II, red. Małgorzata Sieradzka, Marian Zdyb, Warszawa 2016.
Walaszek-Pyzioł Anna, Status prawny przedsiębiorcy w świetle projektu ustawy – Prawo działalności gospodarczej, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1999, nr 5.
Włudyka Tadeusz, Model społecznej gospodarki rynkowej a transformacja ustrojowa polskiej gospodarki. Analiza prawnogospodarcza, Krakow 2002.
Wojtowicz Ewa, Zawieranie umów w prawie polskim – ogólne zasady, [w:] Zawieranie umów między przedsiębiorcami, Warszawa 2010.
Zapolska Karolina, Ewolucja podstaw normatywnych wolności gospodarczej w Polsce w XX wieku, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, t. 18, z. 2.
Zieliński Maciej, Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego, Poznań 1972.
Ziembiński Zygmunt, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Miscellanea Historico-Iuridica
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
