Francuskie utopie oświeceniowe jako wyraz kultury politycznej i prawnej swoich czasów
Słowa kluczowe:
Oświecenie, prawo natury, rewolucja, kultura prawna, kultura politycznaAbstrakt
The author presents the impact of Utopian thought on the French political and legal culture during the Age of Enlightenment. Contemporary Utopias were the ideological background of the French Revolution. The machinations of 18th century France aside, we can call this time the “Age of Utopia”. This is confirmed by the studies of many French scholars and researchers. Professor Bronisław Baczko, a Polish philosopher and historian, also presented this view in his work: “Utopian Lights: The Evolution of the Idea of Social Progress” (English Edition: New York 1989). It should be noted that the Enlightenment Utopias were concentrating on the nature of man and his social, economic, political and legal life. The texts of Utopians were also associated with philosophy and literature. They challenged the old order: Feudalism and Absolutism. In this way, the Utopias were the ideological weapon in the fight for a better world, that could only be redeemed by the Revolution.
Bibliografia
Abensour M., L’histoire de l’utopie et le destin de sa critique, Utopiques IV, Paris 2016.
Allemand R.-M., L’utopie, Paris 2005.
Baczko B., Jak wyjść z Terroru, tłum. W. Dłuski, Gdańsk 2005.
Baczko, Lumières de l’Utopie, Paris 1978.
Baczko B., Światła utopii, tłum. W. Dłuski, Warszawa 2016.
Baczko B., Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, tłum. M. Kowalska, Warszawa 1994.
Baszkiewicz J., Historia Francji, Wrocław – Warszawa – Kraków 2004.
Baszkiewicz J., Państwo. Rewolucja. Kultura polityczna, Poznań 2009.
Baszkiewicz J., Rewolucja francuska 1789-1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983.
Baszkiewicz J., Wolność. Równość. Własność. Rewolucje burżuazyjne, Warszawa 1981.
Baszkiewicz J., Ryszka F., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1979.
Berman H.J., Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 1995.
Blaszke M., Mably. Między utopia a reformą, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1985.
Bougainville L.A., Podróż Bougainville’a dookoła świata, tłum. L. Szwykowski, M. Szwykowska, Warszawa 1962.
Condorcet A.N., Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje, tłum. B. Suchodolski, Kraków 1957.
Desroche H., Baczko (Bronislaw): Lumières de l’Utopie, „Archives de Sciences Sociales des Religions” 1979, nr 47/2.
Dictionnaire critique de l’utopie au temps des Lumières, red. B. Baczko, M. Porret, F. Rosset, Chêne-Bourg 2016.
Dictionnairedes utopies, red. M. Riot-Sarcey, T. Bouchet, A. Picon, Paris 2002.
Drelich S., Utopie jako nadzieja. Najważniejsze założenia koncepcji utopijnych starożytności i odrodzenia, „Dialogi Polityczne” 2003, nr 1.
Farrugia G., Qu’écrire sur le bonheur au XVIIIe siècle après Robert Mauzi? [w:] Le bonheur au XVIIIe siècle, red. G. Farrugia, M. Delon, Rennes 2015.
Filozofia francuskiego Oświecenia. Wybrane teksty z historii filozofii, wyboru dokonał oraz wstępem i przypisami opatrzył B. Baczko, Warszawa 1961.
Gay E.J., Eugen Dühring and Post-Utopian Socialism, [w:] The State as Utopias: Continental Approaches, red. J.G. Backhaus, New York – Dordrecht – Heidelberg – London 2011.
Hervada J., Prawo naturalne. Wprowadzenie, tłum. A. Dorabialska, Kraków 2011.
Kuźmicz K., Utopia jako metoda filozofowania o społeczeństwie, państwie, prawie. Krótka analiza badawcza, [w:] Myślenie o polityce i prawie. Przedmiot, metoda, praktyka, red. I. Barwicka-Tylek, A. Czarnecka, M. Jaskólski, J. Malczewski, Warszawa 2015.
Le Flamanc A., Les utopies prérévolutionnaires et la philosophie du 18e siècle, Paris 1934.
Leś M.M., Fantastyka socjologiczna, Poetyka i myślenie utopijne, Białystok 2008.
Lichtenberger A., Le socialisme utopique: études sur quelques précurseurs inconnus du socialisme, Genève 1978.
Mably, Zasady praw, tłum. J. Hochfeld, t. 1-2, Kraków 1952.
Mandeville B., Bajki o pszczołach, tłum. A. Glinczanka, Warszawa 1957.
Meslier J., Testament, tłum. Z. Bieńkowski, Kraków 1955.
Monteskiusz, Listy perskie, tłum. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1979.
Molnar T., L’Utopie: éternelle hérésie, tłum. z ang. O. Launay, Paris 1967.
Morabito M., Bourmaud D., Historia konstytucyjna i polityczna Francji (1789-1958), tłum. A. Jamróz, Białystok 1996.
Moreau P.-F., Le récit utopique. Droit naturel et roman de l’Etat, Paris 1982.
Morelly, Kodeks natury czyli prawdziwy duch jej praw, tłum. D. Malewska, Kraków 1953.
Pańków I., Filozofia utopii, Warszawa 1990.
Parniewski W., Szkice z dziejów myśli utopijnej (od Platona do Zinowjewa), Łódź 2000.
Perroy É., Doucet R., Latreille A., Historia Francji, t. 1: Od początku dziejów do roku 1774, tłum. A. Łochocka, Warszawa 1969.
Rambaud J., Histoire des doctrines économiques, Paris-Lyon 1899.
Réau L., L’Europe française au siècle des lumières, Paris 1971.
Rihs Ch., Les philosophes utopistes: le mythe de la cité communautaire en France au XVIIIe siècle, Paris 1970.
Rousseau J.J., Nowa Heloiza, tłum. E. Rzadkowska, Wrocław 1962.
Russ J., Le Socialisme utopique français, Paris 1988.
Ruyer R., L’Utopie et les utopies, Paris 1950.
Seidler G. L., Przedmarksowska myśl polityczna, Kraków 1974, 1985.
Stefaniak Ł., Utopizm: źródła myślowe i konsekwencje cywilizacyjne, Lublin 2011.
Swift J., Podróże Guliwera, oprac. z ang. C. Niewiadomska, Warszawa 1995.
Szyszkowska M., W poszukiwaniu sensu życia, Warszawa 1997.
Świętochowski A., Utopie w rozwoju historycznym, Warszawa 1910.
Tatarkiewicz W., O szczęściu, Warszawa 2010.
Tokarczyk R., Paradygmat utopizmu w zmaganiach z paradygmatem realizmu, [w:] Oblicza utopii, obłudy i zakłamania I, red. W. Łysiak, Poznań 2013.
Wolter, Kandyd, czyli Optymizm, tłum. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1961.
Wołodkiewicz W., Uwagi na temat prawoznawstwa w filozofi i wieku Oświecenia, [w:] Filozofia Marii Szyszkowskiej. Księga dedykowana, red. A. Kryniecka, Białystok 2012.
Zdybel L., Malarczyk J., Historia doktryn polityczno-prawnych, Lublin 2001.
