Znaczenie filozofii Immanuela Kanta w kształtowaniu polskiej myśli filozoficznoprawnej XX wieku
Słowa kluczowe:
filozofia prawa, imperatyw praktyczny, imperatyw kategoryczny, prawo, indywidualizm, pokójAbstrakt
Spuścizna przedstawicieli polskiej XX-wiecznej myśli filozoficznoprawnej wciąż wymaga systematycznych opracowań i przybliżania składających się na nią idei, albowiem stanowi źródło interesujących, lecz czasami jeszcze nie odkrytych lub zapoznanych, poglądów naukowych. Ważną jej część stanowią koncepcje formułowane pod wpływem oddziaływania myśli Kanta, przy uwzględnieniu, iż ich autorzy podlegają różnorakim inspiracjom, często nawiązując w swojej twórczości do więcej niż jednego systemu filozoficznego. Filozofia Kanta jest źródłem inspiracji dla formułowania oryginalnych koncepcji o nowatorskim znaczeniu, w których jej założenia są modyfikowane i twórczo rozwijane. Znamienne, iż znacząco przyczyniła się do ukształtowania nawet stanowisk prezentujących zdecydowanie krytyczny stosunek do filozofii niemieckiej, przede wszystkim z uwagi na zarzucany jej idealizm i spekulatywny charakter. Okazuje się, iż kantowska filozofia w twórczości przedstawicieli polskiej XX-wiecznej myśli filozoficznoprawnej stanowi ważny przyczynek do rozważań dotyczących miejsca człowieka w społeczeństwie i we wspólnocie ogólnoludzkiej oraz relacji między jednostkami i roli prawa pozytywnego w ich kształtowaniu. Utwierdza w przekonaniu o konieczności podejmowania badań nad prawem w perspektywie antropologicznej i aksjologicznej, prowadząc do ukształtowania w określony sposób przedmiotu dociekań filozofii prawa. Doprowadziła także do ugruntowania poglądu o bezwzględnym nakazie poszanowania człowieczeństwa w każdej jednostce, stając się podstawą indywidualistycznego nurtu myślenia oraz pacyfizmu. Celem przedstawionych rozważań jest zatem całościowe przedstawienie wielokierunkowego wpływu filozofii Kanta na kształtowanie polskiej XX-wiecznej myśli filozoficzno prawnej.
Bibliografia
Czepita S., Koncepcje teoretycznoprawne Czesława Znamierowskiego, Poznań 1988.
Izdebski H., Elementy teorii i filozofii prawa, Warszawa 2011.
Kant I., Krytyka czystego rozumu, t. I, Warszawa 1957.
Kant I., Metafizyczne elementy teorii prawa, [w:] M. Szyszkowska, U źródeł współczesnej filozofii prawa i filozofii człowieka, Warszawa 1972.
Kant I., O porzekadle: To może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce. Do wiecznego pokoju. Projekt filozoficzny, Toruń 1995.
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 1984.
Koschembahr-Łyskowski I., Kilka uwag o potrzebach naszego prawa, „Nauka Polska. Jej potrzeby, organizacja i rozwój” 1929, nr 10.
Krzymuski E., Encyklopedia prawa. Teoria prawa według wykładów prof. dr E. Krzymuskiego, Kraków 1921.
Krzymuski E., Historja filozofji prawa do połowy XIX wieku, Kraków 1923.
Krzymuski E., O odpowiedzialności karnej zwierząt, „Niwa” 1882, z. 175.
Krzymuski E., O znaczeniu filozofii prawa i o metodzie jej wykładu, „Niwa” 1881, z. 159.
Krzymuski E., Teoria karna Kanta ze stanowiska jego ogólnej nauki o rozumie praktycznym, Kraków 2013.
Krzymuski E., Wiek młodzieńczy przed sądem karnym, Kraków 1926.
Krzymuski W., O pojęciu nauki i jej najwyższym zadaniu, [w:] Prace z dziedziny teorji prawa, red. W.L. Jaworski, Kraków 1925.
Kuźmicz K., Immanuel Kant jako inspirator polskiej teorii i filozofii prawa w latach 1918-1950, Białystok 2009.
Kuźmicz K., Stosunek Czesława Znamierowskiego do filozofii Immanuela Kanta, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2007, Tom V.
Kuźmicz K., Teoria karna Immanuela Kanta w poglądach Edmunda Krzymuskiego, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2006, Tom IV.
Kuźmicz K., U źródeł filozoficznoprawnych rozważań Immanuela Kanta, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2005, Tom III.
Seidler G.L., Droga do człowieczeństwa, [w:] tenże, Rozważania, Toruń 2002.
Seidler G.L., Moje poglądy tolerowano, [w:] Dziwne losy filozofii prawa w Polsce, red. M. Szyszkowska, Warszawa 2001.
Seidler G.L., Myśl polityczna czasów nowożytnych, Kraków 1972.
Seidler G.L., W poszukiwaniu naczelnej idei, [w:] G.L. Seidler, Rozważania, Toruń 2002.
Seidler G.L., Z zagadnień filozofii prawa, Prawo i idee, Lublin 1984.
Seidler T., Jednostka, państwo, rząd (próba syntezy), Warszawa 1934..
Szyszkowska M., Dociekania nad prawem natury czyli o potrzebach człowieka, Warszawa 1972.
Szyszkowska M., Europejska filozofia prawa, Warszawa 1995.
Szyszkowska M., Mój dziennik, Łódź 1987.
Szyszkowska M., Neokantyzm. Filozofia społeczna wraz z filozofią prawa natury o zmiennej treści, Warszawa 1970.
Szyszkowska M., Teoria i filozofia prawa, Warszawa 2008.
Szyszkowska M., U źródeł współczesnej filozofii prawa i filozofii człowieka, Warszawa 1972.
Szyszkowska M., W opozycji do przeciętności, czyli własna droga do rozwoju, Białystok 2012.
Szyszkowska M., W poszukiwaniu sensu życia, Warszawa 1998.
Szyszkowska M., Za horyzontem, Warszawa 2002.
Szyszkowska M., Zarys europejskiej filozofii prawa, Białystok 2004.
Ziembiński Z., Koncepcje filozoficzne Czesława Znamierowskiego a prawoznawstwo, „Ruch Filozoficzny” 1970, t. 28, nr 1-2.
Znamierowski C., Etyka znów normatywna, [w:] Charisteria. Rozprawy filozoficzne złożone w darze Władysławowi Tatarkiewiczowi w siedemdziesiąta rocznicę urodzin, Warszawa 1960.
Znamierowski C., Głos w naradach nad teorią prawa, [w:] Prace z dziedziny teorji prawa, red. W.L. Jaworski, Kraków 1925.
Znamierowski C., Oceny i normy, Warszawa 1957.
Znamierowski C., Podstawowe pojęcia teorii prawa. Część pierwsza: układ prawny i norma prawna, Poznań 1924.
Znamierowski C., Psychologistyczna teoria prawa, „Przegląd Filozoficzny” 1922, z. 1.
Znamierowski C., rec. Kölner Vierteljahreshefte für Soziologie, „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” 1926, nr 3.
Znamierowski C., Z abecadła prawoznawcy, „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” 1958, nr 1.
Znamierowski C., Zasady i kierunki etyki, Warszawa 1957.
Znamierowski C., rec. E. Jarra, Historia filozofii prawa, „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” 1924, nr 3.
