Materiały do działalności sejmiku kijowskiego z II poł. XVII w. w księgach grodzkich dawnego województwa kijowskiego
Ключевые слова:
województwo kijowskie, sejmiki, lauda, grody, księgi grodzkieАннотация
W Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie znajdują się księgi grodzkie dawnego województwa kijowskiego. W połowie XIX w. zostały zebrane przez zaborcę i oddane na przechowanie do nowo utworzonego archiwum. Były one prowadzone od 1566 r., kiedy na Litwie przeprowadzono reformy. Pochodzą także z II poł. XVII w., kiedy sejmik województwa odbywał się we Włodzimierzu. Szlachta kijowska dążyła, aby po wojnach z Kozakami i Moskwą księgi grodzkie były zabezpieczone przed zniszczeniem, a następnie została przeprowadzona ich rewizja. Sejmy w 1658 i w 1661 r. uchwaliły w tym celu także konstytucje. Konieczne było również przeprowadzenie zmian, w wyniku których usprawniono sądownictwo, ponieważ Kijów (miejsce sądów) znajdował się w rękach moskiewskich. W artykule zwrócono uwagę na postanowienia sejmików województwa kijowskiego w instrukcjach i laudach dotyczące rewizji ksiąg. Przeprowadzono kwerendę w księgach grodzkich żytomierskich, owruckich i kijowskich z czasów wygnania. Przedstawiono stan ich zachowania na podstawie ówczesnych źródeł. Porównano te zapisy z informacjami ze współczesnego inwentarza i przeprowadzoną przez autora kwerendą (aneks II). Księgi żytomierskie i owruckie częściowo zachowały się. Księgi kijowskie sprzed 1648 r. zostały zagarnięte przez Moskwę. Po roku 1684 zaczęto prowadzić nowe księgi kijowskie, które do dziś znajdują się w zasobie archiwum w Kijowie. Przedstawiono źródła do dziejów sejmiku kijowskiego, które znajdują się w tych księgach.
Библиографические ссылки
Центральний державний історичний архів України, м. Київ (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie) // Centralʹnij deržavnij istoričnij arhiv Ukraini, m. Kiiv, fond 2 (księgi grodzkie kijowskie) ks. 4, 5, 6, 7, 8.
Центральний державний історичний архів України, м. Київ (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie) // Centralʹnij deržavnij istoričnij arhiv Ukraini, m. Kiiv, fond 11 (księgi grodzkie żytomierskie) ks. 15.
Центральний державний історичний архів України, м. Київ (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie) // Centralʹnij deržavnij istoričnij arhiv Ukraini, m. Kiiv, fond 15 (księgi grodzkie owruckie) ks. 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12.
Центральний державний історичний архів України, м. Київ (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie) // Centralʹnij deržavnij istoričnij arhiv Ukraini, m. Kiiv, fond 25 (księgi grodzkie łuckie) ks. 432.
Центральний державний історичний архів України, м. Київ (Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie) // Centralʹnij deržavnij istoričnij arhiv Ukraini, m. Kiiv, fond 28 (księgi grodzkie włodzimierskie) ks. 123, 131, 133, 137.
Архив Юго-Западной России, издаваемый временной комиссией для разбора древних актов, состоящей при Киевском, Подольском и Волынском генерал-губернаторе, cz. II, t. 2, Акты для истории провинциальных сеймиков Юго-Западного края во второй половине XVII века, Киев 1888, cz. III, t. 4, Акты относящиеся к эпохе Богдана Хмельницкаго, Kиев 1914 // Arhiv Ûgo-Zapadnoj Rossii, izdavaemyj vremennoj komissiej dlâ razbora drevnih aktov, sostoâŝej pri Kievskom, Podolʹskom i Volynskom general-gubernatore, cz. II, t. 2, Akty dlâ istorii provincialʹnyh sejmikov Ûgo-Zapadnogo kraâ vo vtoroj polovine XVII veka, Kiev 1888, cz. III, t. 4, Akty otnosâŝiesâ k epoce Bogdana Hmelʹnickago, Kiev 1914.
Volumina Legum, t. 2, 4, 5, Warszawa 1980.
Babkina W.L., Kolekcja ksiąg wpisów w Centralnym Państwowym Historycznym Archiwum Ukrainy w Kijowie, „Miscellanea Historico-Archivistica” 1999, t. 10.
Dąbkowski P., Księgi sądowe halickie za czasów polskich, Lwów 1917.
Dąbkowski P., Palestra i księgi sądowe trembowelskie za czasów polskich, Lwów 1920.
Dąbkowski P., Zaginione księgi sądowe województwa ruskiego i bełskiego, Lwów 1921.
Dąbkowski P., Palestra i księgi sądowe ziemskie i grodzkie w dawnej Polsce, Lwów 1926.
Dąbkowski P., Katalog dawnych aktów sądowych polskich województwa ruskiego i bełzkiego przechowywanych w Archiwum Państwowem we Lwowie, cz. I, Lwów 1937.
Dąbkowski P., Księgi sądowe lwowskie w dawnej Polsce, Lwów 1937.
Kurtyka J., Zapomniane pomniki cywilizacji europejskiej. Zespoły ksiąg sądowych „szlacheckich” i miejskich z czasów I Rzeczypospolitej (XVI–XVIII w.) w Kijowie, „Rocznik Krakowski” 2005, 71.
Nykiel B., Kolekcja grodzkich i ziemskich ksiąg sądowych w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie w świetle projektu „Zapomniane pomniki Cywilizacji Europejskiej”, [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 6, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2013.
Pamiętnik Pierwszego Zjazdu Historycznego Polskiego imienia Jana Długosza, odbytego w Krakowie w czterechsetną rocznicę jego śmierci, wyd. M. Bobrzyński, M. Sokołowski, Kraków 1881.
Perdenia J., Stanowisko Rzeczypospolitej szlacheckiej wobec sprawy Ukrainy na przełomie XVII–XVIII wieku, Wrocław 1963.
Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569–1763, Warszawa 2002.
Stolicki J., Elekcje na urzędy ziemskie (sejmiki elekcyjne) w województwach ukrainnych w czasie wygnania, „Kwartalnik Historyczny” 2022, R. 79.
Stolicki J., Księgi województwa kijowskiego w czasie wygnania, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2022, t. 149, z. 2.
Stolicki J., Sejmiki ukrainne podczas wygnania 1648–1700 (w przygotowaniu).
Stolicki J., Szlachta województwa kijowskiego wobec problemów sądownictwa w drugiej połowie XVII wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2021, t. 148, z. 1.
Stolicki J., Sytniewski J., Powrót szlachty polskiej na Ukrainę po ugodzie zborowskiej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2021, t. 18.
Straszko W., Inwentaryzacja ksiąg wpisów w Centralnym Państwowym Historycznym Archiwum Ukrainy w Kijowie, „Miscellanea Historico-Archivistica” 1999, t. 10.
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-ShareAlike» («Атрибуция — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.
