Charakter prawny zamówień publicznych w Rzymie republikańskim
Słowa kluczowe:
locationes censoriae, operae publicae, nadzór cenzorów nad kontraktami, odpowiedzialność kontraktowaAbstrakt
W Rzymie okresu republiki rozwinął się złożony system reguł prawnych określających postępowanie przy zamawianiu usług i towarów przez państwo. Cenzorzy nadzorowali wszelkie wpływy państwa nazywane vectigalia, takie jak opłaty za korzystanie z ziemi publicznej, salin, kopalni, ceł i innych. Zwykle cenzorzy prowadzili aukcję, wybierając kontraktora na okres lustrum, który oferował najwyższą kwotę zebranych należności. Locationes censoriae stanowiły główny instrument prawny, ukształtowany w praktyce i utrzymywany siłą tradycji. Pozwalał on państwu rzymskiemu spełniać swoje funkcje mimo braku aparatu biurokratycznego. Normy prawa na styku sfery publicznej i prywatnej określają postępowanie uczestników od ogłoszenia zamówienia przez prowadzenie licytacji, zawarcie umowy, jej wykonanie i zabezpieczenie, aż po kontrolę wykonania i surową odpowiedzialność tych, którzy nie wywiązali się należycie z przyjętego zamówienia.
Bibliografia
Badian E., Publicans and sinners. Private enterprise in the service of the Roman Republic, Oxford 1972.
Berve H., s.v. lustrum, RE 13.2 (1927).
Coarelli F., Public Building in Rome between the second Punic War and Sulla, tłum. M. Hewson Crawford, “Papers of the British School at Rome” 1977, nr 45.
DuPlessis J. P., The Protection of the Contractor in Public Works Contract in the Roman Republic and Early Empire, “Journal of Legal History” 2004, nr 25 z. 3.
Fiori R., La definizione della ‘locatio conductio’. Giurisprudenza romana e tradizione romanistica, Napoli 1999.
Gast K., Die zensorischen Bauberichte bei Livius und die römischen Bauinschriften: Versuch eines Zugangs zu livianischen Quellen über Formen der Inschriftensprache, Diss. Göttingen 1965.
Malmendier U., Societas publicanorum: staatliche Wirtschaftsaktivitäten in den Händen privater Unternehmer, Wien 2002.
Martin D. S. Reconsideration of Probatio operis, „Zeitschrif für Savigny Stiftung. Rom. Abt.” 1986, nr 103.
Milazzo F., La realizzazione delle opere pubbliche in roma arcaica e repubblicana, Napoli 1993.
Mommsen Th., Römisches Staatsrecht, Bd.II,1, Leipzig 1877.
Pellecchi L., La legge e il magistrato. Intorno a una tecnica normativa romana, [w:] Le docici Tavole. Dai decemviri agli Umanisti, red. M. Humbert, Pavia 2005.
Pikulska-Radomska, A. Fiscus non erubescit. O niektórych Italskich podatkach okresu rzymskiego pryncypatu, Łódź 2013.
Rainer J. M., Public Building contracts in the Roman Republic, [w:] Obligations in Roman Law: Past, Present, Future, red. A.J.T. McGinn, Ann Arbor 2013.
Talamanca M., Le dodici Tavole ed i negozi obbligatori, [w:] Le docici Tavole. Dai decemviri agli Umanisti, red. M. Humbert, IuSS Press, Pavia 2005.
Tarwacka A, Censores edixerunt: przedmiot i cele edyktów cenzorskich, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2011, nr 63, z. 1.
Tarwacka A., Prawne aspekty urzędu cenzora w starożytnym Rzymie, Warszawa 2012.
Trisciuoglio A., Sarta tecta, ultrotributa, opus publicum faciendum locare. Sugli appalti relativi alle opere pubbliche nell’età repubblicana e augestea, Napoli 1998.
Wesener G. Praediatura, RE Suppl. 14 (1974).
Wieling H.-J., Privilegium fisci, praediatura und Protopraxie, „Zeitschrift für Savigny Stiftung. Rom. Abt.” 1989, nr 106.
Wołodkiewicz W., Zabłocka M., Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2015.
Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2008.
