Działalność parlamentarna Michała Łazarskiego (1928-1939)
Słowa kluczowe:
Michał Łazarski, parlament, rolnictwo, wojsko, II Rzeczpospolita, posiedzeniaAbstrakt
Michał Łazarski (1896-1944) urodził się w Sztabinie w guberni suwalskiej. Jego rodzicami byli Teofila i Józef. Michał Łazarski (1896-1944) był posłem na sejm Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1928-1938, a następnie senatorem od 1938 r. do 1939 r. Był również znanym w województwie białostockim działaczem samorządowym. Interesowało go głównie rolnictwo oraz wojskowość. Zanim rozpoczął karierę w parlamencie, walczył w obronie Ojczyzny, będąc członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej oraz walcząc w wojnie polsko-bolszewickiej. Zginął w trakcie powstania warszawskiego 1 sierpnia 1944 r. Podstawowym założeniem publikacji jest przedstawienie działalności parlamentarnej Michała Łazarskiego. Życiorysem parlamentarzysty zajmowali się m.in.: H. Majecki, J. Rółkowski, G. Ryżewski, W. Batura, A. Makowski oraz J. Szlaszyński. Najwięcej informacji na temat wojennych losów Michała Łazarskiego zebrano w dziele „Aktywni w codzienności: z dziejów instytucji i stowarzyszeń gminy Sztabin”. Podstawowym źródłem, zawierającym informację o działalności Michała Łazarskiego w parlamencie okresu dwudziestolecia międzywojennego, są druki sejmowe i senackie, znajdujące się na stronie internetowej Biblioteki Sejmowej (https://biblioteka.sejm.gov.pl). Korzystałem również z materiałów prasowych oraz publikacji, charakteryzujących dzieje parlamentaryzmu polskiego. Celem artykułu jest również przedstawienie, jak funkcjonował Sejm i Senatw II Rzeczypospolitej. Działalność parlamentarna Michała Łazarskiego w dwudziestoleciu międzywojennym jest dobrym sposobem do realizacji tego zamierzenia. Był to bardzo ciekawy okres w historii Polski.
Bibliografia
Ustawa z dnia 28 lipca 1922 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu (Dz.U. 1922 nr 66, poz. 590).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. ( Dz.U. 1935 nr 30, poz. 227).
Ustawa z dnia 8 lipca 1935 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu (Dz.U. 1935 nr 47, poz. 319).
Ustawa z dnia 8 lipca 1935 r. Ordynacja wyborcza do Senatu (Dz.U. 1935 nr 47, poz. 319 i 320).
Ogłoszenie o wynikach wyborów do Senatu (M.P. 1938 nr 264, poz. 620).
„ABC”, r. 5, nr 57.
„ABC”, r. 12, nr 237.
„ABC”, r. 12, nr 400.
„ABC”, r. 13, nr 124.
„ABC”, r. 13, nr 147.
„Czas”, r. 89, nr 302.
„Czas”, r. 91, nr 76.
„Czas”, r. 91, nr 243.
„Kurjer Bydgoski” 1935 (09.12), R.14, nr 211.
„Nasz głos” 1936 (lipiec-sierpień), nr 7-8/49-50.
„Nasz głos” 1937(grudzień), nr 13-12/12.
Sejm II kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 27 marca 1928 r. I/3 – I/30.
Sejm II kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 35 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 5 grudnia 1928 r. XXXV/3 – XXXV/52.
Sejm II kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 39 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 22 stycznia 1929 r. XXXIX/3 – XXXIX/70.
Sejm II kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 56 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 4 marca 1929 r. LVI/3 – LVI/80.
Sejm II kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 61 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 25 marca 1929 r. LXI/5 – LXI/122.
Sejm II kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 86 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 29 marca 1930 r. LXXXVI/3 – LXXXIV/8.
Sejm II kadencji, Skład osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 10 czerwca 1928 r., druk nr 161.
Sejm II kadencji, Skład osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 maja 1930 r., druk nr 858.
Sejm II kadencji, Wniosek posła Jędrzejewicza i tow. z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie przedłużenia prawa uzyskiwania stopnia doktora na wydziałach lekarskich i prawniczych tym studentom, który ochotnicza służba wojskowa przedłużyła normalny okres studiów naukowych, druk nr 176.
Sejm II kadencji, Wniosek posła Walerego Sławka i kolegów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie zmiany niektórych postanowień Ustawy Konstytucyjnej w trybie, przewidzianym dla jej rewizji, druk nr 444.
Sejm II kadencji, Wniosek posłów Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie natychmiastowego przyjścia z pomocą ludności w północnych powiatach woj. wileńskiego, dotkniętych klęską głodową, druk nr 507.
Sejm II kadencji, Wniosek posła Piotra Kosiby i kolegów z Klubu B.B.W.R. w sprawie przebudowy stacji kolejowej w Białymstoku, druk nr 741.
Sejm II kadencji, Wniosek posła Piotra Kosiby i kolegów z Klubu B.B.W.R. w sprawie budowy gmachu Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Białymstoku, druk nr 742.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 9 grudnia 1930 r., I/3 – I/12.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 17 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 2 marca 1931 r. XVII/5 – XVII/ 66
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 18 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 3 marca 1931 r., XVIII/3 – XVIII/ 94.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 55 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 13 lutego 1932 r., T. 5-62.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 94 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 9 marca 1933 r., T. 3-60.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 96 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 15 marca 1933 r., T. 5-142.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 99 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 21 marca 1933 r., T. 3-130.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 108 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 26 stycznia 1934 r., T. 3-58.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 144 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 6 czerwca 1935 r., T. 3-8.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 146 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 26 czerwca 1935 r., T. 3-80.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 147 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 27 czerwca 1935 r., T. 3-24.
Sejm III kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 148 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 28 czerwca 1935 r., T. 1-10.
Sejm III kadencji, Skład osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 marca 1931 r., druk nr 43.
Sejm III kadencji, Skorowidz do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie zmiany Konstytucji, druk nr 111.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie samoistnego podatku wyrównawczego dla gmin wiejskich, druk nr 169.
Sejm III kadencji, Wniosek w sprawie projektu ustawy o sprzedaży ruchomości pozostawionych przez szeregowych, samowolnie opuszczających oddziały wojskowe, druk nr 383.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie ustawy o wstrzymaniu eksmisji dzierżawców gruntów, zajętych pod budynki i położonych w obrębie wsi i osad na obszarze okręgów sądów apelacyjnych w Warszawie, Lublinie i Wilnie, druk nr 693.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie zmiany ustawy z dnia 18 marca 1932 r. o wykupie gruntów podlegających ustawie w przedmiocie ochrony drobnych dzierżawców rolnych (Dz. U. R. P. nr 30, poz. 307.)., druk nr 720.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie zmian w ustawie z dnia 31 lipca 1923 r. o scaleniu gruntów, druk nr 723.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie zmiany warunków nabycia niektórych rozparcelowanych gruntów państwowych, położonych na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego, druk nr 740.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, druk nr 1168.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie ordynacji wyborczej do Sejmu, druk nr 1169.
Sejm III kadencji, Wniosek posłów z Klubu Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w sprawie ordynacji wyborczej do Senatu, druk nr 1170.
Sejm IV kadencji, Interpelacja p. Michała Łazarskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie uznania łąk bagnistych w pow. Szczuczyn za nieużytki, druk nr 87.
Sejm IV kadencji, Interpelacja p. Michała Łazarskiego do p. Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie ograniczeń, stosowanych w województwie białostockim przez administrację Lasów Państwowych przy wydzierżawianiu pastwisk ludności wiejskiej, druk nr 133.
Sejm IV kadencji, Interpelacja p. Michała Łazarskiego do p. Ministra Skarbu w sprawie przyśpieszenia klasyfikacji gruntów, druk nr 134.
Sejm IV kadencji, Interpelacja posła Michała Łazarskiego do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie zabicia żołnierza Korpusu Ochrony Pogranicza przez straż pograniczną litewską, druk nr 198.
Sejm IV kadencji, Interpelacja złożona przez posła Michała Łazarskiego do p. Ministra Opieki Społecznej w sprawie pobierania opłat postojowych na odpuście w miejscowości Studzieniczna powiatu augustowskiego przez Dyrekcję Lasów Państwowych, druk nr 295.
Sejm IV kadencji, Projekt ustawy złożony przez posła Franciszka Bartczaka o niepodzielnych gospodarstwach wiejskich, druk 343.
Sejm IV kadencji, Rządowy projekt ustawy o użyciu broni przez wartowników cywilnych, zatrudnionych w poszczególnych działach administracji wojskowej i przedsiębiorstwach wojskowych, druk nr 43.
Sejm IV kadencji, Rządowy projekt ustawy o pozbawieniu obywatelstwa, druk nr 781.
Sejm IV kadencji, Skorowidz do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej od 4 października 1935 r. do 27 lipca 1937 r.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 1 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej w dniach 4 i 5 października 1935 r., T. 3-30.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 13 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 20 lutego 1936 r., T. 3-88.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 19 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 27 lutego 1936 r., T. 3-28.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 42 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 19 lutego 1937 r., T. 3-118.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 43 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 20 lutego 1937 r., T. 3-140.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 44 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 22 lutego 1937 r., T. 3-138.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 47 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej z dnia 25 lutego 1937 r., T. 3-78.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 50 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 16 marca 1937 r., T. 3-104.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 60 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 1 i 2 grudnia 1937 r., T. 3-162.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 74 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 22 lutego 1938 r., T. 3-156.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 76 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 24 lutego 1938 r., T. 3-52.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 80 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 25 marca 1938 r., T. 3-152.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 82 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 10 czerwca 1938 r., T. 3-12.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 90 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej w dniu 21 lipca 1938 r., T. 3-78.
Sejm IV kadencji, Sprawozdanie Komisji Prawniczej o rządowym projekcie ustawy o utracie obywatelstwa, druk nr 794.
Sejm V kadencji, Projekt ustawy złożony przez posła inż. Jana Henryka Jedynaka i towarzyszy w sprawie częściowej karencji w zakresie długów rolniczych, druk nr 172.
Sejm V kadencji, Sprawozdanie Komisji Rolnej o projekcie ustawy, złożonym przez Wicemarszałka inżyniera Jana Henryka Jedynaka o częściowej karencji długów rolniczych, druk nr 184.
Senat V kadencji, Sprawozdanie Komisji Rolnej o projekcie ustawy o częściowym zawieszeniu wymagalności długów rolniczych – uchwalonym przez Sejm w dniu 22 marca 1939 r., druk nr 58.
Senat V kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 1 posiedzenia w dniu 28 listopada 1938 r., T. 3-14.
Senat V kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 11 posiedzenia w dniu 15 marca 1939 r., T. 3-116.
Senat V kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 13 posiedzenia w dniu 17 marca 1939 r., T. 3-44.
Senat V kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 15 posiedzenia w dniu 25 marca 1939 r., T. 3-46.
Senat V kadencji, Sprawozdanie stenograficzne z 20 posiedzenia w dniu 2 września 1939 r., T. 1-8.
Ajnenkiel A., Polska po przewrocie majowym. Zarys dziejów politycznych Polski 1926-1939, Warszawa 1980.
Ajnenkiel A., Gwiżdż A., Pietrzak M., Zakrzewski A., Sejmy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Zakrzewski, Warszawa 1990.
Aktywni w codzienności: z dziejów instytucji i stowarzyszeń gminy Sztabin, praca zbiorowa, Sztabin 2014.
Bardach J., Grodziski S., Gwiżdż A., Jankiewicz A., Działocha K., Kraczkowski R., Wawrzyniak J., Dzieje Sejmu Polskiego, red. J. Bardach, Warszawa 2011.
Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2009.
Batura W., Makowski A., Szlaszyński J., Dzieje Augustowa od założenia miasta do 1945 r., Suwałki 1997.
Głód na Wileńszczyźnie w l. 1928-1929. Sprawozdanie Komitetu Głównego Niesienia Pomocy Wileńszczyźnie, Warszawa 1931.
Majecki H., Obóz sanacyjny na Białostocczyźnie w latach 1926 – 1939, [w:] „Studia Podlaskie” 1993, t. 4.
Rółkowski J., Trzydzieści lat mego pasterzowania w parafii sztabińskiej, Szczecin 2019.
Ryżewski G., Dzieje obszarów gminy Sztabin od czasów najdawniejszych do współczesności, Białystok-Sztabin 2002.
Rzepecki K., Rzepecki T., Sejm i Senat 1928-1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Poznań 1928.
Ułanowicz M., Burzliwe posiedzenie sądu pokoju w Sztabinie na tle okupacji Suwalszczyzny przez Niemców w latach 1915 – 1919, [w:] „Miscellanea Historico-Iuridica” 2020, t. XIX, z. 2.
Zieleniewski L., Sejm i senat 1938-1943: V kadencja, Warszawa 1939.
