Struktura i siedziba Sądu Głównego w Białymstoku (1808–1842)
Słowa kluczowe:
Obwód Białostocki, sądownictwo XIX w., budynki sądowe, archeologia prawna, Ignacy TheylsAbstrakt
This paper presents the structure of the high court that operated in the Belostok Oblast in the years 1808–1842. It consisted of two chambers. One heard penal cases and the other civil cases. The department was managed by a local gentry council (Pol: “sejmik szlachecki”) of the Belostok Oblast. The council elected one assessor and one counsellor from the department. In the paper, the seats of the high court are identified and located on the maps of Belostok from the early 19th century. Organizing the Belostok Oblast, its governor, Ignacy Theyls, planned to locate the high court in an outbuilding lying to the right of Branicki Palace (Fig. 2). However, these plans were not pursued and the court used the former seat of the Prussian regency (Fig. 1). This facility, however, was too small which led to the use of other auxiliary buildings. Probably in the 1830s, there were plans to build the high court at the crossing of Bojarska and Młynowa streets. An architectural design of the building that was to be constructed specifically for this purpose was also published.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Białostocka Obwodowa Komisja Budowlana, sygn. 22–106.
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Kamera Wojny i Domen, sygn. 285, 326, 402, 405.
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Rada Białostockiego Instytutu Panien Szlacheckich, sygn.2.
Archiwum Państwowe w Białymstoku, Sąd Główny w Białymstoku, sygn. 1–57.Biblioteka Uniwersytetu Opolskiego, rkps. 2.
Российскийгосударственный исторический архивf. 1293, op. 168, Grodzieńska gubernia, nr 5.f. 1349, op. 4, 1816, nr 56.f. 1349, op. 4, 1831, nr 103.f. 1398, op. 1, nr 4990, 5845, 6482, 6595, 6778, 7427.f. 1488, op. 1, nr 979, 983, 984.Российский государственный военно-исторический архив,f. 846, op. 16, nr 21756.
Katalog zabytków sztuki. Województwo Podlaskie (Białostockie). Miasto Białystok, red. M. Zgliński, A. Oleńska, oprac. K. Kolendo-Korczak, Z. Michalczyk, A. Oleńska, D. Piramidowicz, K. Uchowicz, M. Zgliński, Warszawa 2015.
„Kuryer Litewski” nr 32 z 14 X 1811 r.
Pałac Branickich w Białymstoku, t. II: Lata 1802–1809, oprac. K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2015.
Projekt prawa prowincjonalnego Obwodu Białostockiego z 1811 roku, oprac. K. Łopatecki, M. Piłaszewicz-Łopatecka, wstęp S. Godek, K. Łopatecki, Białystok–Oświęcim 2015.
Spis osób które uczestniczyły w działaniach wojennych Kościuszki 1794 r., oprac. B. T.,Poznań 1894.
Spisy mieszkańców Białegostoku z lat 1797–1853, oprac. W. Wróbel, W. Szwed, Białystok 2016.
Wizbor-Bohdanowicz W., Szczegóły niektóre z życia mojego. Wspomnienia palestranta żmudzkiego z lat 1781–1833, oprac. M. Brensztejn, „Ateneum Wileńskie” 1929, t. 6, z. 1–2.
Полное собрание законов Российской империи, t. XL: 1808–1809 гг., Сост. М.М. Сперанский, Санкт-Петербург 1830.
Сборник исторических материалов, извлеченных из Архива Собственной его императорского величества канцелярии, Вып. 3, ред. Н. Дубровин, СПб. 1890.
Danieluk J., Województwo podlaskie w latach 1795–1914, [w:] 500 lat województwa podlaskiego. Historia w dokumentach, Białystok 2013.
Dobroński A.Cz., Białystok w latach 1796–1864, [w:] Historia Białegostoku, red. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012.
Dobroński A.Cz., Granica między obwodem białostockim i „Polską” (1809–1830), [w:] Ars historiae – historia artis. Prace ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Wyrobiszowi, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Maroszek, Białystok 2012.
Dobrowolski R., Opat supraski biskup Leon Ludwik Jaworowski, Supraśl 2003.
Godek S., Prawo na Litwie na przełomie XVIII i XIX wieku, „Zeszyty Prawnicze” 2011, t. 11, z. 2.
Godek S., Łopatecki K., Projekt kodyfikacji dla Obwodu Białostockiego z 1811 roku, [do:] Projekt prawa prowincjonalnego Obwodu Białostockiego z 1811 roku, oprac. K. Łopatecki, M. Piłaszewicz-Łopatecka, wstęp S. Godek, K. Łopatecki, Białystok–Oświęcim 2015.
Gołaszewski Ł., Zakrzewski A.B., Ustrój województwa podlaskiego XVI–XVIII wiek. Wybrane problemy, [w:] Podlasie nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, red. O. Łatyszonek, Ciechanowiec 2013.
Iwaszkiewicz J., Litwa w roku 1812, Kraków–Warszawa 1912.
Loreta M., Między Jeną a Tylżą 1806–1807, Warszawa 1902.
Łopatecki K., Sprzedaż dóbr białostockich przez spadkobierców Jana Klemensa Branickiego, „Studia Podlaskie” 2015, nr 23.
Łopatecki K., Walczak W., The history of Branicki Palace until 1809. The influence of „Versailles of Podlasie” on the development of Białystok, Białystok 2015.
Oleńska A., Jan Klemens Branicki „Sarmata Nowoczesny”. Kreowanie wizerunku poprzez sztukę, Warszawa 2011.
Maisel W., Archeologia prawna Europy, Warszawa–Poznań 1989.
Małek A., Kamera Wojny i Domen Departamentu Białostockiego Nowych Prus Wschodnich 1796–1807. Monografia zespołu archiwalnego, Warszawa 2007.
Mażewski L., Namiestnik Królestwa Polskiego 1815–1874. Model prawny a praktyka ustrojowopolityczna, Radzymin 2015.
Mościcki H., Białystok. Zarys historyczny, Białystok 1933.
Reder J., Podlasie. Z dziejów ustroju terytorialnego i nazewnictwa, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2004, t. 56, z. 1.
Romaniuk Z., Zachodnia granica obwodu białostockiego z 1808 r., „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 2002, t. 15.
Rozenkranz E., Gdańska archeologia prawna, Gdańsk 1993.
Samusik K., Samusik J., Kozłowska-Świątkowska E., Dwory i pałace Podlasia, Białystok 2003.
Serczyk W., Katarzyna II, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983.
Szyszko-Bohusz A., Warowne zabytki architektury kościelnej w Polsce i na Litwie, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce” 1915, t. 9.
Trąbski M., Geopolityka w wydaniu Napoleona. Tylża 1807 – wizja nowego ładu europejskiego, „Res Politicae” 2011, t. 4.
Trynkowski J., Gimnazjum. Z dziejów Gimnazjum Białostockiego (1777) 1802–1915, Białystok 2002.
Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Nowowschodnie (Neuostpreussen) 1795–1806, Poznań 1963.
Winiarski B., Ustrój polityczny ziem polskich w XIX wieku, Poznań 1923.
Wróbel W., Ile loży masońskiej w „Loży Masońskiej”? Uzupełnienia do historii budynku przy ul. Kilińskiego 16, „Bibliotekarz Podlaski” 2013, t. 14, z. 2.
Ułaszczyka M., Materiały do dziejów obwodu białostockiego w latach 1808–1843, tłum. B. Wojciechowski, „Rocznik Białostocki” 1961, t. 2.
Бобровский П., Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Гродненская губерния, Часть 2, СПб. 1863.
Ельницкий А., Попов, Василий Михайлович, [w:] Русский биографический словарь: Плавильщиков – Примо, Изд. А.А. Половцова, t. 14, Санкт-Петербург 1905.
Покровский М.Н., Нечкина М.В., Восстание декабристов: материалы, t. VIII, Москва 1925.
Рылеев К.Ф., Стихотворения, статьи, очерки, докладные записки, письма, Москва 1956.
