Zadania realizowane przez administrację publiczną w zakresie ochrony dzieci przed przemocą w rodzinie a standardy wynikające z Konwencji o Prawach Dziecka
Ключевые слова:
Konwencja o prawach dziecka, prawa dziecka, przeciwdziałanie przemocy w rodzinieАннотация
Prawo dziecka do ochrony przed przemocą w rodzinie można wyinterpretować z wielu międzynarodowych aktów prawnych takich jak Deklaracja Genewska uchwalona w 1924 roku przez Ligę Narodów czy Deklaracja Praw Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1959 roku. Najszerzej odnosi się do niego jednak przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1989 roku Konwencja o Prawach Dziecka. Zawarto w niej wiele zasad wskazujących na konieczność zabezpieczenia przez państwo praw dziecka do ochrony przed krzywdzeniem ze strony członków rodziny. Dotyczą one praw dzieci do: życia, pozostawania pod opieką rodziców, ustanowienia dla niego pieczy zastępczej, wolności od ingerencji w sferę jego życia prywatnego, rodzinnego lub domowego, a także stricte ochrony przed przemocą w rodzinie. Obowiązkiem Rzeczpospolitej Polskiej jako strony Konwencji o Prawach Dziecka jest przestrzeganie wskazanych w niej postanowień. Celem niniejszego artykułu jest analiza przepisów Konwencji o Prawach Dziecka dotyczących prawa dziecka do wolności od przemocy w rodzinie, a także analiza i ocena obowiązujących w Polsce regulacji prawnych związanych z wykonywaniem przez administrację publiczną zadań w zakresie ochrony dziecka przed przemocą w rodzinie dokonana pod kątem ich zgodności ze standardami wynikającymi z Konwencji o Prawach Dziecka. Badania przeprowadzono w oparciu o metodę formalno – dogmatyczną, metodę krytycznej analizy literatury oraz metodę historyczną.
Библиографические ссылки
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483).
Karta Narodów Zjednoczonych z dnia 26 czerwca 1945 r. (Dz.U. 1947 nr 23, poz. 90).
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. 1977 nr 38, poz. 167).
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. 1977 nr 38, poz. 169).
Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., (Dz.U. 1991 nr 120, poz. 526).
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, (Dz.U. 2019, poz. 2277).
Ustawa z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. 1996 nr 100, poz. 459).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. z 2019 r., poz. 1950).
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2019, poz. 1507).
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Tekst pierwotny (Dz.U. nr 180, poz. 1493).
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2020, poz. 218).
Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 125, poz. 842).
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. 2020, poz. 821).
Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 8 marca 2005 r. w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (Dz.U. 2005 nr 43, poz. 418).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne (Dz.U. 2011 nr 50, poz. 259).
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie procedury postępowania przy wykonywaniu czynności odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (Dz.U. 2011 nr 81, poz. 448).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta" (Dz.U. nr 209, poz. 1245).
Deklaracja Genewska uchwalona w 1924 r. przez Ligę Narodów, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:QQVwpEZ5Gg8J:https://www.unicef.pl/content/download/11454/94626/file/Microsoft_Word__Deklaracja_Genewska.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=opera (1.06.2020 r.).
Deklaracja Praw Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1959 r., http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1959.html (1.06.2020 r.).
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych 10 grudnia 1948 r., http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:_YuZgD3RlEJ:libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html+&cd=5&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=opera (1.06.2020 r.).
Andrzejewski M., Prawna ochrona rodziny, Warszawa 1999.
Arczewska M., Dobro dziecka jako przedmiot troski społecznej, Kraków 2017.
Bieńkowska D., Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jako inspiracja dla współczesnych reżimów praw człowieka, [w:] Prawa człowieka i ludzie bezpieczeństwo. Osiągnięcia i wyzwania. W 70. rocznicę ogłoszenia powszechnej deklaracji praw człowieka, red. D. Bieńkowska, R. Kozłowski, Warszawa 2019.
Boniek B., Dudziak. A., Karcenie cielesne dzieci w kontekście wychowawczym i prawnym dawniej i dziś, [w:] Zagrożenia bezpieczeństwa społecznego. Wybrane problemy, red. B. Boniek, A. Dudziak, Bydgoszcz 2015.
Dudziak A., Zespoły interdyscyplinarne. Budowanie koalicji na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej, [w:] Zagrożenia bezpieczeństwa społecznego. Wybrane problemy, red. B. Boniek, A. Dudziak, Bydgoszcz 2015.
Jarosz E., Nowak A., DZIECI OFIARY PRZEMOCY W RODZINIE. Raport Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2012.
Jarosz E., Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna, Katowice 2009.
Kobes P., Prawnokarne i administracyjnoprawne aspekty przemocy w rodzinie, Bielsko-Biała 2011.
Kociucki L., Ochrona dziecka przed złym traktowaniem, [w:] Konwencja o prawach dziecka – analiza i wykładnia, red. T. Smyczyński, Poznań 1999.
Kruk E., Przemoc w rodzinie a ofiara i zabezpieczenie jej praw w świetle procedury "Niebieskiej Karty" i cywilnego "nakazu opuszczenia lokalu" ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio G, Ius” 2016, Vol. 60, z. 1.
Michałowska A.M., Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w świetle ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i przepisów Kodeksu postępowania karnego z 1997 roku, [w:] Problematyka przemocy w rodzinie. Podstawowe środki prawne ochrony osób pokrzywdzonych, E. Kowalewska-Borys, Warszawa 2012.
Rojowska E., Wpływ II wojny światowej na rozwój praw człowieka, [w:] Prawa człowieka i ludzie bezpieczeństwo. Osiągnięcia i wyzwania. W 70. rocznicę ogłoszenia powszechnej deklaracji praw człowieka, red. D. Bieńkowska, R. Kozłowski,Warszawa 2019.
Różycka-Jaroś S., Karcenie dzieci – czyn zabroniony czy okoliczność uchylająca bezprawność?, Warszawa 2012.
Sierpowska I., Prawo pomocy społecznej, Warszawa 2007.
Spurek S., Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Komentarz, Warszawa 2019.
Stańdo-Kawecka B., Przemoc wobec dzieci a prawo karne, „Bioetyczne zeszyty pediatrii” 2006, nr 3.
Wilanowska M., Ewolucja postrzegania zjawiska karcenia dzieci i ich bezpieczeństwa w rodzinie w ustawodawstwie polskim na tle standardów międzynarodowych, [w:] Prawa człowieka i ludzie bezpieczeństwo. Osiągnięcia i wyzwania. W 70. rocznicę ogłoszenia powszechnej deklaracji praw człowieka, red. D. Bieńkowska, R. Kozłowski, Warszawa 2019.
Zając M., Procedura „Niebieskie Karty”. Realizacja zadań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, Wrocław 2012.
Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 18 stycznia 2011 r., II SA/Ol 1049/10, Lex nr 753947.
Bazyluk E., Kulka M., Rozporządzenie w sprawie procedury „Niebieskie Karty”- komentarz, http://www.niebieskalinia.info/index.php/zadania-sluzb/59-rozporzadzenie-w-sprawie-procedury-niebiekie-karty-komentarz (01.06.2020 r.).
https://www.gov.pl/web/rodzina/wykonywanie-konwencji-o-prawach-dziecka-przez-polske (01.06.2020 r.).
Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie za 2018 r., https://www.gov.pl/web/rodzina/sprawozdania-z-realizacji-krajowego-programu-przeciwdzialania-przemocy-w-rodzinie (01.06.2020 r.).
UN Committee on the Rights of the Child (CRC), General comment No. 8 (2006): The Right of the Child to Protection from Corporal Punishment and Other Cruel or Degrading Forms of Punishment (Arts. 19; 28, Para. 2; and 37, inter alia), 2 March 2007, CRC/C/GC/8, https://www.refworld.org/docid/460bc7772.html (01.06.2020 r.).
Uzasadnienie projektu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, druk sejmowy nr 3639, http://orka.sejm.gov.pl/Druki4ka.nsf/wgdruku/3639/$file/3639.pdf (01.06.2020 r.).
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy 1698, http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/WWW-wszystkie/1698?OpenDocument (01.06.2020 r.).
