Specyfika działalności sejmikowej województwa połockiego
Słowa kluczowe:
sejmiki, parlamentaryzm, województwo połockie, Wielkie Księstwo Litewskie, geografia sejmikowa, edycje akt sejmikowych, sejm mały księstwa połockiego, wojewodowie połoccyAbstrakt
Artykuł prezentuje założenia wstępne projektu polegającego na wydaniu akt sejmikowych województwa połockiego. Ukazana została koncepcja pracy, podstawa źródłowa oraz szerzej scharakteryzowano działalność zgromadzeń szlachty połockiej. Przybliżono terytorium i wskazano cechy ustrojowo-polityczne województwa połockiego w XVI–XVIII stuleciu, akcentując jego znaczenie na tle innych jednostek terytorialnych Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym celu zebrano istniejącą wiedzę o tym województwie, aby ukazać specyfikę regionu. W szczególności zaprezentowano genezę powstania nowożytnych sejmików na terenie Połocczyzny wraz z odnotowaniem istnienia „sejmu małego” sprzed reform z lat 1565–1566. Wskazano, jakie konsekwencje wiązały się z działalnością peryferyjnego sejmiku, który obejmował ziemie przez długi czas zagrożone agresją militarną. W końcu zaakcentowano cechy charakterystyczne życia sejmikowego na Połocczyźnie. Przy tych zagadnieniach, oprócz analizy aktów prawnych i źródeł praktyki sejmikowej, wykorzystano analizę kwantytatywną (wykresy 1 i 2) oraz zastosowano metody właściwe dla geografii historycznej (mapy 1 i 2). Zgromadzone dane ukazują peryferyjność Połocczyzny, a w szczególności lokalnego zgromadzenia szlacheckiego. Po pierwsze, wynikało to z małego znaczenia w kontekście funkcjonowania sejmu walnego, czy też Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po drugie, był to obszar nieustanie zagrożony konfliktami militarnymi. Uzewnętrznia się to dużą faktyczną zmiennością miejsc obrad sejmikowych. Możemy wyodrębnić aż dziewięć stolic sejmikowych, poza tym znanych jest przynajmniej sześć innych lokacji. Stanowi to rekord na rozpoznanych obszarach Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Bibliografia
Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. II, Okresy panowań królów elekcyjnych XVI-XVII wiek, oprac. H. Lulewicz, Warszawa 2009.
Dekanat połocki w świetle opisow parafii z 1784 roku, oprac. B. Gawrylczyk, Białystok 2005 (praca magisterska napisana pod kierunkiem Jozefa Maroszka), http://pbc.biaman.pl/Content/13819/PDF/t.%204.%20dekanat%20Po%C5%82ock%201784%20B.%20Gawrylczyk.pdf, (07.08.2022).
Deputaci Trybunału Głownego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582–1696. Spis, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Warszawa 2007.
Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697–1794. Spis, red. A. Rachuba, oprac. A. Rachuba, P.P. Romaniuk przy współpracy A. Macuka i J. Aniszczenki, Warszawa 2004.
Dzieje Ziemi Kujawskiej oraz akta historyczne do nich służące, t. 2-5, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1888.
Instrukcya PP. Posłom Wojewodztwa Połockiego na Sejm Elekcyjny 1764 roku, „Rubon” 1847, t. 8.
Księga magistratu miasta Połocka z 1676 roku, oprac. M. Makarau, D. Liseichykau, A. Latushkin, red. T. Kempa, Toruń 2020.
Lauda sejmikow ziemi dobrzyńskiej, wyd. F. Kluczycki, Krakow 1887.
Lietuvos Dzidžiosios Kunigaikštystės seimelių instrukcijos (1788–1790), Vilnius 2015.
Radziwiłł B., Autobiografia, oprac. T. Wasilewski, Warszawa 1979.
Metryka litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo połockie 1667 i 1690 r., oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, Warszawa 2018.
Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyjarjusze, relacyje, listy i akta z lat 1576–1586, wyd. I. Polkowski, Kraków 1887.
Unia lubelska 1569: pieczęcie i herby, oprac. S. Górzyński, przy współudziale H. Wajsa, J. Król-Próby, R. Jankowskiego, Warszawa 2019.
Urzędnicy Wielkie Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 4: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachina, P.P. Romaniuk, Warszawa 2003.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 5: Ziemia połocka i województwo połockie, XIV–XVIII wiek, red. H. Lulewicz, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, A. Haratym, A. Macuk, A. Radaman, przy współpracy W. Hałubowicza, P.P. Romaniuka, Warszawa 2018.
Volumina Constitutionum, t. 3, vol. 1: 1550–1585, wyd. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005.
Volumina Constitutionum, t. 3, vol. 2: 1587–1609, wyd. S. Grodziski, Warszawa 2008.
Volumina Constitutionum, t. 3, vol. 1: 1611–1626, wyd. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Warszawa 2010.
Volumina Constitutionum, t. 3, vol. 2: 1627–1640, wyd. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Warszawa 2013.
Volumina Constitutionum, t. 4, vol. 1: 1641–1658, wyd. S. Grodziski, M. Kwiecień, K. Fokt, Warszawa 2015.
Volumina Legum, t. 4, 6, 8, 9, Petersburg 1859–1860.
Акты, относящиеся к истории Западной России, t. 3: 1544–1587 гг., Спб. 1848 // Akty, otnosaŝiesa k istorii Zapadnoj Rossii, t. 3: 1544–1587 gg., Spb. 1848.
Анiшчанка Я.К., Збор твораў у 6 т., t. 5: Абывацелi правiнцыi: Iнструкцыi шляхецкiх сеймiкаў беларускiх земляў ВКЛ (Лiтоўская правiнцыя). Зб. дакум., Выд. Я.К. Анiшчанка, Мiнск 2009 // Aniščanka A.K., Zbor tvoraŭ ŭ 6 t., t. 5: Abyvaceli pravincyi: Instrukcyi šlaheckih sejmikaŭ belaruskih Zemla VKL (Litoŭskaa pravincya). Zb. dakum., Vyd. A.K. Aniščanka, Minsk 2009.
Русская историческая библиотека, t. 30: Литовская метрика. Отделы первый-второй, Ч. 3: Книги публичных дел. т. 1. Юрьев 1914 // Russkaa istoričeskaa biblioteka, t. 30: Litovskaa metrika. Otdely pervyj-vtoroj, Č. 3: Knigi publičnyh del. t. 1. Ur´ev 1914.
Alexandrowicz S., Nowe źródło ikonograficzne do oblężenia Połocka w 1579 r., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1971, t. 19, z. 1.
Bairaśauskaite T., Sejmiki litewskie w pierwszej ćwierci XIX wieku: prawo i zwyczaj, „Przegląd Historyczny” 1998, t. 89, z. 1.
Boroń P., Słowiańskie wiece plemienne, Katowice 1999.
Bortnik I., Kultura polityczna szlachty województwa połockiego na przełomie XVI–XVII wieku w świetle instrukcji sejmikowych, „Studia Interkulturowe” 2016, t. 9.
Dymek B., Posłowie mazowieccy na sejmie grodzieńskim 1793 roku, „Rocznik Mazowiecki” 2013, t. 25.
Filipczak W., Życie sejmikowe prowincji wielkopolskiej w latach 1780–1786, Łódź 2012.
Franczak G., Atlas Księstwa Połockiego Stanisława Pachołowieckiego z 1580 roku: transkrypcja i przekład, „Terminus” 2017, t. 19, z. 1.
Franczak G., Polotia recepta. Mapa Księstwa Połockiego – teksty i preteksty sporu o władzę, „Terminus” 2021, t. 23, z. 2, s. 97-133.
Franz M., Porozumienie cara Fiodora Aleksandrowicza z królem polskim Janem III Sobieskim o pokoju na 15 lat z 1678 roku – dokument petersburski, „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” 2014, t. 6, z. 2.
Jarmiński L., Bez użycia siły. Działalność polityczna protestantów w Rzeczypospolitej u schyłku XVI wieku, Warszawa 1992.
Jaworski R., Litewscy posłowie ziemscy na sejmie walnym warszawskim 1570 r., „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2020, t. 21, z. 1.
Jurgaitis R., Gdzie odbywały się obrady sejmiku wileńskiego w latach 1717–1795?, „Przegląd Nauk Historycznych” 2017, t. 16, z. 2.
Jurkevičius A., The nomination procedure of the officials of the city of Polotsk in 1498–1563, „Zapiski Historyczne” 2017, t. 82, z. 4.
Jusupović M., Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795, Warszawa 2019.
Jusupović M., Funkcjonowanie kowieńskich sejmików gospodarskich po reformach sejmu niemego, „Kwartalnik Historyczny” 2020, t. 127, z. 4.
Kempa T., Prawosławie i unia we wschodnich województwach WKL w końcu XVII w., „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, z. 22.
Kempa T., Wobec kontrreformacji: protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Toruń 2007.
Kołodziej R., Uwagi na temat funkcjonowania sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie w czasach panowania Władysława IV, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2018, t. 73, z. 2.
Kossarzecki K., Działania wojenne nad Dźwiną w latach 1662–1667, [w:] Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura – urzędy – prawo – finanse, red. K. Łopatecki, Zabrze 2011.
Kutrzeba S., Postulaty wydawnicze z zakresu historji prawa polskiego, „Nauka polska. Jej potrzeby, organizacja i rozwój” 1918, 1.
Kutrzeba S., Przedmowa, [do:] Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 1: 1572–1620, wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932.
Kwiatkowska-Jeznach E., Sejmiki lutowe 1792 r. w relacjach „Gazety Narodowej i Obcej” i „Gazety Warszawskiej”, „Acta Universitais Lodziensis. Folia Historica” 2014, t. 92.
Lityński A., Z problematyki klasyfikacji sejmikow ziemskich, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prace Prawnicze” 1969, t. 1.
Łatyszonek O., Od Rusinów Białych do Białorusinów, Białystok 2006.
Łopatecki K., Edycje źródłowe akt sejmikowych: przeszłość–teraźniejszość–przyszłość „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015, t. 14, z. 2.
Łopatecki K., Konwokacja litewska 1615 roku. Z badań nad procedurą przyjmowania uchwał konwokacyjnych, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2019, 13, 1.
Łopatecki K., Ocena wiarygodności źrodeł kartograficznych prezentujących oblężenie Połocka z 1579 roku, „Terminus” 2017, t. 19, z. 4.
Łopatecki K., Okoliczności powstania i przydatność wojskowa mapy Descriptio Ducatus Polocensis Stanisława Pachołowieckiego (1580), „Terminus” 2017, t. 19, z. 1.
Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013.
Makarevich V., Od idei do praktyki. Polityka przesiedleń wobec drobnej szlachty w guberniach białorusko-litewskich i ukraińskich Cesarstwa Rosyjskiego w końcu XVIII – pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Tożsamość – pamięć historyczna – idee. Przemiany narodowościowe i społeczne na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku, red. D. Michaluk, Warszawa 2016.
Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 r. (cz. II). Przebieg sejmików, „Przegląd Historyczny” 1960, t. 51, z. 2.
Niedźwiedź J., Atlas Księstwa Połockiego Stanisława Pachołowieckiego (1580): propaganda, genologia i tworzenie wiedzy geograficznej, „Terminus” 2017, t. 19, z. 1.
Polechow S., Przywileje dzielnicowe Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stan i perspektywy badań, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, t. 66, z. 2.
Rachuba A., Edycje akt sejmikowych z terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2022, t. 21.
Rachuba A., Miejsca obrad sejmików Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1569-1794, [w:] Парламенцкiя структуры ўлады ў сicтеме дзяржаунага кiравання Вялiкага княства Лiтоўскага i Речы Паспалiтай у XV–XVIII стагоддзях, рэд. С.Ф. Сокал, А.М. Янушкевіч, Мiнск 2008 // Rachuba A., Miejsca obrad sejmików Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1569–1794, [w:] Parlamenckia struktury ŭlady ŭ sisteme dzaržaunaga kiravanna Valikaga Knasta Litoŭskaga i Rečy Paspalitaj u XV–XVIII stagoddzah, red. S.F. Sokal, A.M. Anuškevič, Minsk 2008..
Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569-1763, Warszawa 2002.
Saviščevas E., Początki parlamentaryzmu na Żmudzi w XVI wieku, „Studia Historyczne” 2016, t. 59, z. 2.
Stolicki J., Elekcje na urzędy ziemskie (sejmiki elekcyjne) w województwach ukrainnych w czasie wygnania, „Kwartalnik Historyczny” 2022, 129, 1.
Stolicki J., O monografii sejmiku w drugiej połowie XVII wieku, [w:] Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013.
Szwaciński T., Sejmiki poselskie przed konwokacją 1764 r., „Kwartalnik Historyczny” 2006, t. 113.
Wereda D., Kult Jozafata Kuncewicza w XVIII wieku, „Acta Academiae Artium Vilnensis” 2009, t. 54.
Wićko D., Kampania przedsejmowa 1699 roku w Wielkim Księstwie Litewskim, „Zapiski Historyczne” 2014, nr 79.
Wierzbicki L., Edycje akt sejmikowych ziem i województw prowincji małopolskiej, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2022, t. 21, z. 1.
Wierzbicki L., Sejmiki ekspedycyjne. Zgromadzenia szlacheckie w czasie wypraw pospolitego ruszenia (na przykładzie 1672 roku), „Wieki Stare i Nowe” 2019, t. 14.
Wisner H., Litwa wobec elekcji Władysława Wazy, „Rocznik Białostocki” 1991, nr 17.
Zakrzewski A.B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w., Warszawa 2000.
Zakrzewski A.B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI-XVIII w.). Prawo – ustrój – społeczeństwa, Warszawa 2013.
Zwierzykowski M., Edycje akt sejmikowych z terenu prowincji wielkopolskiej, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2022, t. 21, z. 1.
Бабятынскі К., Полацк і Полацкая зямля ў час вайны Рэчы Паспалітай з Масквой ў 1654–1655 гг., „Commentarii Polocenses historici” 2006, t. 3 // Babatynski K., Polack i Polackaa zamla ŭ čas vajny Rečy Paspalitaj z Maskvoj ŭ 1654–1655 gg., „Commentarii Polocenses historici” 2006, t. 3.
Бортнік І., Сацыяльна-палітычныя каштоўнасці і нормы паводзін шляхты Полацкага ваяводства ў канцы XVI–пачатку XVII стст. Паводле соймікавых інструкцый, [w:] Гісторыя і археалогія Полацка і Полацкай зямлі: матэрыялы VI Міжнар. навук. канф. (1-3 лістапада 2012 г.): у 2 ч., ч. 1, Полацк 2013 // Bortnik I., Sacyal´na-palityčnya kaštoŭnasci i normy pavodzin šlahty Polackaga vaavodstva ŭ kancy XV – pačatku XVII stst. Pavodle sojmikavyh instrukcyj, [w:] Gistorya i arhealogia Polacka i Polackaj zamli: materyaly VI Mižnar. navuk. kanf. (1-3 listapada 2012 g.): u 2 č., Č. 1, Polack 2013.
Варонін В., Палітычны лад Полацкага ваяводства ў першай палове XVI ст., „Беларускі Гістарычны Агляд” 1998, t. 5, z. 1 // Varonin V., Palityčny lad Polackaga vaavodstva ŭ peršaj palove XVI st., „Belaruski Gistaryčny Aglad” 1998, t. 5, z. 1.
Варонін В., Полаччына і палачане ў нацыянальна-культурным і рэлігійным жыцці Вялікага Княства Літоўскага ў першай палове XVI ст., „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2002, t. 17 // Varonin V., Polaččyna i palačane ŭnacyanal´na-kul´turnym i religijnym žycci Valikaga Knastva Litoŭskaga ŭ peršaj palove XVI st., „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2002, t. 17.
Галубовіч В., Miscellanea historica polocensia, Гродна 2014 // Miscellanea historica polocensia, Grodna 2014.
Галубовіч В., Беларуска-расійскае памежжа як фактар грамадска-палітычнага жыцця полацкай шляхты ў адлюстраванні соймікавай дакументацыі канца XVI – першай паловы XVII стагоддзя, [w:] Дыяспара. Культуралогія. Гісторыя: матэрыялы IV Міжнар. кангрэса беларусістаў „Беларуская культура ў кантэксце культур еўрапейскіх краін” (Мінск, 6-9 чэрв. 2005 г.), рэд. А. Мальдзіса, А. Смаленчука, Мінск 2006 // Galubovič V., Belaruskarasijskae pamežža ak faktar gramadska-palityčnaga žycca polackaj šlahty ŭ adlustravanni sojmikavaj dakumentacyi kanca XVI – peršaj palovy XVII stagoddza, [w:] Dyaspara. Kul´turalogia. Gistorya: materyaly IV Mižnar. Kangresa belarusistaŭ „Belaruskaa kul´tura ŭ kanteksce kul´tur eŭrapejskih krain” (Minsk, 6-9 červ. 2005 g.), red. A. Mal´dzisa, A. Smalenčuka, Minsk 2006.
Галубовіч В., Інструкцыя полацкай шляхты на элекцыйны сойм 1632 г., [w:] Тэзісы V Міжнароднай канферэнцыі „Гісторыя і археалогія Полацка і Полацкай зямлі”. Уклад. Г.М, Раманава, Полацк 2007 // Galubovič V., Instrukcya pocackaj šlahty na elekcyjny sojm 1632 g., [w:] Tezisy V Mižnarodnaj kanferencyi „Gistorya i arhealogia Polacka i Polackaj zamli”. Uklad. G.M. Ramanava, Polack 2007.
Галубовіч В., Канфесійная праблематыка на сойміках Полацкага ваяводства ў канцы XVI – сярэдзіне XVII ст., [w:] Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа: зб. навук. арт. У 2 ч., Ч. 1, рэдкал.: С.В. Марозава [і інш.], Гродна 2009 // Galubovič V., Kanfesijnaa prablematyka na sojmikah Polackaga vaavodstva ŭ kancy XVI – saredzine XVII st., [w:] Hryscianstva ŭ gistaryčnym lese belaruskaga naroda: zb. navuk. art. U 2 č., Č. 1, redkal.: S.V. Marozava [i inš.], Grodna 2009.
Галубовіч В., Паслы ад Полацкага ваяводства ВКЛ на соймах Рэчы Паспалітай у 1588–1668 гг., „Герольд-Litherland” 2011, t. 8, s. 37-40 // Galubovič V., Paslyad Polackaga vaavodstva VKL na sojmah Rečy Paspalitaj u 1588–1668 gg., „Gerol´d-Litherland” 2011, t. 8.
Галубовіч В., Пасольская інструкцыя ад шляхты полацкага ваяводства на сойм 1640 г., [w:] Гісторыя і археалогія Полацка і Полацкай зямлі. Матэрыялы IV Міжнароднай навуковай канферэнцыі, Полацк 2003 // Galubovič V., Pasol´skaa instrukcya ad šlahty polackaga vaavodstva na sojm 1640 g., [w:] Gistorya i arhealogia Polacka i Polackaj zamli. Materyaly IV mižnarodnaj navukovaj kanferencyi, Polack 2003.
Галубовіч В., Полацкая шляхта і дынастыя Вазаў, Мінск 2016 // Galubovič V., Polackaa šlahta i dynastya Vazaŭ, Minsk 2016.
Галубовіч В., Полацкія ваяводы ў XVII ст., „Беларускі гістарычны часопіс” 2007, t. 11 // Galubovič V., Polackia vaavody ŭ XVII st., „Belaruski gistaryčny časopis” 2007, t. 11.
Галубовіч В., Радаман А., Інструкцыя полацкай шляхты на сойм 1609 г., „Сommentarii Polocenses Historici” 2006, t. 3 // Galubovič V., Radaman A., Instrukcya polackaj šlahty na sojm 1609 g., „Sommentarii Polocenses Historici” 2006, t. 3.
Галубовіч В., Спроба семантычнага аналізу паняццяў: ВКЛ – Рэч Паспалітая – Айчына – народ (па матэрыялах соймікавай дакументацыі полацкай шляхты першай паловы XVII cт.), „Герольд-Litherland” 2006, t. 17 // Galubovič V., Sproba semantyčnaga analizupanaccaŭ: VKL – Reč Paspalitaa – Ajčyna – narod (pa materyalah sojmikavaj dakumentacyi polackaj šlahtynperšaj palovy XVII ct.), „Герольд-Litherland” 2006, t. 17.
Галубовіч В., У. Каралеўскія паслы на соймікі Полацкага ваяводства: часы Жыгімонта і Уладзіслава Вазаў, [w:] Беларускае Падзвінне: вопыт, методыка і вынікі палявых і міждысцыплінарных даследаванняў: электрон. зб. навук. арт. IV міжнар. навук. канф. да 50-годдзя Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта, Полацк, 19-20 крас. 2018 г., пад агульн. рэд. А.І. Корсак, Наваполацк 2018 // Galubovič V.U., Karaleŭskia pasly na Sojmiki Polackaga vaavodstva: časy Žygimonta i Uladzislava Vazaŭ, [w:] Belaruskae Padzvinne: vopyt, metodyka i vyniki palavyh i miždyscyplinarnyh dasledavannaŭ: elektron. zb. navuk. art. IV mižnar. navuk. kanf. da 50-goddza Polackaga dzaržaŭnaga ŭniversiteta, Polack, 19-20 kras. 2018 g., pad agul´n. red. A.I. Korsak, Navapolack 2018.
Любавский M., Литовско-русский сейм: опыт по истории учреждения в связи с внутренним строем и внешней жизнью государства, Москва 1900 // Lubavskij M., Litovsko-russkij sejm: opyt po istorii učreždenia v svazi svnutrennim stroem i vnešnej žizn´u gosudarstva, Moskva 1900.
Макараў M., Месцкія ўлады Полацка (1580–1772 гг.): арганізацыя, персанальны склад, Смаленск 2014 // Makaraŭ M., Mesckia ŭlady Polacka (1580–1772 gg.): arganizacya, persanal´ny sklad, Smalensk 2014.
Макараў М.Д., Ад пасада да магдэбургіі: прававое становішча насельніцтва местаў Беларускага Падзвіння ў XІV – першай палове XVIІ стст., Mińsk 2008 // Makaraŭ M.D., Ad pasada da magdeburgii:pravavoe stanovišča nasel´nictva mestaŭ Belaruskaga Padzvinna ŭ XIV – peršaj palove XVII stst., Mińsk 2008.
Мацук A., Род Буйнiцкiх в Палацкам ваяводстве ў панаванне Аўгуста III, [w:] Беларускае Падзвiнне i вопыт, методiка i вынiкi палевых i мiждысцыплiнарных даследыванняў (до 20-годдзя археалагiчных i этнаграфiчных экспедiцый ПДУ), 17-18 красавiка 2014, ч. 2, pед. Д. Дук, Ч. Лобач, С. Швыкоўскiй, Наваполацк 2014 // Macuk A., Rod Bujnickih v Polackam vaavodstve ŭ panavanne Aŭgusta III, [w:] Belaruskae Padzvinne i vopyt, metodika i wyniki palevyh i miždyscyplinarnyh dasledyvannaŭ (do 20-goddza arhealagičnyh i etnagrafičnyh ekspedicyj PDU), 17-18 krasavika 2014, Častka 2, ped. D. Duk, Č. Lobač i S. Švykoŭskij, Navapolack 2014.
Мацук А., Полацкае ваяводства ў ХVIII ст.: ваявода, шляхецкая эліта, соймікі, Мінск 2014 // Macuk A., Polackae vaavodstva ŭ XVIII st.: vaavoda, šlaheckaa elita, sojmiki, Minsk 2014.
Мацук А.У., Полацкія соймікі ў 1697–1704 гг., [w:] Беларускае Падзвінне: вопыт, методыка і вынікі палявых і міждысцыплінарных даследаванняў: зб. арт. V міжнар. навук. канф., Полацк, 15-16 крас. 2021 г., рэд. А.І. Корсак, В.У. Чараўко, У.Я. Аўсейчыка, Наваполацк 2021 // Macuk A.U., Polackia sojmiki ŭ 1697–1704 gg., [w:] Belaruskae Padzvinne: vopyt, metodyka i wyniki palavyh i miždyscyplinarnyh dasledavannaŭ: zb. art. V mižnar. navuk. kanf., Polack, 15-16 kras. 2021 g., red. A.I. Korsak, V.U. Čaraŭko, U.A. Aŭsejčyka, Navapolack 2021.
Падалінскі У., Праблематыка мясцовага самакіравання ў рашэннях вальнага сойма Рэчы Паспалітай (1569–1605 гг.) „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2015, t. 44 // Padalinski U., Prablematyka mascovaga samakiravanna ŭ rašennah val´naga sojma Rečy Paspalitaj (1569–1605 gg.), „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2015, t. 44.
Падалінскі У., Прадстаўніцтва Вялікага Княства Літоўскага на Люблінскім сойме 1569 года, Мінск 2017 // Padalinski U., Pradstaŭnictva Valikaga Knastva Litoŭskaga na Lublinskim sojme 1569 goda, Minsk 2017.
Падалінскі У., Соймавае прадстаўніцтва Полацкага ваяводства ў канцы XVI ст. Спроба аналізу, [w:] Полацкі музейны штогоднік: (зборнік навуковых артыкулаў за 2010 г.), уклад. Т.А. Джумантаева, А.У. Шумовіч, Т.Р. Смірнова, Полацк 2011 // Padalinski U., Sojmavae pradstaŭnictva Polackaga vaavodstva ŭ kancy XVI st. Sproba analizu, [w:] Polacki muzejny štogodnik: (zbornik navukovyh artykulaŭ za 2010 g.), uklad. T.A. Džumantaeva, A.U. Šumovič, T.R. Smirnova, Polack 2011.
Падалінскі У., Уплыў памежнага становішча на палітычную дзейнасць шляхецкіх карпарацый Полацкага і Віцебскага ваяводстваў (1558–1607 гг.), [w:] Беларускае Падзвінне: вопыт, методыка і вынікі палявых і міждысцыплінарных даследаванняў: электрон. зб. навук. арт. IV міжнар. навук. канф. да 50-годдзя Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта, Полацк, 19-20 крас. 2018 г., пад агул. рэд. А.І. Корсак, Наваполацк 2018 // Padalinski U., Uplyŭ pamežnaga stanovišča na palityčnuu dzejnasc´ šlaheckih karparacyj Polackaga i Vicebskaga vaavodstvaŭ (1558–1607 gg.), [w:] Belaruskae Padzvinne: vopyt, metodyka i vyniki palavyh i miždyscyplinarnyh dasledavannaŭ: elektron. zb. navuk. art. IV mižnar. navuk. kanf. da 50-goddza Polackaga dzaržaŭnaga ŭniversiteta, Polack, 19-20 kras. 2018 g., pad agul. red. A.I. Korsak, Navapolack 2018.
Радаман A., Арганізацыя і склад полацкага земскага суда ў другой палове XVI – першай треці XVII ст., „Герольд Litherland” 2011, t. 18 // Radaman A., Arganizacya i sklad polackaga zemskaga suda ŭ drugoj palove XVI – peršaj treci XVII st., „Gerol´d Litherland”2011, t. 18.
Радаман А., Кіраванне соймікавамі пасяджэннямі ў Вялікім Княстве Літоўскім, Рускім і Жамойцкім у другой палове XVI – пачатку XVII ст., „Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта ім. Максіма Танка” 2002, nr 2 (32) // Radaman A., Kiravanne sojmikavami pasadžennami ŭ Valikim Knastve Litoŭskim, Ruskim i Žamojckim u drugoj palove XVI – pačatku XVII st., „Vesci Belaruskaga dzaržaŭnaga pedagagičnaga universiteta ima Maksima Tanka” 2002, nr 2 (32).
Спірыдонаў М., Полаччына ў сярэдзіне XVI ст. „Commentarii Polocenses Historici” 2004, t. 1 // Spirydonaŭ M., Polaččyna ŭ saredzine XVI st., „Commentarii Polocenses Historici” 2004, t. 1.
Якубаў В., Міжканфесіянальныя канфлікты ў Полацкім ваяводстве (1550–1618 гг.), [w:] Исследования по истории Восточной Европы: науч. сб., Вып. 2, Мінск 2009 // Akubaŭ V., Mižkanfesianal´nya kanflikty ŭ Polackim vaavodstve (1550–1618 gg.), [w:] Studia Historica Europae Orientalis: nauč. sb., Vyp. 2, Minsk 2009.
Янушкевіч А., Захоп Полацка маскоўскім войскам у 1563 г., „Commentarii Polocenses historici” 2005, t. 2 // Anuškevič A., Zahop Polacka maskoŭskim vojskam u 1563 g., „Commentarii Polocenses historici” 2005, t. 2.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Miscellanea Historico-Iuridica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
